مدل‌سازی ساختاری عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری کلان‎شهر کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

2 گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

چکیده

ایجاد شهر زیست‌پذیر به‌عنوان یک هدف مهم برای دستیابی به توسعه پایدار شهری محسوب می‌شود. درک رضایت ساکنان از زیست‎پذیری شهری و عوامل آن برای برنامه‌ریزی شهری و ایجاد سیاست‎گذاری شهرهای قابل سکونت ضروری است. تحقیق حاضر باهدف بررسی عوامل مؤثر بر زیست‎پذیری شهری و روابط موجود بین آنها در کلان‎شهر کرمانشاه انجام پذیرفت. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی - توسعه‎ای و از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری، شهروندان شهر کرمانشاه با جمعیت ۹۴۶۶۵۱ نفر می‎باشد که در مناطق هشت‎گانه شهری سکنی گزیده‎اند. روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه‎بندی شده، تعداد نمونه ۳۸۵ و ابزار پژوهش پرسش‌نامه بود. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‎ها از نرم‌افزار Smart PLS و برای بررسی روابط بین ابعاد و شاخص‎های زیست‎پذیری از مدل معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده گردید. مدل‎سازی ساختاری دیدگاهی است که در آن الگوهای فرضی از ارتباطات مستقیم و غیرمستقیم در میان یک مجموعه از متغیرهای مشاهده شده و پنهان بررسی می‎شود. نتایج نشان داد، بُعد اجتماعی فرهنگی با مقدار ضریب مسیر ۶۶۶/۰ بالاترین تأثیر بر بُعد محیط زیستی با ۲۴۹/۰ کمترین تأثیر را بر زیست‎پذیری شهر کرمانشاه داشته‎اند. همچنین به جز شاخص مشارکت و همبستگی، روابط بین سایر شاخص‎ها با ابعاد زیست‎پذیری معنی‎دار می‎باشد. شاخص ملاحظات و مراقبت‎های پزشکی و بهداشتی با ضریب مسیر ۳۱۴/۰ قوی‌ترین رابطه با بُعد اجتماعی - فرهنگی، شاخص مسکن با ۳۷۸/۰ بالاترین تأثیر بر بُعد اقتصادی و شاخص فضای سبز و بایر با ۶۳۵/۰ بالاترین تأثیر بر بُعد محیط زیستی را داشته‎اند؛ لذا برنامه‎ریزی مناسب جهت بهره‎گیری از فضاهای باز و بایر در تقویت و توسعه فضای سبز شهری در راستای ارتقا کیفیت محیط‌زیست شهری می‎تواند در بهبود زیست‎پذیری کلان‎شهر کرمانشاه مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها


اجزا شکوهی، محمد؛ محمدی، سعدی؛ داوری، الهام؛ محمدی، چنور؛ اکبری، مجید (۱۳۹۹). ارائه مدل زیست‌پذیری کلان‌شهر مشهد با استفاده از رهیافت مدل‌سازی ساختاری – تفسیری .ISM برنامهریزی توسعه کالبدی، ۷ (۴)، ۱-۲۸.
احدنژادروشتی، محسن؛ مرادی‎مفرد، سمیرا؛ حسین‎زاده، اکبر (۱۳۹۳). نقش مدیریت شهری در توزیع سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). اقتصاد و مدیریت شهری. ۲ (۷)، ۱۱۷-۱۳۲.
اسمی، حمید؛ سجادزاده، حسن (۱۳۹۲). برنامه‌ریزی شهری بررسی ارزیابی اثرات زیست‌محیطی توسعه پایدار: موضوع شهر کرمانشاه. اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط‌زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط‌زیست هگمتانه.
بیگدلی، سونا؛ شفقی، سیروس؛ وثوقی، فاطمه (۱۳۹۶). ارائه یک مدل راهبردی برای دستیابی به توسعه پایدار شهری در کلان‎شهر مشهد. تحقیقات جغرافیایی، ۳۲ (۴)، ۱۲-۲۹.
پریزادی، طاهر؛ مرادی، مهدی؛ ساکی، معصومه (۱۳۹۸). تحلیل زیست‌پذیری در محله‌های بخش مرکزی شهر بروجرد. فصلنامه مطالعات شهری، ۸ (۳۱)، ۳-۱۶.
تقوایی، مسعود؛ صفر آبادی، اعظم. (۱۳۹۲). توسعه پایدار شهری و برخی عوامل مؤثر بر آن (موردمطالعه: شهر کرمانشاه). مطالعات جامعه‌شناختی شهری، ۳ (۶)، ۱-۲۲.
حاجی حسینی، عفت؛ آقاجانی، طهمورث؛ شوقی، بهزاد (۱۳۹۵). تأثیر تفکر استراتژیک بر ظرفیت تغییر سازمانی. پژوهش‌های مدیریت راهبردی، ۲۲ (۶۲)، ۴۹-۸۰.
حسینی، سید احمد؛ ابراهیم‌زاده، عیسی؛ رفیعیان، مجتبی؛ مدیری، مهدی؛ احدنژاد روشتی، محسن (۱۳۹۴). نظارت بر پویایی شهرنشینی در ایران معاصر با استفاده از تصاویر چند زمانه DMSP/OLS. اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، ۲۴ (۹۶). ۲۱-۳۷.
خراسانی، محمدامین؛ رضوانی، محمدرضا (۱۳۹۲). شناخت و تحلیل تفاوت زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری در شهرستان ورامین. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، ۲ (۴)، ۵۵-۷۴.
داوری، علی؛ رضازاده، آرش. (۱۳۹۲). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
رخشانی نسب، حمیدرضا؛ نیری، ناصر‌ (۱۳۹۷). ارزیابی وضعیت شاخص‌‌های زیست‌‌‌‌پذیری شهری از دیدگاه شهروندان (موردشناسی: مناطق پنج‌گانۀ شهر زاهدان). جغرافیا و آمایش شهری - منطقه‌ای. ۸ (۲۷)، ۵۵-۷۴.
رهنما، محمد رحیم؛ قنبری، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ حسینی، سید مصطفی (۱۳۹۸). ارزیابی و سنجش زیست‌پذیری شهری در کلان‌شهر اهواز. فصلنامه شهر پایدار، ۲(۲)، ۱-۱۷.
ساسان‌پور، فرزانه (۱۳۹۶). ناگفته‌هایی چند از مفهوم زیست‌پذیری. مجله علمی تخصصی آبادی، ۷۶، ۷۲-۸۷.
ساسان‌پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه (پاییز ۱۳۹۳). قابلیت زیست‌پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (موردمطالعه: کلان‌شهر تهران)، فصلنامه علمی‌پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران، ۱۲(۴۲)، ۱۲۹-۱۵۷.
ساسان‌پور، فرزانه؛ علیزاده، سارا؛ اعرابی مقدم، حوریه (۱۳۹۷). قابلیت سنجی زیست‌پذیری مناطق شهری ارومیه با مدل RALSPI. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۸(۴۸)، ۲۴۱-۲۵۸.
شاهینی‎فر، مصطفی؛ چاره‌جو، فرزین (۱۳۹۷). ارزیابی شاخص‌های مؤثر در تحقق حکمروایی خوب شهری در کلان‌شهرها (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). جغرافیا و توسعه فضای شهری، ۵ (۲)، ۲۰۱-۲۱۹.
صاحبی، مصطفی؛ فراهانی، مریم؛ مطهری، سعید (۱۴۰۰). بررسی وضعیت زیست‌پذیری شهری در مناطق شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: مناطق هشت‌گانه کلان‌شهر کرمانشاه). کارافن، ۱۸ (۱)، ۵۹-۷۵.
عباسی اسفنجانی، حسین (۱۳۹۶). طراحی الگوی تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی. پژوهش‌نامه بازرگانی، ۲۱ (۸۲)، ۳۳-۶۵.
علی‎اکبری، اسماعیل؛ اکبری، مجید (بهار ۱۳۹۶). مدل‌سازی ساختاری تفسیری عوامل مؤثر بر زیست‎پذیری کلان‌شهر تهران. برنامهریزی و آمایش فضا، ۲۱ (۱)، ۱-۳۱.
عیسی‎لو، علی‎اصغر؛ بیات، مصطفی؛ بهرامی، عبدالعلی (۱۳۹۳). انگاره زیست‎پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک). مسکن و محیط روستا، ۱۴۶، ۱۲۰-۱۰۷.
کنارکوهی، الهه؛ اذانی، مهری؛ خادم الحسینی، احمد؛ صابری، حمید (۱۳۹۹). تبیین اثرات عوامل فرهنگی - اجتماعی بر دستیابی به الگوی شهر سالم مطالعه موردی: شهر بهبهان. فصلنامه شهر پایدار، ۳ (۳)، ۱-۱۶.
ماجدی، حمید؛ بندرآباد، علیرضا (۱۳۹۳). بررسی معیارهای جهانی و بومی شهر زیست‎پذیر. هویت شهر، ۱۷ (۸)، ۷۶-۶۵.
مرکز آمار ایران (۱۳۹۵). گزارش سرشماری عمومی نفوس و مسکن کل کشور، جمعیت آماری شهر کرمانشاه. برگرفته از: https://www.amar.org.ir
ملک‎حسینی، عباس؛ ملک پور، محسن (۱۳۹۵). ارزیابی زیست‌پذیری شهر کرمانشاه. جغرافیا، عمران، شهرسازی و معماری، ۲۰ (۱)، ۵۳-۶۲.
ملکی، سعید؛ دامن باغ، صفیه (۱۳۹۲). ارزﻳﺎﺑﻲ شاخص‌های ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪار ﺷﻬﺮی ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ شاخص‌های اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﻛﺎﻟﺒﺪی و ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮی (ﻣﻮردی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ: ﻣﻨﺎﻃﻖ هشت‌گانه شهر اهواز). ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ساختار و کارکرد ﺷﻬﺮی، ۱ (۳)، ۲۹-۵۴.
مؤذنی، مهدی؛ سلامتی، شهرام؛ آقایی، واحد (۱۳۹۹). مدل‌سازی ساختاری زیست‌پذیری شهری با تاکید بر مؤلفه‌های اجتماعی (مطالعه موردی شهر اردبیل). چشم‌انداز شهرهای آینده، ۱ (۴)، ۸۷-۱۰۰.
یاوری، حسین؛ کرم پور، مصطفی؛ یاراحمدی، داریوش (۱۳۹۸). تحلیل فضایی آسیب‌پذیری زیست‌اقلیمی شهر کرمانشاه در مواجهه با مخاطره اقلیمی موج گرم. جغرافیا و پایداری محیط، ۹ (۳۰)، ۳۷-۵۰.