آشکارسازی آماری اثر گاز گلخانه‌ای هگزا فلورید گوگرد بر بارش‌های فصلی ایران در دهه اخیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقلیم‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

2 کارشناس ارشد اقلیم‌شناسی کاربردی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

3 استاد اقلیم شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

چکیده

اثرات گلخانه‌ای یکی از تهدیدهای جدّی محیط‌زیست هستند و عوارض جانبی آن متوجّه تمامی نقاط جهان است. با توجّه به اهمّیّت این موضوع، پژوهش حاضر با هدف نقش گازهای گلخانه‌ای در نوسانات بارش ایران مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از روش همبستگی پیرسون استفاده شد. داده‌های مجموع بارش 36 ایستگاه منتخب بر اساس صحّت داده‌های آماری و پراکندگی فضایی ایستگاه‌ها در سطح کشور، از سال 2000 تا 2010 از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید. همچنین آمار و اطّلاعات مربوطبه گاز هگزا فلورید (برحسب بیلیون در قسمت) از ایستگاه شاخص جهانی منولوا دریافت شد. نتایج حاصل از تحلیل فضایی پژوهش نشان دادند که تأثیر گاز هگزا فلورید گوگرد بر بارش فصل بهار در بخش‌های شرق و جنوب شرق کشور تقریباً مثبت و به صورت افزایش بارش و در سواحل دریای خزر تأثیر این گازها به صورت کاهش بارش بوده است. با توجّه به اینکه تابستان فصل خشکی است؛ بنابراین، نتایج حاصل از تحلیل این فصل قابل اطمینان نیست. در فصل پاییز تأثیر گاز هگزا فلورید گوگرد بر بارش بخش‌های جنوب شرقی کشور مثبت و به صورت افزایش بارش و در بخش‌های شمالی و شمال شرقی کشور تأثیر این گاز بر بارش مناطق از نوع معکوس و به صورت کاهش بارش خود را نشان داده است؛ امّا بارش فصل زمستان طی این دورة آماری، از گاز هگزا فلورید گوگرد تأثیر چندانی نپذیرفته‌اند. در مجموع می‌توان گفت که بارش شهرهای بزرگ و صنعتی، بیشترین تأثیر را از این گاز به صورت کاهش بارش پذیرفته‌اند.
 

کلیدواژه‌ها


تقدیسیان، حسین؛ میناپور، سعید (1382) تغییر آب‌وهوا (آنچه باید بدانیم)،چاپ اوّل، سازمان حفاظت محیط‌زیست، دفتر طرح ملّی تغییر اقلیم، تهران.
ثبوتی، یوسف (1390) زمین گرم: ارمغان قرن بیست و یکم، چاپ اوّل، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
خسروی، محمود؛ اسمعیل‌نژاد، مرتضی؛ نظری‌پور، حمید (1389) تغییر اقلیم و تأثیر آن بر منابع آب خاورمیانه، مجموعه مقالات چهارمین کنگرة بین‌المللی جغرافی‌دانان جهان اسلام، صص. 8-1.
خورشیددوست، محمدعلی؛ قویدل رحیمی، یوسف (1384) شبیه‌سازی آثار دو برابر شدن دی‌اکسید کربن جو بر تغییر اقلیم تبریز با استفاده از مدل آزمایشگاه پویایی سیالات ژئوفیزیکی (GFDL)، محیط‌شناسی، 39، صص. 10-1.
دکامی، ارشیا (1385) اثر گازهای گلخانه‌ای، نشریة نفت و انرژی، 5، صص. 61-57.
روشن، غلامرضا؛ خوش‌اخلاق، فرامرز؛ عزیزی، قاسم (1391) آزمون مدل مناسب گردش عمومی جو برای پیش‌بینی مقادیر دما و بارش ایران، تحت شرایط گرمایش جهانی، جغرافیا و توسعه، 10 (27)، صص. 36-19.
صلاحی، برومند؛ ولی‌زادۀ کامران، خلیل؛ قویدل رحیمی، یوسف (1386) شبیه‌سازی تغییرات دما و بارش تبریز در شرایط دو برابرشدن دی‌اکسید کربن جو با استفاده از مدل گردش عمومی مؤسّسة مطالعات فضایی گودارد GISS، پژوهش‌های جغرافیایی، 62، صص. 66-55.
عباسی، فاطمه؛ بابائیان، ایمان؛ حبیبی نوخندان، مجید؛ گلی مختاری، لیلا؛ ملبوسی، شراره (1389) ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر دما و بارش ایران در دهه‌های آینده با کمک مدل MAGICC-SCENGEN، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 72، صص. 110-91.
علی‌حسین زهرایی، معصومه (1387) خط‌مشی‌ها و تدابیر حقوقی جامعة بین‌الملل برای کنترل گازهای گلخانه‌ای، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکدة علوم محیطی.
عزیزی، قاسم؛ کریمی احمدآباد، مصطفی؛ سبک‌خیز، زهرا (1384) روند دمایی چند دهة اخیر ایران و افزایش CO2،تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی) ، 4 (5)، صص. 42-25.
فرج‌زاده اصل، منوچهر (1384) خشک‌سالی، از مفهوم تا راهکار، چاپ اوّل، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران.
قویدل رحیمی، یوسف (1385) ارزیابی حسّاسیّت‌پذیری دما و بارش تبریز به افزایش دی‌اکسیدکربن جو با استفاده از مدل‌های گردش جهانی پیوندی جوّی - اقیانوسی، فصلنامة مدرس علوم انسانی، ویژه‌نامة جغرافیا، 48، صص. 123-102.
محمدی، حسین؛ مقبل، معصومه؛ رنجبر، فیروز (1389) مطالعة تغییرات بارش و دمای ایران با استفاده از مدل MAGICC SCENGEN، جغرافیا (فصلنامة علمی - پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، 8 (25)، صص. 57-43.
مساح بوانی، علیرضا؛ مرید، سعید (1384) اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب و تولید محصولات کشاورزی مطالعة موردی: حوضة زاینده‌رود اصفهان، تحقیقات منابع آب ایران، 1 (1)، صص. 47-40.
منتظری، مریم؛ فهمی، هدایت (1382) اثرات تغییر اقلیم بر منابع آب کشور، مجموعه مقالات سوّمین کنفرانس منطقه‌ای تغییر اقلیم.
نظامی، مهدی (1389) بهره‌برداری از استانداردهای بین‌المللی برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی، نشریة سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، ماهنامة استاندارد، 221 .
Frei, C., Schiir, C., Liithi, D., Huw, C. D. (1998) Heavy Rainfall Processes in a Warmer Climate, Geographical Research Letters, 25 (9), pp.1431-1434.
Ghavidel, Y., Tolabinejad, M., Farajzadeh, M. )2016( Spatiotemporal Analysis of Carbon Dixoid Impact on Seasonal Rainfall Oscillation in Iran, Journal of Natural Environment Change, 2 )1 (, pp. 47- 55.
Ramanthan, V., Feng, Y. (2009) Air pollution, Greenhouse Gases and Climate Change: Global and Regional Perspective, Atmospheric Environment, 43 (6), pp. 37-50.
Ramos, M., Balasch, C., Martínez, J. (2012) Seasonal Temperature and Rainfall Variabilityduring the Last 60 Years in a Mediterranean Climatearea of Northeastern Spain: a Multivariate Analysis, Theor Appl Climatol, 21 (5), pp. 10-29.
Raupach, M., Fraserm, P. (2011) Climate and Greenhouse Gases, Science and Solution for Australia, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation (CSIRO) Publishing, Melbourne.