نقش سرمایه انسانی پایدار در مدیریت خشکسالی اقلیمی با استفاده از شاخص‌های برازندگی در روستاهای شهرستان کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

3 گروه جغرافیا، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران ایران.

چکیده

برخورداری از سرمایه‌های انسانی پایدار منجر به اتخاذ راهبرد و راهکارهایی می‌شود که خانواران روستایی را در برابر مخاطرات به‌ویژه خشکسالی تاب‌آور می‌سازد. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش سرمایه انسانی پایدار در مدیریت خشکسالی اقلیمی در مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف (نوع استفاده) یک تحقیق کاربردی است و روش مورداستفاده در این تحقیق یک روش توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری مورد پژوهش شامل کلیه کارشناسان مرتبط با موضوع پژوهش در شهرستان کرمانشاه به تعداد ۱۲۰ نفر هستند. حجم نمونه بر اساس کل سرشماری برای کارشناسان به تعداد ۱۲۰ نفر انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل دو پرسش‌نامه سرمایه انسانی و مدیریت خشکسالی بوده و شاخص سرمایه انسانی دارای زیر شاخص‌هایی هستند که شامل (تخصص، مهارت و دانش)، است. روایی پرسش‌نامه به شیوه صوری بوده که به تأیید اساتید دانشگاهی رسیده و پایایی کل پرسش‌نامه بر اساس آلفای کرونباخ به میزان 84/0 بوده و اثبات شده است. داده‌های گردآوری شده بر اساس تحلیل مسیر معادلات ساختاری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که به‌طورکلی سرمایه انسانی در مدیریت خشکسالی تأثیر دارد. در این میان زیر متغیرهای سرمایه انسانی که مشتمل بردانش، مهارت و تخصص است نیز بر مدیریت خشکسالی تأثیر داشته‌اند به‌گونه‌ای که دانش بر مدیریت خشکسالی با ضریب تأثیر 26/0 و مقدار معناداری 002/0، مهارت بر مدیریت خشکسالی با ضریب تأثیر 34/0 و میزان معناداری 000/0 و تخصص با ضریب تأثیر 49/0 و میزان معناداری 000/0 بر مدیریت خشکسالی تأثیر داشته‌اند. در این میان تخصص دارای بیشترین تأثیر و دانش دارای کمترین تأثیر بوده است.

کلیدواژه‌ها


اسدالهی، محمد؛ آگهی، حسین؛ اطهری، زهرا (۱۳۹۶). بررسی معیشت خانوارهای روستایی شهرستان الشتر هنگام خشکسالی با درنظرگرفتن سرمایه‌های انسانی، چهارمین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، تهران، دانشکده محیط‌زیست دانشگاه تهران.
حدادی، سولماز؛ حسینی، سید محمود (۱۳۹۶). بحران خشکسالی و رسالت ترویج، چهارمین کنگره علمی‌پژوهشی توسعه و ترویج علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
خیز، زهره؛ منصور زیبایی؛ فرج زاده، زکریا (۱۳۹۷). تأثیر خشکسالی بر درآمد و رفاه خانوارها و شاخص تولید غذا، فصلنامه اقتصاد کشاورزی ۱۲ (۲)، 1-13.
دوستان، رضا (۱۳۹۷). تحلیلی بر تحقیقات خشکسالی در ایران، دومین کنفرانس ملی آب‌وهواشناسی ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
دهقانپور، علیرضا؛ ایزدی، حسین؛ رضایی، حجت (۱۳۹۷). تحلیل اثرگذاری مدیریت ریسک خشکسالی بر ابعاد توسعه پایدار سکونتگاه‌های کویری (مطالعه موردی: شهرستان خاتم)، دومین همایش بین‌المللی پژوهش‌های کاربردی در علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست، همدان، دبیرخانه دائمی کنفرانس.
ریاحی، وحید؛ جوان، فرهاد؛ قادری، فاطمه (۱۳۹۷). اثرات خشکسالی در ناپایداری جمعیت و مهاجرت‌های روستایی شهرستان زابل، سیزدهمین کنگره انجمن جغرافیایی ایران، تهران، انجمن جغرافیایی ایران.
سواری، مسلم؛ اسکندری دامنه، حامد (1398). نقش مدیریت مشارکتی در توانمندسازی جوامع محلی در مقابله با خشکسالی در جنوب استان کرمان، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۲۳ (2)، 123-171.
شفیعی عربی، میرعلی (۱۳۸۸). خشکسالی و بحران آن در کشور، دومین کنفرانس سراسری آب، بهبهان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان.
صنوبری، محمد (1388). مقدمه‌ای بر سرمایه انسانی (مفاهیم، ویژگی‌ها و شاخص‌های اندازه‌گیری)، توسعه انسانی پلیس، 6 (22)، 119-136.
محمدی مشکول، علی (۱۳۹۶). تبیین رابطه مابین سرمایه‌های معیشتی و تاب‌آوری مناطق روستایی در مقابل خشکسالی (موردمطالعه: روستاهای شهرستان اردبیل)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
معاضد، هادی؛ اکبری پور سلیمی، شایان؛ بنواری، اعظم (۱۳۹۲). خشکسالی: مدیریت، چالش‌ها و ارزیابی، دومین همایش ملی حفاظت و برنامه‌ریزی محیط‌زیست، همدان، شرکت هم‌اندیشان محیط‌زیست فردا.
میرمیری، جواد؛ علیزاده، حسین؛ مجردی، برات (۱۳۹۶). مقایسه شاخص‌های خشکسالی، منطقه موردمطالعه: استان قزوین، دومین کنفرانس ملی هیدرولوژی ایران، شهرکرد، دانشگاه شهرکرد - انجمن هیدرولوژی ایران.
نامور، کاظم (۱۳۹۷). خشکسالی و راهکارهای کاهش اثرات آن، اولین کنفرانس ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم زیست‌محیطی و مدیریتی، مشهد، مؤسسه آموزش عالی خردگرایان مطهر.
یزدان‌پناه، مسعود؛ منفرد، نوذر (1391). واکاوی درک امکان‌پذیری مدیریت خشکسالی با استفاده از تحلیل مسیر: موردمطالعه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، علوم ترویج و آموزش کشاورزی، 8 (1)، 87-99.