تهیّه نقشه شماره منحنی رواناب و بررسی دقّت آن توسّط مدل هیدرولوژیکی (مطالعه موردی: حوضه ناودار گیلان غرب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه رازی، کرمانشاه

2 استادیار مهندسی آب، دانشگاه رازی، کرمانشاه

3 استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، کرمانشاه

چکیده

شمارة منحنی رواناب یکی از پارامترهای مورد نیاز جهت محاسبة میزان رواناب با استفاده از روش SCSاست. با توجّه به اینکه عوامل مؤثّر بر این پارامتر دارای تغییرات مکانی هستند، مقادیر مختلفی برای شمارة منحنی در بخشهای مختلف یک حوضة آبریز قابل انتظار است. هدف از مطالعة کنونی، تعیین نقشة شمارة منحنی رواناب حوضة ناودار در استان کرمانشاه است. برای این منظور، از سیستم اطّلاعات جغرافیایی و سنجش از دور استفاده گردیده است. ابتدا نقشة کاربری اراضی منطقه بر اساس تصاویر ماهوارة لندست (TM) و با استفاده از نرمافزار ارداس تهیّه گردید. سپس با کمک شاخص NDVI تراکم پوشش زمین تعیین شد. نقشة گروه هیدرولوژیکی خاک منطقة مورد مطالعه با استفاده از نقشة خاک‌شناسی موجود در محیط Arc GIS به دست آمد. در نهایت نقشة شمارة منحنی رواناب بر اساس جدول SCSو نقشه‌های کاربری اراضی، تراکم پوشش زمین و گروه هیدرولوژیکی خاک تهیّه گردید. متوسّط شمارة منحنی در شرایط رطوبتی متوسّط در منطقة مورد مطالعه 78 محاسبه گردید. هم‌زمان با تحلیل رواناب‌های ثبت‌شده در مدل بارش - رواناب HEC-HMS مقدار شمارة منحنی رواناب برای حوضة مورد مطالعه 76 تعیین گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان دقّت برآورد شمارة منحنی از طریق RS و GIS بالاست، لذا میتوان با دقّت قابل قبولی به شمارة منحنی حاصل از روش RS و GIS در این حوضة آبریز اعتماد کرد. با توجّه به شمارة منحنی به دست آمده برای حوضه (78) میتوان نتیجه گرفت که این حوضه، پتانسیل تولید رواناب بالایی دارد.
 

کلیدواژه‌ها


ثروتی، محمد رضا؛ احمدی، محمود؛ نصرتی، کاظم؛ مزبانی، مهدی (1392) پهنه‎بندی پتانسیل سیل‌خیزی حوضة آبریز سراب دره‎شهر، جغرافیا، 36 (11)، صص. 77-55.
خسروشاهی، محمد؛ ثقفیان، بهرام (1380) تعیین نقش زیرحوضه‎های آبخیز در شدّت سیل‌خیزی، مجلّة پژوهش و سازندگی، 16 (2)، صص. 75-67.
عباسی، محمد؛ خیرخواه، میر مسعود؛ محسنی، محسن (1388) ارزیابی اقدامات فنّی آبخیزداری به کمک مدل
HEC-HMS (مطالعة موردی: حوضة کن استان تهران)، گزارش طرح تحقیقاتی، پژوهشکدة حفاظت خاک و آبخیزداری.
علیزاده، امین (1385) اصول هیدرولوژی کاربردی، چاپ نوزدهم، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد.
قبادیان، رسول؛ جهاندیده، کامران؛ فتاحی چقابگی، علی (1391) شبیه‎سازی فرایند بارش – رواناب در حوضة آبریز قره‌سو با استفاده از مدل WMS، مهندسی آبیاری و آب، 9 (4)، صص. 98-89.
موسوی ندوشنی، سعید؛ داننده‌مهر، علی (1384) سیستم مدل‌سازی هیدرولوژیکی HMS-HEC، چاپ اول، انتشارات مؤسّسة فرهنگی هنری دیباگران، تهران.
مهدوی، محمد (1390) هیدرولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
یعقوب‎زاده، مصطفی (1387) محاسبة شمارة منحنی رواناب حوضة آبریز با استفاده از شیوه‎های GIS و RS، مطالعة موردی: حوضة آبریز منصورآباد بیرجند، پژوهش آب ایران، 3 (5)، صص.40-31.
Kassa, A. (1990) Drought Risk Monitoring for Sudan Using NDVI, 1982-1993, A Dissertation Submitted to the University College London.
Tekeli, I., Akgul, S., Dengiz, O., Akuzum, T. (2006) Estimation of Flood Discharge for Small Watershed Using SCS Curve Number and Geographic Information System, International Congress on River Basin Management, 4 (1), pp. 527-538.