بررسی اثر ویژگی‏های مورفومتری در پراکنش سطوح واریزه‏ای (مطالعه موردی: ناهمواری آتشگاه در جنوب شهرستان پاوه، استان کرمانشاه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار ژئومورفولوژی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان، تحقیقات و آموزش کشاورزی، کرمانشاه، ایران

چکیده

واریزه‏ها شواهدی از رفتار سنگ­ها در مقابل نوسانات دما و رطوبت هستند. تغییرپذیری مکانی سطوح واریزه‏ ممکن است، با ویژگی‏های مورفومتری بیشتر شود. هدف از این پژوهش تعیین سهم عوامل محیطی در پراکنش سطوح واریزه‏ای است. در ابتدا در جنوب شهرستان پاوه، 419 سطح واریزه‏ای با روش طبقه‏بندی نظارت­شدة تصاویر سنجش از دور شناسایی شدند. در بررسی اثر عوامل محیطی روی پراکنش واریزه، پارامترهای شیب، جهت دامنه، انحناء، طبقات ارتفاعی و تابش خورشیدی با استفاده از مدل رقومی ارتفاعی و توابع تحلیل مکانی آرک جی.آی.‏اس. استخراج شدند. عامل شیب در پنج طبقه، جهت دامنه در هشت طبقه، تابش خورشیدی در پنج طبقه و انحنای زمین، طبقه­بندی شدند. خصوصیات این پارامترها به محدوده‏های واریزه‏ای و غیر واریزه‏ای تخصیص یافت. برای مناطق غیر واریزه‏ای نقاطی به صورت تصادفی انتخاب شدند. ویژگی­های مورفولوژیک آنها محاسبه برای اطمینان از نرمال بودن داده آزمون کلموگرف - اسمیرنف اجرا شد. داده مکان‏های غیر واریزه در سطح اطمینان (15/0p-value >) نرمال تشخیص داده شدند. داده‏های واریزه نیز پس از انجام تبدیل باکس- کاکس نرمال شدند (13/0p-value >). مقایسه میانگین پارامترهای هر محدوده به روش آنالیز واریانس انجام شد. واریانس بین متغیر وابسته و عوامل شیب، جهت دامنه، ارتفاع از سطح دریا، فرم زمین، میانگین انرژی دریافتی از خورشید بررسی شد. نتایج نشان داد که تفاوت شیب، جهت دامنه، انرژی دریافتی از خورشید و فرم دامنه و ارتفاع در انتشار نقاط واریزه از نظر آماری در سطح 05/0P > معنادار است. برای نقاط غیر واریزه‏ای فقط در عامل انرژی دریافتی و نقاط تصادفی تفاوت بین آنها معنادار بود و در سایر عوامل تفاوت معناداری در سطح 05/0 P > مشاهده نشد. اثر عامل شیب یعنی طبقه 25 تا 35 درجه، جهت جنوبی شرقی، میزان آفتاب­گیری و جهت دامنه نسبت به سایر طبقه‏ها در پراکنش واریزه بیشتر است.
 

کلیدواژه‌ها


جباری، ایرج (1385) روش‏های آماری در علوم محیطی و جغرافیایی، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه رازی، کرمانشاه.
خطیبی، مریم (1390) تحلیل و برسی نقش عوامل توپوگرافی و دینامیک رودخانه‏ای، بر اندازه مخروط‏های واریزه، پژوهش­های جغرافیایی، (60)، صص. 175-157.
مختاری، داوود (1383) ژئومورفولوژی و تغییرات آب و هوایی هولوسن در کوه گچی قلعه‏سی و دامنه‏های مجاور آن، پژوهش‏های جغرافیایی، 36 (49)، صص 147-127.
Anderson, R. S. (1998) Near-Surface Thermal Profiles in Alpine Bedrock: Implication for the Forest Weathering of Rock, Arctic and Alpine Research, 30 (4), pp. 362-372.
Becker, A., KHrner, C., Brun, J., Guisan, A. (2007) Ecological and Land Use Studies Along Elevational Gradients, Mountain Research and Development, 27 (1), pp. 58-65.
Brooks, P., Vivoni, E. (2008) Mountain Ecohydrology: Quantifying the Role of Vegetation in the Water Balance of Mountaine Catchments, Ecohydrology, 1 (3), pp. 187-192.
Casanova M., Messing I., Joel A. (2000) Influence of Aspect and Slope Gradient on Hydraulic Conductivity Measured by Tension Infiltrometer, Hydrology Processes, 14 (1), pp. 155-164
Chow, F. K., Weigel, A. P., Street, R. L., Rotach, M. W., Xue, M. (2006) High Resolution Large-Eddy Simulations of Flow in a Steep Alpine Valley, Applied Meteorology and Climatology, 45, pp. 63-86.
Evans, I. S. (2006) Glacier Distribution in the Alps: Statistical Modelling of Altitude and Aspect, Geografika Annaler, 88 (2), pp.115-133
Gruber,S., Peter, M., Hoelzle M., Woodhatch, I., Heaberli, W. (2003) SurfaceTemperatures in Steep Alpine Rock Faces-a Strategy for Regional-Scale Measurement and Modelling, Zurich, In Proceedings of the Eighth International Conference on Permafrost, Swets, pp. 325-330.
Gudie, A. (2008) Encyclopedia of Geomorphology, International Association of Geomorphologists, New York.
Maggioni, M., Gruber, U. (2003) The Influence of Topographic Parameters on Avalanche and Dimension and Frequency, Cold Region Science Technology, 37 (3), pp. 407-419.
Marquinez, J., Menendez, R., Farias, P. (2003) Predictive GIS-Besed Model of Rockfall Activity in Mountain Cliffs, Natural Hazard, 30 (3), pp. 341-360.
Oliphant, A. J., Spronken-Smith, R. A. Sturman, A. P., Owens, I. F. (2003) Spatial Variability of Surface Radiation Fluxes in Mountainous Terrain, Journal Applied Meteorological, 42 (1), pp. 113-128.
Ridolfi, L., Odorico, P. D., Porporato, A., Rodriguez-Iturbe, I. (2003) Stochastics soil Mosture Dynamics Along a Hillslope, Hydrology, 272 (1-4), pp. 264-275.
Scherler, D., Boakhgen,B., streeker, M. R. (2003) Spatially Variable Respone of Himalayan Glacier to Climate Change Affected by Debries Cover, Nature Geoscience, 4, pp. 156-159.
Summerfield, M. (1994) Global Geomorphology, John Wiley & Sons, New York.
Van Der Tol, C., Dolman A. J., Waterloo, M. J., Raspor, K. (2007) Topography Induced Spatial Variations in Diurnal Cycles of Assimilation, Bio geosciences, 4 (1), pp. 137-153
Vico, G., Porporato, A. (2009) Probabilistic Description of Topographic Slope and Aspect, Geophysical Research, 114, pp. F01011.
Wang, S., Chen, W., Cihlar, J. (2002) New Calculation Methods of Diurnal Distribution of Solar Radiation and its Interception by Canopy over Complex Terrain, Ecological Modelling, 155 (2-3), pp. 191-204.
Wolinsky, M. A., Lincoln F. P. (2005) Constraints on Landscape Evolution from Slope Histograms, Geology, 33 (6), pp. 477-480.