گفتار سردبیر

شیوع بیماری «کوید 19» درنتیجة انتقال کروناویروس جهان را به­لرزه درآورده است. به­نظر می­رسد موج این لرزش­ها در کشور ما، با ورود نابه­هنگام آن در بهمن­ماه سال 1398 دامنة بیشتری داشته باشد و اختلال در ارکان سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه رو به افزایش باشد. در هرحال، این ویروس به­همّت مردم ایران از پای درخواهد آمد، ولی در این شرایط حسّاس، تاریخ متعالی­ترین سپاس­های خود را متوجّه فرزندانی خواهد کرد که صادقانه خروج از بحران را با کمترین آسیب­های ممکن هموار ساخته باشند؛ در این راستا دانشگاه­ها و مؤسّسات جغرافیایی جهان می­کوشند تا در کنار علوم پزشکی، سهم قابل توجّهی را در این آزمون علمی و عملی داشته باشند: دانشگاه جان هاپکینز سامانه­هایی مانند Waze یا Google Map را در حوزۀ علم GIS به­کار گرفته است تا وبگاهی را برای ردیابی ویرویس کرونا طرّاحی کند. دانشگاه واشنگتن و جورجیا ابزار ردیابی را در اختیار عموم قرار می­دهند، ESRI وبگاهی راه­اندازی کرده است که دستورالعمل­های آموزشی و ترسیم نقشة این ویروس در آن درج شده است، انجمن جغرافیای سلطنتی انگلستان به جنبه‌های جغرافیایی انسانی کروناویروس می­پردازد.
جدیدترین مقاله­ای که در 21 اسفندماه 1398 در نشریة بین­المللی جغرافیای پزشکی به­چاپ رسید، نشان می­دهد که آن­ها درپی چگونگی استفاده از فنّاوری­های GIS برای مبارزة جهانی علیه شیوع این بیماری واگیر هستند. آن­ها با علم به ضرورت پایش و پاسخ اپیدمیک مؤثّر و به­موقع درصدد هستند تا به­صورت برخط هم­زمان یا کمابیش هم­زمان، موارد بیماری و واکنش رسانه­های اجتماعی به گسترش بیماری را ثبت کنند، مسیرهای فوق انتشارگر و تماس­های فضایی و زمانی جمعیّت را ردیابی و ترسیم کنند و با توجّه به داده­های حرکت جمعیّت، به رسم نقشة پیش­بینی ریسک بپردازند.
اینک نشریة جغرافیا و پایداری محیط از جامعة جغرافیایی ایران دعوت می­کند تا افزون بر تمرکز پژوهش‌های خود بر ابعاد مختلف ناپایداری محیطی ناشی از اثرات این ویروس، به­همراه سایر علوم در مدیریت بحران و تعادل­سازی سریع جامعه از توان­های خود بهره گیرند و در این راستا به وزارت محترم علوم پیشنهاد می­کند با آگاهی از اینکه تنها راه مقابله با این بیماری، پرهیز از آلودگی و جلوگیری از انتشار بوده و متخصّصین جغرافیا در هردو مورد مهارت و تخصّص کافی دارند، با اختصاص مرکزی برای دریافت برخطّ اطّلاعات افراد مبتلا که از پرسش­نامه­های تهیه­شدة متخصّصین جغرافیا به­دست خواهد آمد، به دولت یاری رساند تا مدیریت بحران را با آرامش و منطق و به­شکل علمی پیش ببرد. ازآنجاکه جغرافی­دانان به انواع مدل‎های انتشار تسلّط دارند و از دیگرسو اطّلاعات کافی دربارۀ وضعیّت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرها و نواحی شهری را دارند، می­توانند وضعیّت انتشار بیماری را پایش کنند، آن را مدل­سازی نموده و با مشورت به­موقع با متخصّصین اقتصاد، جامعه­شناسی و روان­شناسی، راه­کارهای کنترل بیماری و خطّ­مشی­های کنترلی را با توجّه به ویژگی­های جغرافیایی هر محل ارائه دهند.