بررسی فعّالیّت تکتونیکی در حوضه دشت اشتهارد با استفاده از تداخل‌نگار راداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشیار اقلیم‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

فعّالیّت‌های تکتونیکی و زمین‌ساختی، همواره نقش مهمّی در تغییرات ژئومورفولوژیکی داشته‌اند و شناسایی ماهیت و چگونگی حرکات زمین‌ساخت جدید، در درک و تفسیر زمین‌ریخت‌ها بسیار مورد توجّه است. در این پژوهش، حرکات زمین‌ساختی در حوضة دشت اشتهارد و قزوین که در غرب و جنوب غرب تهران و در دامنه­های جنوبی البرز قرار دارد، با استفاده از تکنیک تداخل­نگار راداری انجام شده و شواهد این تغییرات با استفاده از نقشة ژئومورفولوژی حوضه، مورد بررسی قرار گرفته است. این تکنیک، با استفاده از تصاویر سنتینل 1 که در محدودة باند C راداری، با طول موج متوسّط 6/5 گیگاهرتز قرار دارد، انجام گرفته است؛ همچنین، نقشة ژئومورفولوژی منطقه با استفاده از تصاویر گوگل ارث، مدل رقومی ارتفاع، مدل هیل شید، نقشة زمین‌شناسی، بازدید میدانی و نمونه‌برداری از عوارض، در نرم‌افزار آرک مپ ترسیم شد. تصاویر راداری سنتینل 1 از سایت ماهوارة اروپا گرفته شده و در نرم‌افزار اسنپ اقدام به پایش تغییرات شده است. بر این اساس، با توجّه به نتایج تداخل­نگار راداری، از تاریخ 3/10/2015 تا 2/10/2017 کلّ حوضة مورد مطالعه با بالاآمدگی ناشی از تکتونیک روبه‌رو بوده است؛ امّا میزان بالاآمدگی تکتونیکی در قسمت‌های غربی و شمال غربی حوضة دشت قزوین و اشتهارد بیشتر از قسمت‌های شرقی و جنوبی است. بررسی شواهد ژئومورفولوژیکی از قبیل مخروط‌افکنه‌های متوالی، بدلندها، انحراف مخروط‌افکنه‌ها و بقایای پادگانه­های دریاچه­ای نیز کاملاً با نتایج به‌دست‌آمده از تداخل­نگار راداری هماهنگی نشان می‌دهد و از سرعت برخاستگی تکتونیکی زیاد در شمال غرب حوضه، یعنی اطراف شهرهای قزوین و تاکستان در مقایسه با جنوب و جنوب شرق حکایت دارد.
 

کلیدواژه‌ها


آرام، زهرا؛ پورکرمانی، محسن (1387) ساختار گسل شمال قزوین و گسل‌های بخش شمال خاوری قزوین، زمین‌شناسی و محیط‌زیست، 2 (1)، صص. 28-17.
آزادبخت، بهرام (1389) نئوتکتونیک دامنة جنوبی البرز با تأکید بر مخروط‌افکنه‌ها، دانشنامه، 3 (77)، صص. 18-3.
بابایی، سید ساسان؛ موسوی، زهرا؛ روستایی، مه‌آسا (1395) آنالیز سری زمانی تصاویر راداری با استفاده از روش­های طول خطّ مبنای کوتاه (SBAS) و پراکنش‌کننده‌های دائمی (PS) در تعیین نرخ فرونشست دشت قزوین، علوم و فنون نقشه‌برداری، 5 (4)، صص. 111-95.
شمائلیان، علی؛ دهبزرگی، مریم؛ قرشی، منوچهر؛ نوزعیم، رضا (1395) تحلیل ریخت زمین‌ساختی دامنه‌های جنوبی البرز، کواترنری ایران، 2 (3)، صص. 210-197.
صحبتی، رضا؛ فتاحی، مرتضی؛ فاضلی نشلی، حسن؛ کوئیگلی، مارک؛ اشمیت، آرمین؛ عزیزی، قاسم؛ مقصودی، مهران (1390) راندگی پنهان چسکین و اثر احتمالی آن بر هزارة گمشده (دشت قزوین)، فیزیک زمین و فضا، 37 (2)، صص. 31-17.
مقصودی، مهران؛ ابراهیم‌خانی، نرگس؛ یمانی، مجتبی (1391) تأثیر نئوتکتونیک بر مخروط‌افکنة رود حاجی عرب (دشت قزوین) با بررسی داده‌های مورفومتری و رسوب‌شناسی، انجمن جغرافیای ایران، 10 (33)، صص. 106-87.
Allen, M. B., Ghassemi, M. R., Shahrabi, M., Qorashib, M. (2003) Accommodation of Late Cenozoic Oblique Shortening in the Alborz Range, Northerniran, Structural Geology, 25 (5), pp. 659-672.
Ashtari, M., Hatzfeld, D., Kamalian, N. (2005) Microseismicity in the Regionof Tehran, Tectonophysics, 395 (3-4), pp. 193-208.
Bachmanov, D. M., Trifonov, V. G., Hessami, Kh. T., Kozhurin, A. I., Ivanova, T. P., Rogozhin, E. A., Hademi, M. C., Jamali, F. H. (2004) Activefaults in the Zagros and Central Iran, Tectonophysics, 380 (3-4), pp. 221-241.
Brémand, F. (1994) A Phase Unwrapping Technique for Object Relief Determination, Optics and Lasers in Engineering, 21 (1-2), pp. 49-60.
Cavalié, O., Lasserre, C., Doin, M.-P., Peltzer, G., Sun, J., Xu, X., Shen, Z. K. (2008) Measurement of Interseismic Strain Across the Haiyuan Fault (Gansu, China), by InSAR, Earth and Planetary Science Letters, 275 (3-4), pp. 246-257.
Champenois, J., Fruneau, N. B., Pathier, E., Deffontaines, B., Lin, K. C., Hu, J. C. (2012) Monitoring of Active Tectonic Deformations in the Longitudinal Valley (Eastern Taiwan) Using Persistent ScattererInSAR Method with ALOS PALSAR Data, Earth and Planetary Science Letters, 337-338, pp. 144-155.
Dario, P., Cascini, L., Arena, L., Settimio Ferlisi, G., Reale, D. (2015) A General Framework and Related Procedures for Multiscale Analyses of DInSAR Data in Subsiding Urban Areas, ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 105, pp. 186-210.
Dipanjan, B., Vikrant, J., Anupam, Ch., Rabiul, H. B., Ashok, K. S. (2016) Geomorphic Evidences and Chronology of Multiple Neotectonic Events in a Cratonic Area: Results from the Gavilgarh Fault Zone, Central India, Tectonophysics,677-678, pp. 199-217.
Doğan, U., Koçyiğit., A.(2018) Morphotectonic Evolution of Maviboğaz Canyon and Suğlapolje, SW Central Anatolia, Turkey, Geomorphology, 306, pp. 13-27.
Ferretti, A., Monti-Guarnieri, A., Prati, C., Rocca, F., Informazione, D. E. (2007) InSAR Principles: Guidelines for SAR Interferometry Processing and Interpretation. The Netherlands, Frascati, The Netherlands.
Flores-Prieto, E., Quénéhervé, G., Bachofer, F., Faisal, S., Maerker, M. (2015) Morphotectonic Interpretation of the Makuyuni Catchment in Northern Tanzania Using DEM and SAR Data, Geomorphology, 248, pp. 427-439.
Froger, J. L., Merle, O., Briole, P. (2001) Active Spreading and Regional Extension at Mount Etna Imaged by SAR Interferometry, Earth and Planetary Science Letters, 187 (3-4), pp. 245-258.
Guo, J., Xu, S., Fan, H. (2017) Neotectonic Interpretations and PS-InSAR Monitoring of Crustal Deformations in the Fujian Area of China, Open Geosci, 9, pp. 126-132.
Harvey, A. M., Mather, A. E., Stokes, M. (2005) Alluvial Fans: Geomorphology, Sedimentology, Dynamics -Introduction. A Review of Alluvial-Fan Research, Geological Society, London, Special Publications, 251, pp. 1-9.
He, P., Wen, Y., Xu, C., Liu, Y., Fok, H. S. (2015) New Evidence for Active Tectonics at the Boundary of the Kashi Depression, China, from Time Series InSAR Observations, Tectonophysics, 653, pp. 140-148.
Liu, L., Schaefer, K. M., Chen, A. C., Gusmeroli, A., Zebker, H. A., Zhang, T. (2015) Remote Sensing Measurements of Thermokarst Subsidence Using InSAR. Geophys, Research Earth Surface, 120, pp. 1935-1948.
Novikov, I. S., Pospeeva, E. V. (2017) Neotectonics of Eastern Gorny Altai: Evidence from Magnetotelluric Data, Russian Geology and Geophysics, 58 (7), pp. 769-777.
Qu,Ch., Zuo, R., Jian, X., Shan, X., Zhang, G., Zhang, Y., Song, X., Liu, Y. (2017) Coseismic and Post-Seismic Deformation fields Mapped Using Satellite Radar Interferometry and Fault Slip Inversion of the 2015 Mw8.3 Illapel Earthquake, Chile, Geodynamics, 104, pp. 36-48.
Stramondo, S., Trasatti, E., Albano, M., Moro, M. Marco, Christian, Ch., Bignami, Polcari, M., Saroli, M. (2016) Uncovering Deformation Processes from Surface Displacements, Geodynamics, 102, pp. 58-82.
Weissl, M., Hintersberger, E., Lomax, J., Lüthgens, C., Decker, K. (2017) Active Tectonics and Geomorphology of the Gaenserndorf Terrace in the Central Vienna Basin (Austria), Quaternary International, 451, pp. 209-222.
Zanchi, A., Berra, F., Massimo, M., Ghassemi, M. R., Sabouri, J. (2006) Inversion Tectonics in Central Alborz, Iran, Structural Geology, 28 (11), pp. 2023-2037.
Zhou, X., Chang, N., Li, S. (2009) Applications of SAR Interferometry in Earth and Environmental Science Research, Sensors, 9, pp.1876-1912.
Zuo, R., Qu, Ch. Shan, X. Zhang, G. Song, X. (2016) Coseismic Deformation fields and a Fault Slip Model for the Mw7.8 Mainshock and Mw7.3 Aftershock of the Gorkha-Nepal 2015 Earthquake Derived from Sentinel-1A SAR Interferometry, Tectonophysics, 686, pp. 158-169.