تغییرات محیطی - کالبدی گردشگری خانه های دوّم در نواحی روستایی با رویکرد پایداری (مطالعة موردی: بخش رودبار قصران شهرستان شمیرانات)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکترا دانشگاه اصفهان

چکیده

گردشگری خانه‌های دوّم همانند دیگر الگوهای گردشگری اثرات و پیامدهای مختلفی را در نواحی روستایی بر جای می­گذارد که با توجّه به ماهیّت این الگو، تغییرات محیطی کالبدی از جمله اثراتی است که با توسعة این الگو، در نواحی روستایی به وجود می‌آید. در راستای توسعة پایدار گردشگریِ خانه‌های دوّم شناخت اثرات و پیامدهای مختلف این الگو ضروری به نظر می‌رسد. در ایران، از جمله مناطق روستایی که توسعة این الگو با زندگی مردم عجین گشته و به صورت یک پدیدة مشهود است، روستاهای بخش رودبار قصران است. بر همین اساس، در این پژوهش به بررسی و تحلیل اثرات محیطی کالبدی توسعة گردشگری خانه­های دوّم در این پهنة جغرافیایی پرداخته شده است. این پژوهش از نوع بنیادی و روش انجام آن توصیفی - تحلیلی است که در گردآوری داده‌ها از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. روش میدانی مبتنی بر ابزار پرسشنامه است که در این خصوص با استفاده از روش کوکران تعداد 238 سرپرست خانوار به عنوان نمونة آماری و به روش تصادفی طبقه­بندی انتخاب شده‌اند. همچنین به منظور پردازش داده­­ها از روش‌های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که الگوی گردشگری خانه‌های دوّم بیشترین تأثیر را بر شاخص تغییرات محیطی و کمترین تأثیر را بر بهبود خدمات زیربنایی داشته که در همین ارتباط نتایج نشان داد تفاوت معنی­داری بین این اثرات در روستاها وجود ندارد؛ همچنین بین دیدگاه افرادی که به گردشگری وابستگی شغلی داشته با دیگر افراد دربارة اثرات توسعة گردشگری خانه‌های دوّم تفاوت معنی­داری وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


دادور خانی، فضیله؛ زمانی، حمید؛ قدیری معصوم، مجتبی؛ عاشری، اسمعیل (1392) نقش گردشگری خانه‌های دوّم در تغییرات کالبدی - فیزیکی نواحی روستایی مطالعة موردی: دهستان برغان شهرستان ساوجبلاغ، پژوهش‌های روستایی، 2، صص. 299-277.
رضوانی، محمدرضا (1382)، تحلیل روند ایجاد و گسترش خانه‌های دوّم در نواحی روستایی، مطالعة موردی: نواحی روستایی شمال استان تهران، پژوهش‌های جغرافیایی، 45، صص. 59-73.
رضوانی، محمدرضا (1387) توسعة گردشگری روستایی با رویکرد گردشگری پایدار، دانشگاه تهران، تهران.
رضوانی، محمدرضا؛ بدری، سید علی؛ سپهوند، فرخنده؛ اکبریان رونیزی، سعید رضا (1391) گردشگری خانه­های دوّم و اثرات آن بر بهبود کیفیّت زندگی ساکنان محلّی مطالعة موردی: بخش رودبار قصران، مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه­ای، 13، صص. 40-33.
شارپلی جولیا و ریچارد (1380) گردشگری روستایی، ترجمة رحمت‌الله منشی‌زاده و فاطمه نصیرزاده، انتشارات منشی.
صالحی‌نسب، زهرا (1384) گردشگری خانه‌های دوّم و اثرات آن بر نواحی روستایی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جغرافیا، استاد راهنما: محمدرضا رضوانی، دانشگاه تهران.
علیقلی­زاده، ناصر (1386) اثرات گردشگری بر نواحی روستایی از دیدگاه جامعه میزبان مورد: بخش مرکزی شهرستان نوشهر، رسالة دکتری، استاد راهنما: سید علی بدری، دانشگاه تهران.
قدیری معصوم، مجتبی؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ مهرپویا، حسن (1392) تبیین اثرات کالبدی گردشگری بر نواحی روستایی (مورد پژوهش: دهستان بیرون بشم - بخش کلاردشت)، برنامه‌ریزی و توسعة گردشگری، 5، صص. 49-33.

Bramwell, B., Lane, B. (1993) Sustainable tourism: An evolving global approach, Sustainable Tourism, 1 (1), pp. 1-5.

Hardy, A., Beeton, R. J., Pearson, L. (2002) Sustainable tourism: An overview of the concept and its position in relation to conceptualisations of tourism, Sustainable Tourism, 10 (6), pp. 475-496.

Jafari, J. (2000) Encyclopedia of tourism, Routledge.

Leslie, D. (2007) The Missing Component in the ‘Greening’ of Tourism: TheEnvironmental Performance of the Self-Catering Accommodation Sector, Hospitality Management, 26, pp. 310-322.

Logar, I. (2010) Sustainable tourism management in Crikvenica, Croatia: An assessment of policy instruments, Tourism Management, 31, pp. 125–135.

Marjavaara, R. (2008) Second Home Tourism the Root to Displacement in Sweden? Doctoral Dissertation Department of Social and Economic Geography Umea University, Sweden GERUM

Mathieson, A., Wall, G. (1982) Tourism: Economic, Physical and Social Impacts, London: Longman.

Muller, D. K., Hall, C. M., Keen, D. (2004) Second Home Tourism Impact, Planning and Management. In C.M. Hall, and D.K. Müller (Eds.) Tourism, Mobility and Second Homes: Between Elite Landscape and Common Ground, Clevedon: Channel View. pp. 15-32

Park, M. (2009) Social disruption theory and crime in rural communities: Comparisons across three levels of tourism growth, Tourism Management, Vol 30, pp. 905–915.

Stevensson, S. (2004) The Cottage and the City: An Interpretation of the Canadian Second Home Experience. In C.M. Hall, and D.K. Müller (Eds.) Tourism, Mobility and Second Homes: Between Elite Landscape and Common Ground, pp. 55-74.

Tosun, C. (1998) De"cits in approaches to tourism development planning in developing countries: The case of Turkey. International conference of international travel and tourism: Policy, law and management, 19}21 April 1998. Newcastle upon Tyne: University of Northumbria.

Visser, G. (2006) South Africa has Second Homes Too! An Exploration of the Unexplored, Current Issues in Tourism, 9 (4 & 5), pp. 353-383.

Wall, F., Smith, V. (1982) Tourism Alternatives: Potential and Problems in the Development of Tourism, Philadelphia: University of Pennsylvania Press

Williams, A.M., Shaw, G. (2009)’ Future play: tourism, recreation and land use, Land Use Policy, 26, pp. 326–335.