چالش های زیست محیطی و اثرات آن بر ساکنین روستای بدرآباد با استفاده از روش نظریّه بنیانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

4 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

با وجود نقش بسیار مهمّ روستاییان در تولید موادّ اوّلیّة کشور، از گذشته دور تاکنون، پاره­ای از مشکلات دامن­ گیر این جامعه تلاشگر بوده است. چالش­های زیست­ محیطی از مهم­ترین مشکلات پیش روی جامعه روستاییان طی چند سال گذشته بوده که با تأثیرگذاری بر کلّیّه ابعاد زندگی روستاییان، توانایی تخریب این جامعه کهن را دارد. بررسی چالش­ های زیست­ محیطی و شناسایی اثرات آن بر ساکنین روستای بدرآباد (واقع در شهرستان روانسر استان کرمانشاه) موضوع پژوهش کیفی حاضر است. افراد مورد مطالعه با روش نمونه­ گیری مبتنی بر هدف انتخاب شده ­اند و اطّلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه عمیق و تشکیل گروه­های متمرکز در دو مرحله (مرحله اوّل شناسایی چالش­ های زیست­ محیطی و مرحلة دوّم، شناسایی اثرات چالش­های زیست­ محیطی بر روستاییان) جمع­ آوری گردید. جهت گردآوری داده­ها در مرحلة اوّل پژوهش، علاوه بر تشکیل جلسات گروهی (5 گروه متمرکز با شرکت 6 تا 9 نفر) 19 بار مشاهده و بازدید مستقیم، 14 مصاحبة انفرادی انجام گرفت. همچنین، جهت گردآوری داده­ها در مرحلة دوّم پژوهش، 15 بار مشاهده و بازدید مستقیم، 17 مصاحبة انفرادی انجام شد و همچنین، از نظرات 3 گروه متمرکز با شرکت 6 تا 11 نفر در هر گروه بهره گرفته شد و برای تجزیه و تحلیل داده ­های گردآوری‌شده از روش نظریّه بنیانی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد تخریب مراتع، کاهش منابع آب، از بین رفتن حیات وحش، تولید زباله­ ها و پسماندها، آلودگی هوا، فرسایش خاک، تخریب درختان جنگلی، مشکلات ناشی از استفاده از سموم و کودهای شیمیایی و مشکلات مدیریتی ـ زیرساختی، مهم­ترین چالش­های زیست­محیطی در روستای بدرآباد هستند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد کاهش دام و طیور، چالش ­های اقتصادی، تهدید امنیّت غذایی، چالش­ های مربوط به اشتغال، تغییر الگوی کشت و چالش­ های روان‌شناختی و بهداشتی، مهم­ترین اثرات چالش های زیست­ محیطی بر روستاییان محدوده مطالعاتی هستند.

کلیدواژه‌ها


بیات، ناصر؛ رستگار، ابراهیم؛ عزیزی، فاطمه (1390) حفاظت محیط‌زیست و مدیریت منابع خاک روستایی در ایران،
برنامه­ ریزی منطقه­ ای، 1 (2)، صص. 78-63.
پورقاسم، فاطمه؛ علی­بیگی، امیرحسین؛ زرافشان، کیومرث (1392) بهینه ­سازی مدیریت ضایعات و بقایای زراعی: مورد مطالعه روستای حسن­ آباد شهرستان روانسر استان کرمانشاه، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 24 (4)، صص. 98-81.
جاجرمی، کاظم؛ پیشگاهی ­فرد، زهرا؛ مهکویی، حجت (1392) ارزیابی تهدیدات زیست ­محیطی در امنیّت ملّی ایران، راهبرد، 22 (67)، صص. 230-193.
ذاکریان، ملیحه؛ موسوی، میرنجف؛ باقری کشکولی، علی (1392) مسائل زیست­ محیطی و توسعه پایدار شهرستان­های استان یزد، جغرافیا، 11 (39)، صص. 315-292.
سلیمی ترکمانی، حجت (1390) بررسی مشکل زیست ­محیطی دریاچه ارومیه از منظر حقوق بین لملل محیط‌زیست، راهبرد، 20 (58)، صص. 202-177.
صیدایی، اسکندر؛ قنبری، یوسف؛ جمینی، داود؛ بسحاق، محمدرضا (1392) سنجش پایداری کشاورزی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان روانسر)، جغرافیا و پایداری محیط، 3 (6)، صص. 106-87.
عزمی، آئیژ؛ مطیعی لنگرودی، حسن (1390) مروری بر مشکلات زیست‌محیطی روستاهای ایران و راهکارهای حلّ این مشکلات، مسکن و محیط روستا، 30 (133)، صص. 115-101.
فیروزآبادی، سید احمد؛ عظیم ­زاده، دلارام (1391) فقر روستایی و تخریب محیط‌ زیست (مورد مطالعه روستاهای سرخون و بیدله از توابع استان چهارمحال و بختیاری)، توسعة روستایی، 4 (2)، صص. 120-99.
محرم ­نژاد، ناصر؛ ملوندی، محسن (1386) بررسی مشکلات زیست­محیطی شهر جدید پردیس و ارائه راهکارهای مدیریتی، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 9 (1)، صص. 127-111.
معتمدی ­نیا، زهره؛ پاپ­زن، عبدالحمید؛ مهدی­زاده، حسین (1392) نگرش رفتاری بنگاه­ های کشاورزی به آلودگی محیط‌زیست (مطالعه موردی: شهرستان­های کرمانشاه، اسلام ­آباد غرب، ایلام، ایوانغرب)، پژوهش­ های روستایی، 4 (2)، صص. 450-429.
میرترابی، مهدیه­ السّادات؛ شفیعی، فاطمه؛ رضوان فر، احمد (1392)، به­کارگیری منابع اطّلاعاتی و کانال­ های ارتباطی در فرایند پذیرش مدیریت جامع پسماند روستایی، نشریه محیط‌زیست طبیعی، 66 (3)، صص. 339-329.
ولایتی، سعدالله؛ کدیور، علی‌اصغر (1385) چالش­های زیست‌محیطی جنگل­ها و مراتع ایران و پیامدهای آن، جغرافیا و توسعه ناحیه­ ای، 4 (7)، صص. 72-53.
Anand, S.V. (2013) Global Environmental Issues, Open Access Scientific Reports, 2 (2), pp. 1-9.
Castagnetti, F. (2012( Facing Up the Congestion and Environmental Challenges of Europe, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 48 (3), pp. 12– 20.
Chen, H., Ganesan, S., Jia, B. (2005) Environmental challenges of post-reform housing development in Beijing, Habitat International, 29 (1), pp. 571–589.
Chen, J., Du, P., Huang, X., Li, G., Liu, W., Liu, X., Wang, H., Wen, X., Wu, J., Zhang, X. (2006), Special Policy Study Environmental Issues and Countermeasures Facing New Rural Development in China, 5th Annual General Meeting of CCICED, 2006.11.10-12.
Creswell, J.W., Miller, D.L. (2000), Determining validity in qualitative inquiry, Theory into Practice, 39 (3), pp. 124-130.
Lewis, G. (2014), Challenges to and from the Environment in Iran, 18 Jan, available in; http://www.ir.undp.org/content/iran/en/home/presscenter/speeches/2014/01/18/challenges-to-and-from-the-environment-in-iran.html.
Shadman, F. (2012), Environmental challenges in nanoelectronics manufacturing, Current Opinion in Chemical Engineering, 1 (4), pp. 258–268.