کاربرد عوامل ژئومورفیک در مکان‌یابی دفن زباله‌های شهری (مطالعه موردی: شهر اسلام‌آباد غرب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

2 دانشجوی دکتری ژئوموفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

3 کارشناسی ارشد ژئوموفولوژی ، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

چکیده

رشد بی‌رویة جمعیّت منجر به افزایش تولید زباله و در نهایت خساراتی نظیر آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی، تأثیر منفی بر چشم‌انداز و اکولوژی منطقه، آلودگی محیط‌زیست و صرف هزینه‌های بی‌شمار برای جامعه می‌گردد. یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش خسارات ناشی از آن، مکان‌یابی مناسب جهت دفن بهداشتی موادّ زائد است. علم ژئومورفولوژی با توجّه به ماهیت خود که بررسی تحوّل عوارض سطح زمین است، می‌تواندنقشمهمّی را در مکان‌یابی دفن زباله داشته باشد. در این پژوهش، سعی بر آن بوده که با تأکید بر معیارهای ژئومورفولوژی و تأثیرگذار، مکان‌یابی بهینه‌ای را برای دفن زباله‌های شهری اسلام‌آباد غرب صورت پذیرد و معیارهای مختلفی نظیر شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، فاصله از شبکة ارتباطی، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی، فاصله از مناطق مسکونی روستایی، فاصله از مناطق شهری و پراکنش بارش تهیّه و مورد ارزیابی قرار گرفت. اطّلاعات مورد نیاز از طریق نقشه‌های توپوگرافی 1:50000 و نقشه‌های زمین‌شناسی 1:100000 سازمان نقشه‌برداری و مطالعات میدانی فراهم گردید. پس از تهیّة نقشة ژئومورفولوژی و ایجاد لایه‌هایی قابل استفاده در نرم افزار سیستم اطّلاعات جغرافیایی، به روش همپوشانی، 4 مکان مناسب در شمال شرق و شمال غرب شهر اسلام‌آباد غرب برای دفن بهداشتی زباله‌ها تعیین شدند.
 

کلیدواژه‌ها


اصغری مقدم، محمدرضا (1378) جغرافیای طبیعی شهری (ژئومورفولوژی)، جلد اول، انتشارات مسعی، چاپ محراب قلم.
بدو، کاظم (1382) محلّ دفن زباله، مدیریت موادّ زائد جامد، فصلنامه مدیریت شهری،1، صص. 32-18.
بیک‌محمدی، حسن؛ مؤمنی، مهدی؛ زارع، اعظم (1389) مکان‌یابی بهینة دفن پسماند در شهرها با استفاده از GIS (مطالعة موردی: شیراز)، جغرافیا و مطالعات محیطی، 2 (4)، صص. 81-65.
پناهنده، محمد؛ ارسطو، بهروز؛ قویدل، آریامن؛ قنبری، فاطمه (1388) کاربرد روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) در مکان‌یابی جایگاه دفن پسماند شهر سمنان، سلامت و محیط، 2 (4)، صص. 283-276.
پوراحمد، احمد؛ کیومرث حبیبی، سجاد؛ زهرایی، محمد؛ نظری عدلی، سعید (1386) استفاده از الگوریتم‌های فازی و GIS برای مکان‌یابی تجهیزات شهری (مطالعه موردی: محل دفن زباله شهر بابلسر)، محیط‌شناسی، 33 (42)، صص. 42-31.
حیدرزاده، نیما (1382) معیارهای مکان‌یابی محل دفن موادّ زائد جامد شهری، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، تهران.
خورشیددوست، علی‌محمد؛ عادلی، زهرا (1388) کاربرد عوامل ژئومورفیک در مکان‌یابی دفن زباله‌های شهر بناب، جغرافیای طبیعی، 2 (5)، صص. 63-72.
شمسایی فرد، خدامراد (1382) مکان‌یابی محلّ دفن بهداشتی موادّ زائد جامد شهری با استفاده از GIS، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، جغرافیا (گرایش برنامه‌ریزی شهری)، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت‌معلم تهران.
عبدلی، محمد علی (1380) سیستم مدیریت موادّ زائد جامد شهری و روش‌های کنترل آن، انتشارات سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران، تهران.
علایی طالقانی، محمود؛ سنجری، فرشید؛ جلیلیان، آذر (1389) مکان‌یابی بهینة محل برای دفن بهداشتی پسماندهای جامد شهری کرمانشاه به روش تجربی بر اساس ویژگی‌های ژئومورفولوژی منطقه، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 2 (6)، صص. 34-19.
علی‌اکبری، اسماعیل؛ جمال لیوانی، آتنا (1390) مکان‌یابی محلّ دفن بهداشتی زباله‌های جامد شهری با استفاده از روش AHP (مطالعة موردی: شهر بهشهر)، جغرافیا (فصلنامة علمی - پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، 9 (30)، صص. 111-95.
علیجانی، بهلول؛ محمودی، پیمان؛ پناهی، علی (1390) مطالعة جابه‌جایی هسته‌های زمانی و مکانی دماهای حداقل در غرب و شمال غرب ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 22 (41)، صص. 68-53.
عمرانی، قاسمعلی (1377) موادّ زائد جامد، جلد دوّم، چاپ دوّم، انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.
فتایی، ابراهیم؛ آل شیخ، علی (1388) مکان‌یابی دفن موادّ زائد جامد شهری با استفاده از GIS و فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی AHP در شهر گیوی، علوم محیطی، 6 (3)، صص. 158-145.
محمودی، فرج‌الله (1377) ژئومورفولوژی ساختمانی، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
نیر بادی، هادی؛ حاجی میررحیمی، محمود (1386) به‌کارگیری روش‌های سلسله‌مراتبی و فازی در مکان‌یابی دفن زبالة شهر تبریز، دهمین همایش ملّی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان.
نیکنامی، مرضیه (1389) مکان‌یابی محل دفن زباله‌های شهری در شهر گلپایگان با استفاده از سیستم GIS، زمین‌شناسی کاربردی، 1، صص. 66-57.
Alistair, A. (2001) The Development of a GIS Method for Location of Landfill Sites in Ireland and Portugal, Atlantic Area Interreges. IIC Program Project Ref. EA–BLIRE–N.
Anwar, S. M. (2004) Solid Waste Management and GIS a Case from Kalabagan Area of Dhaka City, Bangladesh (the Mphil Thesis of Mine),a Personal Website.
Hendrix, W., Buckly, D. (1992) Use of GIS for Selection of Sites for Land Application of Sewage Waste, Journal of Soil and Water Conservation, 47 (3), pp. 271-275
Lin, H. J., kao, K., Li, H., Hwang, H. (1996) Fuzzy GIS Assisted Landfill Siting Analysis, (Paper Present at the 5th Annual Meeting of International Conference on Solid Waste Technology and Management, Beijing).
Morrissey, J., Browne, J. (2004) Waste Models and their Application to Sustainable Waste Management, Waste Management, 24 (3), pp. 297-308
Siddiqui, M. Z., Everett, J. W., Vieux, B. E. (1996). Landfill Sitting Using Geographical Information Systems: A Demonstration, Journal of Environmental Engineering, 122, pp. 515-523.
Themistoklis Kontos, D., Dimitrios, P. K, Constantinos, P. H. (2005) Siting MSW Landfills With a Spatial Multiple Griteria Analysis Methodology, Waste Management, 25 (8), pp. 818-832.
Vastava, Sh., Nathawat, M. S. (2003) Selection of Potential Waste Disposal Sites Around Ranchi Urban Complex Using Remote Sensing and GIS Technigues, Urban Planning, Map Asia Conference, pp. 133-154.