ارزیابی آسیب‎پذیری معیشت آبخیزنشینان لوندویل از مخاطرات محیطی با استفاده از شاخص‎های مختلف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مرتع آبخیزدای، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

2 گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، پژوهشکده مدیریت آب، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

معیشت آبخیزنشینان به شرایط بسیار پیچیده‎ای از جمله شرایط محیطی، سیاسی - اقتصادی، نهادی و بیوفیزیکی وابسته است. بر همین اساس، ارزیابی آسیب‎پذیری معیشت آبخیزنشینان در مقیاس حوزه آبخیز در تبیین چشم‎انداز مدیریتی بلندمدت و بر اساس شرایط محلی گام اساسی به شمار می‎آید. شهرستان آستارا واقع در کمربند هیرکانی شمال کشور دارای چندین روستا است که مردم این روستاها برای امرار معیشت خود به‎شدت به منابع طبیعی وابسته هستند؛ بنابراین، هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی وضعیت آسیب‎پذیری ساکنان حوزه آبخیز لوندویل واقع در شمالی‎ترین منطقه استان گیلان بوده است. بدین منظور، از شاخص آسیب‎پذیری معیشت (LVI)، شاخص آسیب‎پذیری معیشت– هیئت بین‎دولتی تغییر اقلیم (LVI -IPCC) و شاخص‎ اثر معیشت (LEI) استفاده شد. در این راستا، حدود 65 زیرمؤلفه مختلف برای استفاده در هر سه روش و مبتنی بر مطالعات میدانی و تکمیل پرسش‎نامه محاسبه و موردبررسی قرار گرفت. طبق نتایج به‎دست‎آمده در مناطق پایین‎دست میانگین LVI، LVI-IPCC و LEI برابر با 44/0، 03/0 و 47/0 به ترتیب نشان‎دهنده کلاس آسیب‎پذیری زیاد، متوسط و متوسط است. مناطق میانی ‎حوزه آبخیز لوندویل به ترتیب با مقدار برابر با 42/0، 01/0 و 44/0 نشان‎دهنده کلاس آسیب‎پذیری زیاد، متوسط و کم و در بخش بالادست با مقدار برابر با 43/0، 01/0 و 45/0 نشان‎دهنده کلاس آسیب‎پذیری زیاد، متوسط و کم بوده است. در مجموع می‎توان بیان نمود که وقوع مخاطرات محیطی باعث افزایش آسیب‎پذیری معیشت، کاهش درآمد و مشکلات اقتصادی در جوامع محلی حوزه آبخیز لوندویل شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

احمدی، سمیرا؛ قنبری موحد، رضوان؛ رحیمیان، مهدی (1402). ارزیابی آسیب‎پذیری معیشتی کشاورزان در برابر سیل (مورد مطالعه: استان لرستان). پژوهش‎های روستائی، 3(14)، 406-421. https://doi.org/10.22059/jrur.2023.92914
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان (1397). گزارش وضعیت اقتصادی و اجتماعی حوزه آبخیز لوندویل.
بازوند، سجاد؛ رئیسی، محمدکریم (1404). بررسی نقش کارآفرینی گردشگری بر سرزندگی خانوارهای روستایی در شهرستان پلدختر. پژوهش‎های جغرافیای اقتصادی، انتشار آنلاین، https://doi.org/10.30470/jegr.2025.2054374.1276
ثروتی، محمدرضا؛ رستمی، اکبر؛ خدادادی، فاطمه (1393). امکان‎سنجی وقوع سیل در حوزه آبخیز لیلان چای مراغه به روش CN. جغرافیایی طبیعی، 7(25)، 13-26. https://dorl. et/dor/20.1001.1.20085656.1393.7.25.2.8
جعفری سیریزی، حسن؛ جعفری سیریزی، مجتبی؛ حسینجانی، لیلا؛ داوری، سیده الهام (1402). بررسی وضعیت آسیب‎پذیری شهرها به جزایر حرارتی (مطالعه موردی: تهران و ورامین). ساماندهی اقتصاد فضا، 1(2)، 30-50. https://sanad.iau.ir/fa/Journal/ jose/Article/783638
جعفری، مصطفی (1391). اثرات تغییرات اقلیمی و محیطی بر تولید چوب درختان راش و بلندمازو در جنگل‎های منطقه خزر. تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران، 27(3)، 386-408. https://doi.org/10.22092/ijwpr.2012.116104
جمعه‎پور، محمود (1402). مقدمه‎ای بر برنامه‎ریزی توسعه روستایی: دیدگاه‎ها و روش‎ها. چاپ دهم، انتشارات سمت، تهران.
رحیمی، روح‎الله؛ کریم‎زاده اصل، خلیل؛ گرجی چاکسپاری، عباس؛ ناصری، بهرام (1401). مقایسه روند کاهش تولید بذر و نهال جنگلی در بخش خصوصی و دولتی. طبیعت ایران، 7(4)، 29-34. https://doi.org/10.22092/irn.2022.127560

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار