نخستین گام برای مدیریت، کنترل و کاهش آلودگی رودها ، پایش دقیق کیفیت آب آنهاست که بهطور معمول این امر بهکمک شبکهی گستردهای از ایستگاهها انجام میگیرد. ولی تأسیس چنین شبکهای در اغلب حوضههای ایران بهدلایل گوناگون عملی نیست و به شبکهی پایشی کم تعدادی نیاز است که با هزینهی کم و در مسیرهای قابل دسترس، بتواند تغییرات وضعیت آلودگی رود را که متأثر از فعالیتهای انسانی در کل سامانهی حوضهی زهکشی است، آشکار کند. در این مطالعه تلاش شد یک چنین شبکهی پایشی در مسیر جریان اصلی حوضهی زمکان رود در شمال غرب استان کرمانشاه طراحی شود. بدین منظور، منابع آلایندهی حوضهی مورد بررسی شناسایی و میزان آلایندگی آنها بهوسیلهی شاخصهایی نشان داده شد. با ترکیب این شاخص ها و با توجه به نقش توپوگرافی و هیدروگرافی در هدایت آلاینده ها به رودخانه اصلی، بازه های آسیب پذیر مشخص شد و با تطبیق اولویت آلودگی این بازه ها با نتایجی که از اندازه گیری شاخص های کیفیت آلودگی و فلزات سنگین نمونه های آب به دست آمد، از میزان آسیب پذیری بازه ها اطمینان حاصل شد. با توجه به آسیب پذیری بازه ها، نُه محل پایشی در سه وضعیت پیشنهاد شد: محل تلاقی شعبههای فرعی که در معرض دخالتهای شدید انسانی قرار میگیرند؛ اثر دو شعبهی مهم زمکان رود که در قسمت انتهایی حوضه به هم میرسند و سرانجام، قبل و بعد از محل ورود آلایندههای اصلی که سنجش میزان آلایندگی آنها را امکانپذیر کند. در این نوع مکانیابی می توان با کمترین ایستگاه اندازهگیری، اقدامات پایشی را در سطوح مختلف و با انعطاف بیشتر انجام داد.
)