تحلیلی بر مکان یابی صنایع تبدیلی جهت پایداری منطقه ای (مطالعة موردی: مناطق روستایی شهرستان هشترود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه

2 کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی، مشهد

3 کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور، تهران

چکیده

صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی با توجّه به ویژگی‌های خاصّ خود که به عنوان مکمل تولیدات کشاورزی به شمار می‌روند، در صورت استقرار در مکان‌های تولید مواد اوّلیّه کشاورزی با توجّه به مزیت‌های فراوان، همانند توان ایجاد اشتغال، جلوگیری از مهاجرت‌های بی‌رویه، استفاده از مواد خام کشاورزی ناحیه، جذب پس‌اندازهای محلی، افزایش درآمد کشاورزان، کاهش ضایعات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده در نهایت موجب توسعه و پایداری روستاها می‌شود. صنایع تبدیلی از جمله مهم‌ترین زمینه‌های مربوط به توسعة کشاورزی، توسعه روستایی و توسعه اشتغال‌زایی در روستاها است. وظیفة اصلی این صنایع، فرآوری محصولات کشاورزی و دامی روستا و تبدیل آن به کالاهایی نهایی‌تر و باارزش‌تر است. این مقاله دو هدف عمده را دنبال می‌کند: اوّل انتخاب بهترین مکان برای احداث صنایع تبدیلی در مناطق روستایی شهرستان هشترود و دوّم نشان دادن کاربرد مدل تحلیل سلسله‌مراتبی برای مکان‌یابی صنعتی. روش تحقیق این مقاله تحلیلی - آماری است بدین‌صورت که ابتدا با استفاده از مدل مرکزیت و ضریب مکانی سایت‌های مناسب برای احداث صنعت انتخاب گردیده سپس با استفاده از مدل تحلیل سلسله­مراتبی مناسب‌ترین مکان برای احداث صنعت مورد نظر انتخاب می‌شود. بر اساس نتایج تحقیق، 6 روستای ذوالبین، دامناب، خورجستان، اوشندل،علی­آباد علیا،حسن کندی رود به عنوان سایت‌های منتخب برای احداث صنایع تبدلی با استفاده از مدل مرکزیت انتخاب شدند و از بین این 6 روستا، روستای ذوالبین به عنوان مساعدترین مکان برای احداث صنعت مورد نظر انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها


حکمت‌نیا، حسن؛ موسوی، میر نجف (1385) کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای، چاپ اوّل، انتشارات علم نوین، یزد.
رضوانی، محمدرضا (1386) مقدّمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس.
رضویان، محمد تقی (1376) مکان‌گزینی واحدهای صنعتی: بحثی در اقتصاد فضا، چاپ اوّل، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
زبردست، اسفندیار (1380) کاربرد فرایند تحلیل سلسله­مراتبی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، مجلّة هنرهای زیبا، 10، صص. 21-13.
سرور، رحیم (1383) استفاده از روش ای. اچ. پی در مکان‌یابی جغرافیایی (مطالعة موردی مکان‌یابی جهت توسعة آتی شهر میاندوآب)، پژوهش‌های جغرافیایی، 49، صص. 38-19.
طاهرخانی، مهدی (1379) صنعتی شدن روستا سنگ بنای استراتژی آیندة توسعة روستایی، انتشارات وزارت جهاد کشاورزی، ادارة کل طرح‌های صنعتی و بهره‌برداری ایران.
قدسی­پور، حسن (1381) مباحثی در تصمیم‌گیری چندمعیاره؛ فرایند تحلیل سلسله­مراتبی، چاپ سوّم، مرکز نشر دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی‌تکنیک تهران).
مهرابی کوشکی، علی (1380) مکان‌یابی صنایع با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) در نیروگاه برق، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمد رضا مهرگان، دانشگاه تهران.
Brucker Klass, D. E., Verbeke, A., Macharis, C. (2004) The applicability of multi criteria analysis to the evaluation of intelligent transport systems (ITS). Research in Transportation Economics, 8, pp. 151–179.
Saaty T., Tran, L., Leim, T. (2007) On the invalidity of fuzzifying numerical judgements in the analytic hierarcy process. Mathematical and Computer Modelling.
Saaty, T. (2003) Decision-making with the AHP: Why is the principal eigenvector necessary, European Journal of Operational Research, (145), pp. 85–91.