مدلی برای توسعه صنعت بوم‌گردی در ایران با تأکید بر فنّاوری اطّلاعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه مدیریت و کارآفرینی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

امروزه صنعت بوم­گردی به یکی از منابع مهمّ درآمدی روستاییان تبدیل شده است. فنّاوری اطّلاعات به­ عنوان توانمندساز و یکپارچه­ ساز شبکة ارزش در صنعت بوم­گردی، می­تواند در توسعه این صنعت نقش چشم ­گیری داشته باشد و افزون بر افزایش اشتغال محلّی، درآمد مردم بومی را افزایش داده و قابلیت­های مناطق روستایی را ارتقا دهد. نوشتار پیش رو با هدف ارائة الگویی برای توسعه صنعت بوم­گردی در ایران با تأکید بر فنّاوری اطّلاعات انجام شده و از نظر روش­ شناسی، پژوهشی کیفی است که با روش­های تحلیل محتوا و دلفی انجام شده است. در روش تحلیل محتوا، شاخص ­های مدل اوّلیه استخراج شده و این مدل با روش دلفی تکمیل و آزمون شده­ است. جامعة آماری در روش تحلیل محتوا شامل تمامی متون مرتبط با موضوع پژوهش و در روش دلفی خبرگان و اساتید دانشگاهی متخصّص در صنعت بوم­گردی و گردشگری الکترونیکی بوده ­اند. روش نمونه ­گیری در روش تحلیل محتوا با استفاده از تمام شماری و در روش دلفی با استفاده از گلوله برفی صورت گرفته است. در روش دلفی سی نفر از خبرگان تا انتهای دور سوم با پژوهشگران همکاری کرده ­اند. بر اساس یافته­های بخش اول پژوهش، 38 شاخص شناسایی و استخراج شده اند و در بخش دوم نیز 24 شاخص به آن­ها افزوده­شده است که از مجموع شاخص­های شناسایی­شده، شش مورد، مورد توافق خبرگان نبوده است. مدل نهایی پژوهش شامل 56 شاخص، 34 مؤلّفه و 9 بُعد (شامل ابعاد زیرساخت حقوقی - قانونی، زیرساخت مالی، زیرساخت تجارت سیّار، مدیریت تبلیغات الکترونیکی، بازاریابی محتوایی، مدیریت ارتباط با مشتری، مدیریت منابع انسانی الکترونیک، مشارکت محلّی و زیرساخت نرم ­افزاری) است. توجّه به مدل استخراج ­شده از پژوهش حاضر می­تواند زمینه­ ساز توسعة هرچه بیشتر صنعت بوم ­گردی در ایران با استفاده از قابلیت ­های فنّاوری اطّلاعات باشد.

کلیدواژه‌ها


امیری پریان، سمیه؛ عزمی، آئیژ (1398). تحلیل ظرفیت­ سنجی آژانس­ های گردشگری در توسعة گردشگری پایدار شهری، مطالعه موردی: شهر کرمانشاه. جغرافیا و روابط انسانی، 2 (2)، 27-47.
امیری فهلیانی، محمدرضا؛ ملکی، سعید (1398). رابطة متقابل مدیریت استراتژیک با گردشگری در عصر جهانی­ شدن. سیاست ­های راهبردی و کلان، 7 (28)، 141-160.
جباری، ایرج؛ عبدلی، شکوفه (1398). بهره ­برداری­ های اقتصادی و گردشگری از رودخانه ­های استان کرمانشاه و تأثیر آن در ویژگی­های زیبایی­ شناختی. نشریة آمایش فضا، 9 (32)، 71-88.
جعفری، سکینه؛ نجارزاده، محمد؛ گلستانه، رضوان؛ دیرگندم، نرجس (1396). رفتار مصرف­ کننده در خدمات گردشگری الکترونیک. مطالعات اجتماعی گردشگری، 5 (10)، 193-228.
جمینی، داود؛ سالاری، ممند؛ شهابی، هیمن (1396). تبیین اثرات ژئوتوریسم بر توسعة کارآفرینی در روستا شهرِ قوری‌قلعه با رویکرد معادلات ساختاری. جغرافیا و پایداری محیط، 7 (1)، 97-110.
خانزادی، آزاد؛ فلاحتی، علی؛ حیرانی، زهرا (1397). بررسی و تحلیل نقش و اثرات توسعة گردشگری بر توزیع درآمد در استان­های ایران. نشریه بصیر، 7 (1)، 84-100.
خسروی، عادل (1397). تحلیل راهبردی توسعه اکو توریسم در شهرستان گالیکش با استفاده از مدل SWOT. پایان‌نامة کارشناسی ­ارشد، مؤسّسة آموزش عالی عمران و توسعه.
داوریار، محمدعلی؛ راست ­قلم، مهدی؛ امیری، شهرام (1394). حقوق متقابل اعضاء صنعت بوم­گردی مبتنی بر الگوی نظام بهره ­برداری پایدار در مقاصد بوم ­گردی مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان. جغرافیا (برنامه­ ریزی منطق ه­ای)، 5 (4)، 47-54.
ده­ده ­زاده سیلابی، پروین؛ احمدی­ فرد، نرگس (1398). تعیین پیش ران­های کلیدی مؤثّر بر توسعة گردشگری با رویکرد آینده ­پژوهی (مطالعة موردی: شهرستان­ های استان مازندران). جغرافیا و پایداری محیط، 9 (1)، 73-89.
رحیمی، راضیه؛ قنبری، یوسف؛ برقی، حمید (1399). تأثیر عوامل محیطی - رفتاری بر تحقّق گردشگری خلاّق در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان. برنامه­ریزی و توسعة گردشگری، 9 (32)، 1-18.
رومیانی، احمد؛ شایان، حمید؛ سجاسی قیداری، حمدالله؛ رضوانی، محمدرضا (1399). برنامه­ ریزی راهبردی فضایی توسعة پایدار مقاصد گردشگری روستایی با استفاده از مدل استراتژیک SOAR. پژوهش ­های روستایی، 11 (1)، 90-105.
زحمتکش، سمیرا؛ رجوعی، مرتضی؛ غیور باغبانی، سید مرتضی (1399). برنامه ­ریزی راهبردی توسعة کسب و کارهای گردشگری شهر مشهد با استفاده از تکنیک متاسوات Meta-SWOT. برنامه­ ریزی و توسعة گردشگری، 9 (32)، 179-195.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع ­دستی و گردشگری (1398). سالنامة آماری سازمان میراث فرهنگی، صنایع­ دستی و گردشگری. تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور.
سرگزی، سعید؛ حسنوند، داریوش؛ آسایش، حمید (1399). تحلیل راهبردی توسعة صنعت گردشگری روستایی در شرایط اقتصاد ایران. جغرافیایی فضای گردشگری، 9 (36)، 55-76.
سرلک، محمدعلی؛ ضماهنی، مجید؛ تولایی، فاطمه (1397). از رواق نقره تا درب الکترونیک: نگاهی به پذیرش و به‌کارگیری یکپارچة فنّاوری ­های نوین در عرصة گردشگری. رهیافت فرهنگ دینی، 1 (1)، 249-257.
سیروسی، حمید؛ حشمتی، غلامعلی؛ سلمان ماهینی، عبدالرسول (1398). ارزیابی قابلیت طبیعت­گردی مراتع با استفاده از مدل ارزیابی چندمعیارة مبتنی بر منطق فازی (منطقة مورد مطالعه: مراتع منطقة حفاظت­ شدة جهان­ نما). نشریه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 26 (2)، 367-378.
شاطریان، محسن، کیانی سلمی صدیقه، غلامی یونس، منتصری زهرا (1396). اولویت ­بندی عوامل مؤثّر بر توسعة طبیعت­گردی روستاهای بخش برزک - کاشان با تلفیق تکنیک­های DEMATEL و ANP. نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۷ (۴۴)، ۱۳۱-۱۵۴.
شاورانی، سید حسن؛ فرجی سبکبار، حسنعلی؛ خوشبخت، سعید؛ طوافی، فهیمه؛ گواهی، سید محمدرضا؛ اروجی، حسن (1395). بررسی و تعیین مسیر الکترونیک گردشگری با استفاده از فنّاوری کیوریسم (مطالعة موردی: جزیرة کیش). مطالعات فرهنگی و سیاسی خلیج فارس، 3 (7)، 107-119.
شیرخدایی، میثم؛ حسینی، ابوالحسن؛ ابراهیم­ زاده گنجی، سیده زینب (1395). تبیین نقش عوامل مؤثّر بر اعتماد الکترونیک در وب­سایت ­های گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری، 11 (34)، 111-129.
طباطبایی، امیر؛ حسنی، پرخیده؛ مرتضوی، حامد؛ طباطبایی­ چهر، محبوبه (1392). راهبردهایی برای ارتقا دقّت علمی در تحقیقات کیفی. مجلّة دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 3 (5)، 663-670.
فلاح تفتی، حامد؛ منشادیان، سعیده و فرازی یزدان­ آباد، ثریا (1397). تحلیل تأثیرات متقابل صنعت بیمه و گردشگری در ایران با رویکرد مدل­سازی معادلات ساختاری. گردشگری و توسعه، 7 (3)، 74-87.
مرادی، حشمت؛ پورسعید، علیرضا؛ واحدی، مرجان؛ آرایش، محمدباقر (1399). طرّاحی مدل توسعة بوم­گردی روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه. نشریه بصیر، 11 (1)، 25-46.
مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی (1394). گزارش مجمع جهانی اقتصاد در رابطه با رقابت ­پذیری سفر و گردشگری در سال 2015 با تأکید بر جایگاه جمهوری اسلامی ایران. برگرفته از: https://rc.majlis.ir/fa/report/download/936590
مشکینی، ابوالفضل؛ علیپور، سمیه؛ حاجی­ زاده، مریم (1397). ارزیابی تأثیر رسانه­ های مجازی در توسعة صنعت گردشگری از دیدگاه کاربران شبکه­ های مجازی. گردشگری شهری، 5 (2)، 53-69.
منافیان، هدا؛ دانشور عامری، ژیلا (1393)، مطالعة کمبودهای خدماتی گردشگری روستای ابیانه از دید گردشگران. مجلّة تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 45 (2)، 343-350.
میرزاده کوهشاهی، مهدی؛ شهدادی، علی؛ رستمی، منا (1398). تعیین مناسب­ترین زیست­بوم­های توسعة بوم­گردی جامعه بنیاد (مورد مطالعه: دهستان سیاهو بندرعباس). دوفصلنامة مطالعات اجتماعی گردشگری، 7 (13)، 53-80.
نجارزاده، محمد؛ نعمت الهی، مجید؛ بلوچی، حسین (1396). ارزیابی رابطة بین پایداری مناطق روستایی و توسعة گردشگری روستایی با تعدیل­ گری درک مردم بومی در روستای قلات شیراز. جغرافیا و پایداری محیط، 7 (3)، 97-115.
یاوری ­گهر، فاطمه؛ حنفی­ زاده، پیام؛ حاجی­احمدی فرمهینی، ترانه (1399). مدل کسب و کار گردشگری الکترونیک. دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، 8 (15)، 221-248.