شناسایی، تحلیل، رتبه‌بندی معیارهای تأثیرگذار بر گردشگری شهری (مطالعه موردی: شهر شاهرود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

3 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران.

چکیده

گردشگری شهری گشت‌وگذار در مناطق شهری و کنش متقابل گردشگران میزبان و تولید فضای گردشگری پیرامون سفر به مناطق شهری است. نواحی شهری به علت آنکه جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بسیار زیادی دارند غالباً مقاصد گردشگری مهمی بوده و به‌عنوان مقاصد گردشگری، دارای عملکرد چندمنظوره هستند. این تحقیق باهدف شناسایی، تحلیل و رتبه‌بندی معیارهای تأثیرگذار بر توسعه گردشگری شهری از منظر کارشناسان انجام شده است؛ پژوهش پیشرو از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی است. جمع‌آوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی و پیمایشی است که پس از بررسی، شش معیار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، عوامل زیرساختی، تبلیغات و رسانه، اقامتی و رفاهی، اقتصادی و مالی و فرهنگی و اجتماعی برگرفته از ادبیات نظری و پیشینه استخراج گردید. پایایی پرسش‌نامه بر اساس آلفای کرونباخ 985/0 و حجم نمونه آماری پژوهش 50 نفر از کارشناسان گردشگری و محدوده پژوهش شهر شاهرود با مساحت 51419 کیلومترمربع است. معیارهای شش‌گانه این پژوهش پس از تحلیل رتبه‌بندی گردیده که معیار سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی با بالاترین میانگین رتبه به‌عنوان رتبه اول معیارها و شاخص شبکه حمل‌ونقل با بالاترین میانگین رتبه به‌عنوان رتبه اول در بین شاخص‌های تأثیرگذار در توسعه گردشگری شاهرود معرفی شدند. در رتبه‌بندی زیر معیارها، شاخص شبکه حمل‌ونقل، بودجه خانواده و شاخص خاطرات خوب سفر و اعتماد به ترتیب با بیشترین میانگین رتبه در رتبه‌های اول تا سوم شاخص‌های تأثیرگذار بر توسعه گردشگری شهری پایدار شاهرود قرار گرفتند و در انتها پیشنهاداتی در زمینه شاخص‌های تأثیرگذار در گردشگری شهری ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احدنژاد روشنی، محسن؛ فیضی، سمیه (1392). ارزیابی نقش زیرساخت‌ها در توسعه گردشگری شهری با تأکید بر پایداری. اولین همایش ملی مدیریت گردشگری طبیعت‌گردی و جغرافیا، 1-15.
اسکندری ثانی، محمد؛ رضایی، ابراهیم (1397). آینده‌پژوهی مدیریت شهری زمینه‌ساز تحقق رقابت‌پذیری در عرصة گردشگری (مطالعة موردی: شهر زاهدان). دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، 5 (2)، 16-1.
اکبرپور سراسکانرود، محمد؛ رحیمی، محسن؛ محمدی، فاضل (1390). سنجش تأثیرات گسترش گردشگری بر توسعه پایدار، مطالعه موردی شهرستان هشترود. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 1(3)، 104-93.
امیری، منصوره (1394). تحلیلی بر عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری تاریخی شهرستان جیرفت با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تفسیری، همایش ملی فرهنگ گردشگری و هویت شهری. مؤسسه علمی‌پژوهشی مهر، اندیشان ارفع، 3(4) شیراز.
بافقی زاده، محمد؛ سلیمانی مقدم، پرویز؛ طاهری‌فر، راضیه (1395). سطح‌بندی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری شهر اهواز. فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 5(20)، 38-58.
بهدوست، فرانک؛ زیاری، کرامت اله؛ حاتمی نژاد، حسین؛ فرجی سبک‌بار، حسنعلی (1400). شناسایی عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیری شهری از طریق گردشگری در شهر کرمانشاه. جغرافیا و پایداری محیط، 11 (4)، 36-41.
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ رجبی سناجردی، حسین (1382). نظریه‌های شهر و پیرامون، انتشارات سمت.
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ سقایی، مهدی (1386). گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ دوم.
تقوایی، مسعود؛ حسینی‌خواه حسین (1396). برنامه‌ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر روش آینده‌پژوهی و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر یاسوج). مجلة برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 6(23)، 8 - 30.
چهار بالش، مریم (1390). اقتصاد جهانگردی در ایران، روزنامه جام‌جم، 4.
دادخواه، شیرین؛ حسینی، سید صادق؛ حاج‌قاسمی اردبیلی، الهامه (1394). نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در توسعه صنعت گردشگری (مطالعه موردی: شهرستان سرعین). اولین همایش ملی گردشگری پایدار با رویکرد گردشگری ورزشی، سلامت و محیط‌زیست، 22-1.
دیوسالار، اسدالله؛ توکلی، میثم؛ خادمی، امیرحسین (1393). نقش مدیریت شهری در توسعه پایدار گردشگری نمونه موردی شهر ساحلی نور. ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت شهری مشهد.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داود (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT دهستان لواسان کوچک. فصلنامه مدرس علوم‌انسانی، 10(2)، 1-30.
زالی، نادر؛ عطریان، فروغ (1395). تدوین سناریوهای توسعه گردشگری منطقه‌ای بر اساس اصول آینده‌پژوهی (موردمطالعه: استان همدان). آمایش سرزمین، 8 (1)، 107-131.
زندیه، مهدی؛ گودرزیان، شروین (1393). رویکرد منظرین، عامل موفقیت گردشگری شهر. باغ نظر، 11(30)، 59-66.
سعیدی، علی‌اصغر؛ بهشتی، سید محمد؛ رضوانی، رضا (1391) موانع اساسی سیاست‌گذاری گردشگری از نظر نخبگان. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 1(2)، 33 -56.
شمس‌الدینی، علی؛ حاضری، صفیه؛ زینلی، بهرام؛ آربونی، زهرا (1396). سنجش میزان رضایتمندی گردشگران از محصول توریسم با استفاده از مدل HOLSAT (مطالعه موردی: روستای کندوان). فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 3 (40)، 659-679.
صابری، امیر؛ توکلی نیا، جمیله؛ رضویان، محمدتقی؛ قادری، اسماعیل قادری (1397). بررسی تأثیر گردشگری بر توسعه اقتصادی و اجتماعی شهر کاشان. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 10 (36)، 1-34.
ضیایی، محمود؛ عباسی، داود؛ کاظمیان، غلامرضا؛ کروبی، مهدی (1396). طراحی و تدوین الگوی سه‌بعدی مدیریت گردشگری شهر تهران. نشریه مطالعات مدیریت گردشگری، 12 (37)،1-24.
علوی، سیده مهنا؛ رستمی، راحله (1397). بررسی نقش مراکز اقامتی تفریحی در توسعه گردشگری شهری. سومین کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و طراحی شهری، تبریز
علی‌اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، احمد؛ جلال‌آبادی، لیلا (1397). شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی، فصلنامه گردشگری و توسعه، 7(1)، 156-178.
فرید، یدالله (1382). جغرافیا و شهرشناسی. انتشارات دانشگاه تبریز.
قالیباف، محمدباقر؛ شعبانی فرد، محمد (1390). ارزیابی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری برای توسعه گردشگری شهری بر اساس مدل‌های تصمیم‌گیری چندمتغیره: مطالعه موردی: شهر سنندج. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 26 (101)، 17142-17168.
قربانی، امیر (1394) کیفیت تبلیغاتی گردشگری و تأثیر آن در جذب گردشگر (مطالعه موردی: بیرجند). کنفرانس جهانی افق‌های نوین در علوم‌انسانی، آینده‌پژوهی و توانمندسازی، 1-17.
قنبری، سیروس؛ علیزاده، محمدرضا؛ اسلام فرد، فاطمه؛ فتوحی اردکانی، محمد (1394). ارزیابی عوامل مؤثر در توسعه گردشگری تاریخی - فرهنگی با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری (SEM) (مطالعه موردی: شهر تاریخی فرح‌آباد). فضای جغرافیایی، 15(29)، 211-189.
موحد، علی (1386). گردشگری شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
موحد، علی؛ فیروزی، محمدعلی؛ حبیبه، روزبه (1390). تحلیل درجه توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه‌ای. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 2 (5)، 56-43.
ناصریان اصل، زهرا؛ قضاوی، رضا؛ صیاد، دانیال (1400). ارائه و اولویت‌بندی استراتژی‌های مدیریتی توسعه اکوتوریسم پایدار در حوضة آبخیز روستایی و با استفاده از ماتریس تحلیلی SWOT و QSPM. جغرافیا و پایداری محیط، 11 (2)، 105-119
نصر، طاهره (1398). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر گردشگری در کلان‌شهر شیراز با رویکرد آینده‌پژوهی. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 10 (37)، 55-66.
ویلر تی بیتلی، اس. ام. (1384). نوشتارهایی دربارۀ توسعۀ شهری پایدار، ترجمه، کیانوش ذاکر حقیقی، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.