تحلیل شاخص‎های مسکن پایدار و نقش آن در ارتقای امنیت کالبدی (موردپژوهی: محلات منطقه 17 کلانشهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 پژوهشگر دکتری جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 پژوهشگر فرادکتری جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

امنیت کالبدی در نواحی و محلات مسکونی به افزایش سطح کمی و کیفی رفاه منجر شده و زمینه را برای شکل‎گیری تعامل ساکنان در محیط شهری فراهم می‎کند. بااین‎همه، معمولاً در محیط‎های شهری، مسکن پایدار بیشترین نقش را در افزایش و تحقق‎پذیری امنیت کالبدی به خود اختصاص می‎دهند. در این راستا هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل شاخص‎های مسکن پایدار و نقش آنها در تحقق‎پذیری و ارتقای امنیت کالبدی در محلات منطقه 17 کلان‎شهر تهران می‎باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی – تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی می‎باشد. روش گردآوری داده‎ها به‎صورت کتابخانه‎ای و میدانی صورت‎گرفته و نمونه‎گیری به‎صورت هدفمند بوده و 20 نفر از متخصصان و خبرگان شهری برای پرسشگری انتخاب شدند. وزن‎دهی و تعیین ارزش شاخص‎های ذهنی (33 زیرشاخص در 6 دسته شاخص پخشایش عادلانه خدمات مسکونی، حمل‎ونقل کارآمد، سرزندگی، محیط‎زیست سالم، مسکن عادلانه و میراث‎فرهنگی پویا) و عینی (14 زیرشاخص در 3 دسته شاخص طراحی – معماری، فنی – مهندسی و دسترسی‎پذیری)، با استفاده از روش‎های مقایسات زوجی و AHP فازی صورت‎گرفته است و مطلوبیت هرکدام از شاخص‎ها و نقش آنها در امنیت کالبدی به تفکیک محلات در محیط GIS نمایش‎داده‎شده است. نتایج تحقیق نشان داد که محلات یافت‎آباد و ابوذرشرقی به ترتیب با وزن (132/0 و 084/0) از وضعیت مطلوبی به لحاظ امنیت کالبدی برخوردار می‎باشند. محلات گلچین (078/0) و بلورسازی (076/0) در وضعیت قابل‎قبول؛ محلات باغ خزانه (074/0) و امامزاده حسن (ع) (073/0) در وضعیت متوسط؛ محلات جلیلی (066/0)، ابوذر غربی (064/0)، ذهتابی (063/0) و امام سجاد (ع) (062/0) در وضعیت ضعیف و محلات وصفنارد (060/0)، آذری (058/0)، مقدم (057/0) و زمزم (050/0) در شرایط نامطلوبی قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

احدنژاد روشتی، محسن؛ تیموری، اصغر؛ طهماسبی مقدم، حسین (1399 الف). تحلیل فضایی شاخص‎های کیفیت مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مورد مطالعه: شهر زنجان)، توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 2 (3)، 133-148. doi: 10.52547/sdge.2.3.133
احدنژاد روشتی، محسن؛ تیموری، اصغر؛ طهماسبی مقدم، حسین (1399 ب). تحلیل فضایی پایداری شاخص‎های کمی مسکن در نواحی شهری با استفاده از مدل تودیم (مطالعه موردی: شهر زنجان)، آمایش محیط، 13 (50)، 133-150. https://ebtp.malayer.iau.ir/article_678513.html
احمدی، پروین؛ چاره‎جو، فرزین (1399). بررسی میزان رضایت‎مندی ساکنان مسکن مهر از کیفیت سکونتی آن
با رویکردی ویژه به شاخص‎های مسکن پایدار (مورد مطالعه: مسکن مهر شهرک بهاران)، برنامه‎ریزی فضایی، 11 (1) (پیاپی 40)، 151-178. doi: 10.22108/SPPL.2020.116756.1378
اسدی، صالح؛ مشکینی، ابوالفضل؛ علوی، سیدعلی؛ قائدرحمتی، صفر (1399). تبیین سناریوهای مسکن گروه‎های آسیب‎پذیر شهری (مطالعة موردی: کلانشهر تهران)، پژوهش‎های جغرافیای انسانی، 52 (3). 871-888. doi: 10.22059/JHGR.2019. 250120.1007623
پورمحمدی، محمدرضا (1385). برنامه‎ریزی مسکن، تهران، انتشارات سمت.
حاتمی، یاسر؛ ذاکرحقیقی، کیانوش (1399). تأثیرگذاری فضاهای کالبدی بر احساس امنیت اجتماعی در محلات شهری (مطالعۀ موردی: شهر همدان)، آمایش جغرافیایی فضا، 10 (36)، 197-218. doi: 10.30488/GPS.2020.149076.2883
حکمت‎نیا، حسن؛ پاک گوهر، علیرضا؛ باقری کشکولی، علی (1400). دستیابی به مسکن پایدار با رویکرد تحلیل شاخص‎های کالبدی، اجتماعی و اقتصادی (مطالعه موردی: شهر سیرجان). بوم‎شناسی شهری، 12 (2)، 13-30. doi: 10.30473/grup.2022. 8745
رجائی، عباس؛ حاتمی‎نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ قلی‎پور، سارا (1397). بررسی وضعیت مسکن پایدار شهری در ناحیه 1 منطقه 9 تهران، فصلنامه شهر پایدار، 1 (1)، 91-105. doi: 10.22034/JSC.2018.87372
زیاری، سمیه؛ فرهودی، رحمت‎اله؛ پوراحمد، احمد؛ حاتمی‎نژاد، حسین (1397). بررسی و تحلیل مسکن پایدار در شهر کرج، جغرافیا و توسعه، 16 (52)، 141-156. Doi: 10.22111/GDIJ.2018.4119
سجادی قائم مقامی، پروین السادات؛ پوردیهیمی، شهرام؛ ضرغامی، اسماعیل (1389). اصول پایداری اجتماعی در مجتمع‎های مسکونی از دید جامعه صاحب‎نظران و متخصصان ایرانی، نشریه صفه، 20 (51)، 75-87. https://soffeh.sbu.ac.ir/article_ 100394.html
سجادی، ژیلا، واحدی یگانه، فرید؛ محمدی، اکبر (1397). سنجش ارتباط کیفیت کالبدی مسکن با امنیت تصرف در سکونتگاه‎های خودانگیختة شهری (مورد مطالعه: ناحیه منفصل شهری نایسر، سنندج)، فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 5 (16)، 83-110. doi: 10.22080/SHAHR.2018.2013
سجادی، ژیلا؛ تیموری، اصغر؛ طهماسبی مقدم، حسین (1395). تحلیلی بر پایداری کالبدی مسکن شهری با رویکرد توسعة پایدار (مورد مطالعه: محله اسلام‎آباد زنجان)، جغرافیا و مطالعات محیطی، 5 (19)، 39-48. https://ges.iaun.iau.ir/article_ 587501.html
سلطانی، زهرا؛ وارثی، حمیدرضا (1396). تحلیلی بر رضایت‎مندی ساکنان از مسکن‎های اجتماعی اجاره به شرط تملیک (مطالعه موردی: کلانشهر شیراز)، برنامه‎ریزی فضایی، 7 (3)، 93-127. Doi: 10.22108/SPPL.2017.81469.0
عزیزی، محمدمهدی (1385). محله مسکونی پایدار (مطالعه موردی: محله نارمک)، نشریه هنرهای زیبا، 27، 35-46. https://journals.ut.ac.ir/article_15627.html
فتاحی، احدالله؛ پورطاهری، مهدی؛ رکن‎الدین افتخاری، عبدالرضا (1395). ارزیابی فضایی – کالبدی مسکن پایدار روستایی (مورد مطالعه: روستاهای استان لرستان)، برنامه‎ریزی و آمایش فضا، 20 (4)، 139-174. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-7453-fa.html
قائدرحمتی، صفر؛ ابوالفضل، مشکینی؛ گروسی، علیرضا (1396). ارزیابی شاخص‎های کیفی مسکن در برنامه‎ریزی مسکن (مطالعه موردی: نواحی شهری نظرآباد، استان البرز)، جغرافیا و توسعه فضای شهری، 4 (2)، 243-262. doi: 10.22067/gusd.v4i2. 65429
لحمیان، رضا (1397). ارزیابی اثرات بافت کالبدی در افزایش امنیت فضاهای شهری (مطالعه موردی: محلات شهر امیرکلا)، نگرش‎های نو در جغرافیای انسانی، دوره 10 (2)؛ 295-313. https://geography.garmsar.iau.ir/article_542556.html
محمدی ده چشمه، مصطفی (1393). سنجش شاخص‎های توسعه پایدار منطقه‎ای در استان آذربایجان غربی با بهره‎گیری از مدل تحلیل تشخیص و نشانگرهای فازی، اقتصاد و توسعه منطقه‎ای، 21 (7)، 51-75. doi: 10.22067/erd.v21i7.27953
مدادی هریس، صمد (1396). تحلیل قابلیت‎های فضایی - مکانی شهر تبریز جهت دستیابی به محیط مسکونی پایدار، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه‎ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
مرکز آمار ایران (1395). تهران، شهرستان تهران
مسگرانی، نونا؛ اجزاءشکوهی، محمد؛ براتعلی، خاکپور؛ نقصان محمدی، محمدرضا (1397). ارزیابی کیفیت محیط مسکونی مرکز شهر با تاکید بر پایداری (مورد مطالعه: محدوده سرشور و چهنو شهر مشهد)، معماری و شهرسازی آرمانشهر، 11 (23)، 347-359. https://www.armanshahrjournal.com/article_69816.html
مشکینی، ابوالفضل؛ احدنژاد، محسن؛ صالحی میشانی، حیدر (1400 الف). بازنگری مفهومی عوامل تحقق‎پذیری مسکن قابل استطاعت در جهان جنوب، برنامه‎ریزی و آمایش فضا، 25 (4)، 113-139. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-44595-fa.html
مشکینی، ابوالفضل؛ الیاس‎زاده، نصرالدین؛ ضابطیان، الهام (1391). ارزیابی مکان‎یابی پروژه‎های مسکن مهر با رویکرد کالبدی – زیست‎ محیطی با استفاده از مدل سلسله‎مراتب AHP (مطالعه موردی: استان یزد)، مطالعات شهری، 1 (2)، 57-70. https://urbstudies.uok.ac.ir/article_1840.html
مشکینی، ابوالفضل؛ پهلوان درینی، موسی (1401). ارزیابی تحقق سیاست کلی نظام (چشم‎انداز) در بخش مسکن نمونه: حفظ حرمت و ارزش‎های فرهنگی مسکن شهری، پژوهش‎های جغرافیای انسانی، 54 (2)، 415-435. doi: 10.22059/JHGR.2018. 255170.1007672
مشکینی، ابوالفضل؛ حسنعلی‎زاده، میلاد (1400 ب). تحلیل تاب‎آوری شاخص‎های مسکونی در فضاهای شهری با رویکرد عدالت فضایی (نمونه مطالعه: شهر قائمشهر)، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 10 (2)، 185-203. doi: 10.22067/GEOEH.2021. 69395.1034
مشکینی، ابوالفضل؛ طهماسبی مقدم، حسین؛ شاهرخی‎فر، زینب (1397). تحلیلی بر برنامه‎ریزی فضایی سیاست‎های مسکن با استفاده از مدل متا سوات (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)، مطالعات شهری، 8 (29)، 59-70. doi: 10.34785/J011.2019.610

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار