واکاوی پراکنش زمانی-مکانی آلاینده CO در دوران همه‌گیری COVID-19 (مطالعه موردی: استان خوزستان، اصفهان، تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

برای جلوگیری از گسترش همه‎گیری بیماری COVID-19، محدودیت‎هایی همانند «قرنطینه» در سطح جهان اعمال شده است که این امر منجر به تغییرات قابل‌توجهی در محیط‎زیست، به‎خصوص هوا گردیده است. هدف از این پژوهش، واکاوی توزیع زمانی - مکانی آلاینده (CO) و تأثیر محدودیت‎های ناشی از کرونا بر آن است. بدین منظور داده‎های CO از ماهواره MERRA-2 با گام‌های زمانی ماهانه و مکانی 625/0x 5/0 درجه با پوشش زمانی 2020-2015 استخراج شد و سپس توزیع داده‎ها به کمک نرم‎افزار ArcGIS تحلیل شد. در این تحقیق به‎منظور سنجش تأثیر اعمال محدودیت‎های کرونایی روی سطح آلاینده CO داده‎های مربوط به دوره اعمال محدودیت‎های کرونایی (ژوئیه ۲۰۲۰) با ماه‎های مشابه مربوطه در دوره پایه (ژوئیه 2019-2015) مقایسه شد، سپس تأثیر کنترلی سامانه‎های همدید و عوامل جوی بر توزیع و پراکندگی این آلاینده در استان‎هایی که بیشینه این آلاینده را در ایران داشتند، بررسی شد. نتایج نشان داد میانگین ماهانه این آلاینده نه‌تنها در استان‎هایی که آنومالی بیشینه CO را داشتند کاهش داشت، بلکه بر فراز کل جوّ ایران نیز این کاهش دیده شد. نتایج حاصل از عوامل همدیدی ارتفاع ژئو پتانسیل و حرکت قائم هوا در تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال نشان داد که در هر دو دوره شرایط همدید بر فراز اتمسفر استان‎های تهران، اصفهان و خوزستان یکسان بود، لذا عوامل همدید مورد بررسی در این کاهش نقش نداشته است. با بررسی تعطیلی کارخانه و وضعیت متوسط تردد وسایل نقلیه در برخی از راه‎های پرتردد این استان‎ها کاهش در حمل‌ونقل نیز دیده شد، لذا کاهش سطح CO در دوره اعمال محدودیت‎های کرونایی را می‎توان پیامد مثبت COVID-19 بر کیفیت هوا دانست. 

کلیدواژه‌ها


اسماعیلی‎ساری، عباس (1382). آلایندهها، بهداشت و استاندارد در محیط‌زیست. تهران: نقش مهر.
آقاشریعت‎مداری، زهرا (1400). تأثیر همه‌گیری 19- COVID بر غلظت آلاینده‎های هوا در دوران قرنطینه در تهران، ایران. اقلیم شهری، 38(100882)،11-1.
برومندی، پریا؛ کاراجا، فرهات؛ نیکفال، امیرحسین؛ جهانبخشی، علی؛ تمجیدی، مهسا؛ ریول کیم، جونگ (1399). تاثیر رخداد 19- COVID بر کیفیت هوای ایران. بررسی کیفیت هوا و آئروسل، 20(8)، 1804-1793.
رجبی، فاطمه، خداپرست، یونس، رضایی، صادق، نریمانی، سینا، سروش، سیما (1399). آثار شیوع ویروس کرونا بر کسبوکار و رفاه خانوارها، سیاستهای حمایتی در ایران و جهان. تهران: معاونت امور اقتصادی و برنامه‎ریزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
رئیس‎پور، کوهزاد (1399). برآورد ماهواره‎ای بخار آب قابل بارش (PWV) در جو ایران و تحلیل همبستگی مکانی آن با فراسنج‎های آب‎و‎هواشناختی. تحقیقات آب و خاک ایران (علوم کشاورزی ایران)، 51(10) ، 2557-2543.
سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی کشور (1392). سالنامة آماری ایران. تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی.
صدرائی، امیرحسین؛ خانمحمدی، مجتبی؛ فراقی‎علیشاه، میلاد (1399). تاثیر شیوع ویروس ۱۹ COVID-بر کیفیت هوا بررسی آلاینده دی‌اکسید نیتروژن (مناطق مطالعاتی: ایران، تهران. ترکیه، استانبول. آلمان، برلین. انگلستان، لندن). اولین کنفرانس بینالمللی و دومین کنفرانس ملی فناوریها و کاربردهای نوین ژئوماتیک، تبریز. https://civilica.com/doc/1249673.
فرج‎زاده، منوچهر؛ باغبانان، پرستو (1397). مدیریت مخاطرات آبوهوایی. تهران: نشر انتخاب.