نقش فعالیت نوغانداری بر بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان رامیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

فعالیت نوغانداری و قابلیت توسعه این صنعت، ریشه‌دار بودن آن در فرهنگ و تمدن ایرانی و لزوم حفظ و تداوم آن باتکیه‌بر توسعه تکنیک‌های نوین جهت پرورش کرم ابریشم جهت بهبود معیشت ساکنان نواحی روستایی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف این تحقیق بررسی نقش فعالیت نوغانداری بر بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی شهرستان رامیان هست. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش را 103 خانوار شاغل در فعالیت نوغانداری شهرستان رامیان تشکیل می‌دهند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه‌ای محقق ساخته است که روایی آن توسط اساتید و خبرگان مورد تأیید قرار گرفت. همچنین ضریب آلفای کرونباخ جهت تعیین پایایی برای متغیرهای تحقیق در دامنه‌ای 7/0 تا 83/0 به دست آمد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از مجموع نمرات میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات، آزمون‌های آماری فریدمن، کای اسکوئر و ضریب همبستگی اسپیرمن در محیط نرم‌افزاری SPSS و برای تولید نقشه از نرم‌افزار ArcGIS بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین فعالیت نوغانداری با بهبود سرمایه‌های معیشتی پایدار خانوارهای روستایی در سطح اطمینان 99 درصد رابطه معناداری وجود دارد و اشتغال در این نوع کسب‌وکار بر سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی، انسانی و طبیعی تأثیر معناداری داشته که سهم سرمایه انسانی با میانگین رتبه‌ای 17/3 بیشتر از سایر سرمایه‌هاست. همچنین دامنه تغییرات مربوط به سرمایه‌های معیشتی بین 10/3 تا 17/3 با میانگین عددی 13/3 به‌دست‌آمده است. براین‌اساس می‌توان استنباط نمود که توسعه و گسترش فعالیت نوغانداری به تغییرات جزئی که در سرمایه‌های معیشتی اتفاق می‌افتد بستگی دارد. نوغانداری ترکیبی از کشاورزی، دامپروری و صنعت نساجی است که موفقیت صنعت نوغانداری تا حد زیادی به دردسترس‌بودن نیروی انسانی مجرب و ماهر بستگی داشته است. می‌توان بیان نمود توسعه و گسترش فعالیت نوغانداری با ایجاد اشتغال روستایی به‌خصوص برای زنان، توسعه فضاهای سبز روستایی و حمایت از محیط‌زیست روستا، باعث بهبود معیشت پایدار خانوارهای روستایی و ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


اصغری‌لفمجانی، صادق؛ ایزدی، علی (1396). واکاوی نقش محصولات استراتژیک در معیشت پایدار روستایی (مطالعه موردی: تولید زعفران در دهستان رشتخوار). نشریه زراعت و فناوری زعفران، 5 (3)، 273-293.
اکبرپور، محمد (1395). نقش و عملکرد توانمندسازی روستاییان در کارآفرینی مناطق روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هشترود). جغرافیا و پایداری محیط، 1 (6)، 51-66.
جمعه‌پور، محمود (1390). تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی (مطالعه موردی: روستای برغان شهرستان ساوجبلاغ). پژوهش‌های روستایی، 5 (2)، 33-62.
حسینی مقدم، سیدحسین؛ کاوسی کلاشمی، محمد؛ فرزانه، مجید؛ راهی، محمدرضا؛ مرآت، افسانه (1396). بررسی ابعاد رضایت شغلی و افق دید نوغانداران گیلان. همایش ملی ابریشم ایران، دانشگاه گیلان.
سجاسی قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره؛ شکوری‌فرد، اسماعیل (1395). سنجش سطح دارایی‌های معیشتی در مناطق روستایی با رویکرد معیشت پایدار (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان تایباد). پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 5 (1)، 197-215.
صحنه، بهمن (1390). بازگشت مهاجران به روستاها و نقش آن در معیشت پایدار روستایی؛ مطالعه موردی شهرستان آق‌قلا، رساله دکتری دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران. تهران: دانشگاه تهران.
صحنه، بهمن؛ سادین، حسین؛ نشاط، عبدالحمید؛ تلخابی، حمیدرضا (1396). اثرات روابط شهر و روستا بر تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای شهرستان آزادشهر. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 21 (3)، 121-138.
صحنه بهمن؛ نورتقانی، عبدالمجید (1399). تحلیلی بر آسیب‌پذیری سرمایه‌های معیشتی خانوارهای روستایی در سیل شهرستان آق‌قلا. جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 18 (2)، 239-272.
صحنه، بهمن؛ خراسانی، محمدامین (1400). تحلیل تأثیر قالیبافی بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی شهرستان آق‌قلا. پژوهش‌های روستایی، 12 (1)، 156-173.
صورتی زنجانی، رضا؛ رکنی، حسن (1396). چالش‌های صنعت نوغانداری، الزامات آتی و اولویت‌های پژوهشی موردنیاز کشور، همایش ملی ابریشم ایران. دانشگاه گیلان، 27 مهرماه.
عابدی پربجایی، عبداله؛ معتمد، محمدکریم؛ شعبانعلی فمی، حسین؛ کاوسی کلاشمی، محمد (1395). برآورد ارزش اقتصادی نهاده‌های پرورش کرم ابریشم در استان مازندران. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 4 (47)، 879-886.
کاوسی کلاشمی، محمد؛ حسینی مقدم، سیدحسین؛ فرزانه، مجید؛ راهی، محمدرضا (1397). عوامل اثرگذار بر مشارکت نوغانداران استان گیلان در توسعه زنجیره ارزش محصولات نوغانداری. تحقیقات تولیدات دامی، 3 (7)، 89-99.
کرامتلو، حبیب؛ هلاکو، حسن؛ سلطانی ناصری، کبری؛ باقری، اسماعیل (1395). اقتصاد نوغانداری در استان گلستان. دومین همایش ملی اقتصاد کلان ایران، دانشگاه گنبدکاووس.
مالکی، رسول؛ دماوندی، عاطفه (1393). تبیین رویکرد معیشت پایدار با تاکید بر توسعه پایدار روستایی در استان همدان. دومین همایش ملی و تخصصی پژوهش‌های محیط‌زیست ایران، همدان.
مرآت، افسانه؛ اللهیاری، محمدصادق؛ صیداوی، علیرضا (1396). بررسی نقش عوامل اقتصادی و اجتماعی در پذیرش نوغانداری در استان گیلان. همایش ملی ابریشم، دانشگاه گیلان.
مطیعی‌لنگرودی، سیدحسن؛ قدیری‌معصوم، مجتبی؛ رضوانی، محمدرضا؛ نظری، عبدالحمید؛ صحنه، بهمن (1390). تأثیر بازگشت مهاجران به روستاها در بهبود معیشت ساکنان (مطالعه موردی: شهرستان آق‌قلا). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 78 (4)، 67-83.
معتمد، محمدکریم؛ کاوسی کلاشمی، محمد؛ راهی، محمدرضا (1396). بررسی اثر سیاست‌های حمایتی بر سامانه تولید پیله تر ابریشم استان گیلان. تحقیقات تولیدات دامی، 1 (6)، 139-151.
معتمد، محمدکریم؛ قربانی پیرعلیدهی، فاطمه (1400). واکاوی پایداری صنعت نوغانداری در استان گیلان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 17 (1)، 85-99.
نجفی‌کانی، علی اکبر؛ صحنه، بهمن؛ آرخی، صالح؛ مسگری، آمنه (1399). تحلیلی بر پیامدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: بخش‌های مرکزی و نوکنده شهرستان بندر گز). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 1 (15)، 35-52.
نصیری، اکرم؛ توکلی، جعفر (1399). ارزیابی نقش استخراج معادن شهرستان قروه بر پایداری روستاهای پیرامونی. جغرافیا و پایداری محیط، 3 (10)، 1-15.