تحلیل پایداری و راهکارهای پایدارسازی زمین لغزشها (مطالعه موردی: آزادراه خرّم آباد - پل زال)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختة دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

4 دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

با توجّه به افزایش روزافزون احداث بناها، جادّه­ها، راه­آهن و غیره در مناطق کوهستانی و پرشیب، لزوم پایدارسازی شیب­های طبیعی و مصنوعی بیش از بیش مورد توجّه قرار گرفته است. روش­های متعدّدی به منظور پایدارسازی شیب­ها وجود دارد که در تمامی آنها هدف، افزایش نیروهای مقاوم در برابر نیروهای محرّک و در نتیجه افزایش ضریب اطمینان است. هدف ازپژوهش حاضر، محاسبة پایداری دامنه­های لغزشی مشرف به جادّه و نقش میخ­کوبی و تراس‌بندی در پایدارسازی این دامنه­ها در 40 کیلومتری ابتدای آزادراهخرّم­آباد - پل زال است. در این پژوهش، ابتدا هشت دامنة لغزشی مشرف به جادّه مشخّص شد، سپس تمامی پارامترهای مدل تحلیل پایداری شیب که شامل: cs: چسبندگی خاک، cr: چسبندگی ریشه، φ: زاویة اصطکاک داخلی خاک، γd: چگالی خاک و γw: چگالی مرطوب خاک است. با مطالعات میدانی، نمونه­برداری از خاک و تجزیه و تحلیل توپوگرافی دامنه­ها استخراج و برای تعیین ضریب پایداری دامنه­ها، این پارامترها در نرم­افزار تحلیل پایداری شیب وارد و میزان ضریب ایمنی برای هر دامنه مشخّص شد. نتایج پژوهش نشان داد کهاحداث جادّه و انجام عملیاتخاک­برداری، سبب قطع جریان رواناب وجریانات زیرسطحی دامنه­ها شده و این جریاناتبه صورت رواناب در سطح دامنه خاک­برداری وروی جادّه جاری شده و سبب ناپایداری شیبدامنه­های خاک­برداری می­شود؛ همچنین با استفاده از این مدل می­­توان دامنه­های ناپایدار را شناسایی و نوع عملیات حفاظتی را برای افزایش ضریب پایداری مشخّص کرد؛ به طوری که عملیات میخ­کوبی در دامنة شمارة 6 با کلاس آسیب­پذیری خیلی­زیاد، با موقعیّت جغرافیایی "43'20 °33عرض شمالی و "59'10 °48طول شرقی باعث افزایش ضریب پایداری از مقدار 57/0 به 98/1 و عملیات تراس­بندی بر روی این دامنه باعث افزایش ضریب پایداری به مقدار 10/2 شد که در نهایت، می­توان مناسبت­ترین و بهترین روش را برای انجام عملیات حفاظتی مشخّص کرد.
 

کلیدواژه‌ها


اسدی، مهدی؛ حشمتی، علی­اکبر (1390) مقایسۀ ضریب اطمینان شیروانی خاکی مسلّح به روش­های مختلف، ششمین کنگرة ملّی مهندسی عمران، سمنان، دانشگاه سمنان، صص. 8-1.
جانعلی­زاده چوبستی، عسکر؛ حقیقی، فرشیدرضا؛ برارپور، محمد؛ طهماسبی­پور، عباس (1390) کاربرد ژئوتکستایل در پایدارسازی زمین­لغزش (مطالعة موردی: زمین­لغزش بستر جادّۀ منطقۀ شارقلت شیرگاه)، اوّلین همایش منطقه­ای مهندسی عمران، ­دانشگاه آزاد اسلامی واحد جویبار، صص. 28-25.
حشمتی، علی­اکبر؛ شکیباراد، سعید (1390) تحلیل سه­بعدی پایداری شیروانی­های خاکی به روش کرنش و یسکوپلاستیک با رفتار الاستوپلاستیک، ششمین کنگرة ملّی مهندسی عمران، سمنان، دانشگاه سمنان، صص. 7-1.
رمضانی ابراهیمی، بهمن؛ ابراهیمی، هدی (1388) زمین­لغزش و راهکارهای تثبیت آن، جغرافیایی آمایش محیط، 7 (3)، صص. 118-110.
زمانی لنجانی، مهدی؛ علیپور ­مازندرانی، ناصر؛ یوسفی، مهدی (1392) مسلّح کردن شیب خاکی با مهار و میخ­کوبی و تحلیل آنها با استفاده از نرم­افزار Plaxis و Slopw، اوّلین کنفرانس ملّی مهندسی ژئوتکنیک ایران، دانشکدة فنّی مهندسی دانشگاه محقّق اردبیلی، صص. 9-1.
طالبی، علی؛ دستورانی، محمدتقی؛ ایران­نژاد، محمدحسین (1392) نقش جنگل بلوط در پیشگیری از زمین­لغزش (شهرستان اردل در استان چهارمحال و بختیاری)، علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، 4 (3)، صص. 26-19.
عامل­سخی، سیاوش؛ منافی، مسعود (1392) تحلیل پایداری استاتیکی و شبه­استاتیکی شیروانی­های خاکی مسلّح به ژئوفابریک، مهندسی عمران و محیط­زیست، 43 (4)، صص. 96-87.
علیپور مازندرانی، ناصر؛ یوسفی، مهدی؛ پرویزی، منصور (1392) ارزیابی تثبیت شیروانی­های خاکی جهت افزایش پایداری شیب با دو نوع مسلّح­کنندۀ مهار و نیل، اوّلین کنفرانس ملّی مهندسی ژئوتکنیک ایران، دانشکدة فنّی مهندسی دانشگاه محقّق اردبیلی، صص. 10-1.
فعله­گری، محسن؛ طالبی، علی؛ کیااشکوریان، یاسر (1392) بررسی اثر جادّه­سازی در وقوع زمین­لغزش با استفاده از مدل پایداری دامنه FLAC SLOP (مطالعۀ موردی: حوضة آبخیز سدّ ایلام)، پژوهش­های آب­وخاک، 1 (2)، صص. 240-227.
Abebe‚ B., Dramis, F.‚ Fubelli, G.‚ Umer‚ M.‚ Asrat‚ A. (2010) Landslides in the Ethiopian Highlands and the Rift Margins, African Earth Sciences, 56 (4-5). pp. 131-138.
Abramson‚ L. W.‚ Lee‚ T. S.‚ Sharma‚ S.‚ Boyce‚ G. M. (2002) Slope Stability Concepts‚ Slope Stabilisation and Stabilisation Methods, Second Edition‚ Published by John Willey and Sons‚ Inc.
Andrade‚ P. S.‚ Saraiva‚ A. (2008) Rock Block Sliding Analysis of a Highway Slope in Portugal‚ 10th International Symposium on Landslides and Engineered Slopes, Xi'an, China.
Baillifard, F., Jaboyedoff, M., and Sartori, M. (2003) Rockfall Hazard Happing Along a Hountainous Road in Switzerland Using a GIS-Based Parameter Rating Approach, Natural Hazards and Earth System Sciences, 3 (1), pp. 431-438.
Borga, M., Tonelli, F., Dalla Fontana, G., Cazorzi, F. (2005) Evaluating the Influence of Forest Road on Shallow Landsliding, Ecological Modeling, 187 (1), pp. 85-98.
Cala, M., Flisiak, J., Tajdus, A. (2004) Slope Stability Analysis with Modified Shear Strength Reduction Technique, 9th International Symposium On Landslides, pp. 1085-1090.
Cova, T. J., Conger, S. (2009) Transportation Engineering, In Handbook of Transportation Engineering, Mc Graw Hill, New York.
Fan‚ C. C.‚ Luo‚ J. H. (2008) Numerical Study on the Optimum Layout of Soil-Mailed Slopes, Computers and Geotechnics, 35 (4)‚ pp. 585-599.
Hack‚ R.‚ Alkema.‚ D.‚ Kruse‚ G. A.‚ Leenders‚ N.‚ Luzi‚ L. (2007) Influence of Erthquakes on the Stability of Slopes, Engineering Geology, 91 (1)‚ pp. 4-15.
Huiqin, H. E., Shaocai, L. I., Hailong, S., Yang, T. (2011) Environmental Factors of Road Slope Stability in Mountain Area Using Principal Component Analysis and Hierarchy Cluster, Environmental Earth Sciences, 62 (1), pp. 55-59.
Kang, F., Han, S., Salgado, R., Li, J. (2015) System Probabilistic Stability Analysis of Soil Slopes Using Gaussian Process Regression with Latin Hypercube Sampling, Computers and Geotechnics, 63 (3), pp. 13-25.
Kayasta‚ P. (2006) Slope Stability Analysis GIS on a Regional Scale, Master Thesis in Physical Land Resources‚ Virje University Brussel.
Meng, M., Cao, P., Zhang, K. (2013) Jointed Rock Slopes Stability Snalysis using PFC2D, Conference: Geo-Congress (Geotechnical Special Publication), pp. 574-581.
Oh, S., Lu, N. (2015) Slope Stability Analysis Under Unsaturated Conditions: Case Studies of Rainfall-Induced Failure of Cut Slopes, Engineering Geology, 184 (2), pp. 96-103.
Pack‚ R. T.‚ Tarboton‚ D. G.‚ Goodwin‚ C. N. (1998) The SINMAP Approach to Terrain Stability Mapping, Proceedings of 8th Congress of the International Association of Engineering Geology‚ Vancouver‚ British Columbia‚ Canada‚ pp. 1157-1165.
Sharma, R. K., Kumar, V., Sharma, N., Rathore, A. (2012) Slope Stability Analysis Using Software GEO5 and C Programming, International Conference on Chemical, Ecology and Environmental Sciences, pp. 182-186 .
Verma, D., Kainthola, A., Thareja, R., Singh, T. N. (2013) Stability Analysis of an Open Cut Slope in Wardha Valley Coal Field, Geological Society of India, 81 (2), pp. 804-812.
Vinh, B. L. (2007) Regional Slope Instability Zonation Using Different GIS Techniques, Master Thesis in Physical Land Resources, Vrije Universiteit Brussel.
Youssef, A. M., Maerz, N. H., Al-Otaibi, A. A. (2012) Stability of Rock Slopes Along Raidah Escarpment Road, Asir Area, Kingdom of Saudi Arabia, Geography and Geology, 2 (3), pp. 48-70.