مطالعه بهبود ساختاری کالبدی - فضایی و تأثیر آن در فضای روحی و روانی (آسایش) مردم کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

نبود برنامه­ریزی دقیق برای بهبود ساختار کالیدی – فضایی در شهرها؛ ناآرامش روان و کیفیت زندگی شهروندان را به­همراه می­آورد که امروزه دولت­ها و برنامه­ریزان شهری می­کوشند درمقابل این ناهمگنی، زندگی را در مناطق شهری بهبود بخشند. هدف پژوهش حاضر مطالعة بهبود ساختاری کالبدی - فضایی و تأثیر آن در فضای روحی و روانی مردم کرمانشاه است. برای جمع‌آوری پیشینه و مبانی نظری موضوع مورد مطالعه، از اسنادکتابخانه­ای و مراجع اصیل مرتبط با موضوع موردپژوهش، استفاده شده است؛ همچنین به­منظور سنجش افکار و نظرات کارشناسان پژوهش از روش پیمایشی به­صورت پرسش­نامه استفاده شده است. پس از مرحلة نظرسنجی­ها و ویرایش آن­ها، نظرات مختلف دسته­بندی و تجزیه و تحلیل شد. برای تحلیل داده­های پژوهش از مدل ویکور فازی و تحلیل­های رگرسیون خطّی، تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که شاخص­های تأثیر وسایل حمل­ونقل عمومی به­صورت شبانه­روزی، تأثیر ساماندهی عناصر تبلیغات محیطی و شهری، تأثیر بهسازی، ساماندهی و زیباسازی چشم­اندازهای عمومی و خواناسازی نقاط عطف بصری و نشانه­ های شهری بیشترین ضریب فازی را به­خود اختصاص داده‌اند که نقش پررنگی در ارتقاء سلامت روحی و روانی مردم شهری این منطقه دارد؛ همچنین؛ یافته­های تحلیل آماری و مدل تحلیل مسیر نشان می­دهد که بین متغیّرهای مستقل (سن، جنس، تأهّل، تحصیلات، شغل، درآمد و مدّت سکونت) و متغیّر وابسته (احساس آرامش روحی و روانی) ارتباط مثبت و معنی­داری وجود دارد. نتایج کلّی بیانگر آن است که تمامی شاخص‌ها رابطة معنی­داری با یکدیگر دارند، ولی در شاخص مدّت سکونت و سن و ارتباط آن با آرامش روحی و روانی رابطة معنی­دار وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


احمدی، توران؛ حیرانی­پور، میلاد (1394). بررسی نقش طرّاحی مناسب فضاهای عمومی شهری برسلامت روحی - روانی شهروندان، مجموعه­مقالات کنفرانس بین­المللی پژوهش­های کاربردی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، (صص. 1-13). تهران: دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.
بلالی اسکوئی، آزیتا؛ زاده­مهدی، حدیثه (1397). روان­بخشی (ادراک) فضاهای طبیعی در محیط انسان­ساخت (آرامش‌بخشی فضاهای سبز طبیعی). دوماهنامة علمی - تخصصی پژوهش در هنر و علوم انسانی، 3 (3)، 45-57.
بهزادفر، مصطفی؛ ایلکا، شاهین؛ ایلکا، شهاب (1391). رویکردی تحلیلی بر تبارشناسی زیبایی­شناسی شهری در تعامل با ساختار مدیریتی شهر: بررسی و پیمایش جهانی با ارائة راهکارهای راهبردی و اجرایی. دوفصلنامة مدیریت شهری، 10 (30)، 65-90.
بیگی، سمیه (1389). بررسی تأثیر روحی و روانی بدنه­های شهری بر شهروندان (مطالعة موردی خیابان میرداماد). پایان­نامة کارشناسی­ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری. دانشگاه تربیت مدرس تهران.
حبیبیان، هما؛ جلالیان، نسیم (1394)، تأثیر غنای بصری جداره­های شهری بر روح و روان شهروندان (نمونة موردی: خیابان مهدیة شهر همدان). مجموعه­مقالات کنفرانس بین­المللی انسان، معماری، عمران و شهر، (صص. 322-310). تبریز: مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی.
رجبی، آزیتا؛ مرادی مکرم، سیاوش (1397). عناصر مؤثّر بر تحوّل ساختار فضایی و کالبدی شهر اسدآباد. فصلنامة مطالعات عمران شهری، 2 (5)، 63-87.
زیاری، کرامت­الله؛ اشنویی، امیر؛ روستا، مجتبی (1395). عوامل مؤثّر در احساس آرامش در فضاهای سبز و تفریحی در شهر کاشان. فصلنامة علمی - پژوهشی فضای جغرافیایی، 16 (54)، 135-153.
صابری­فر، رستم (1396). بررسی رابطة بین میزان بهره­مندی از فضاهای رفاهی شهری و سلامت روان شهروندان. مجلّة پژوهش سلامت، 3 (2)، 89-94.
الکساندر، کریستوفر، کربلایی نوری، رضا (1387). زبان الگو: شهرها. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی.
کیانی، اکبر؛ نصیری، اقبال (1392). فضاهای عمومی شهر و نقش آن­ها در سلامت روحی و روانی شهروندان از دیدگاه برنامه­ریزی شهری. مجموعه­مقالات همایش ملّی معماری، مرمّت، شهرسازی و محیط­زیست پایدار، (صص. 16-1). همدان: دانشکدة فنّی و حرفه­ای شهید مفتح همدان.
مجیدی خامنه، بتول؛ جنگی، حسن (1393). تحلیل فضایی عملکردهای زیباشناسانه در ایجاد آرامش روانی شهروندان (نمونة موردی: منطقة 6 شهرداری تهران). مجلّة آمایش محیط، 7 (23)، 103-120.
مدنی­پور، علی (1384). فضاهای عمومی و خصوصی. فصلنامة ایرانشهر، 1 (3)، 26-36.
مدیری، آتوسا (1385). جرم، خشونت و احساس امنیت در فضاهای عمومی شهر. فصلنامة پژوهش رفاه اجتماعی، 6 (22)، 11-28.
مرکز آمار ایران (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن. تهران، مرکز آمار ایران.
نورانی­مقدم، عبدالرضا (1396). نقش مبلمان شهری در آرامش شهروندان نمونة موردی: پارک کوثر شیروان. مطالعات جغرافیا و عمران و مدیریت شهری، 3 (4)، 1-13.
نیکبخت، علی؛ زجاجی؛ نازیتا؛ کافی، محسن (1395). اصول طرّاحی محوطه­­های درمانی با تأکید بر مؤلّفه­های باغ­های شفابخش، محوطه­های باغبانی درمانی و باغ ایرانی­. ویژه­نامة طرّاحی و مدیریت شهری، 3 (8)، 303-317.
References
Ahmadi, T. & Hiraniipour, M. (2015). Investigating the Role of Proper Design of Urban Public Spaces on the Mental Health of Citizens, Proceedings of the International Conference on Applied Research in Civil Engineering, Architecture and Urban Management (pp. 1-13). Tehran: Khaje Nasir al-Din Tusi University of Technology. (In Persion)
Alexander, Ch. K. & Nouri, R. (2008). Template language: Cities. Tehran: Ministry of Housing and Urban Planning and Architecture Studies and Research Center. (In Persion)
Behzadfar, M. & Shahin, Sh. (2012). An Analytical Approach to Urban Aesthetic Genealogy in Interaction with the City's Management Structure: A Global Survey and Survey Using Strategic and Executive Solutions. Urban Management Quarterly, 10 (30), 65-95. (In Persion)
Beigi, S. (2010). Investigating the Psychological and Psychological Impact of Urban Bodies on Citizens) A Case Study of Mirdamad Street). M.Sc. in Geography and Urban Planning, Tarbiat Modarres University, Tehran. (In Persion)
Bilali Squoi, A. & Zadeh Mehdi, H. (2018). The naturalization of human spaces in the human environment (the relaxation of natural green spaces). Quarterly Scientific Journal of Research in the Arts and Humanities, 3 (3), 45-57. (In Persion)
Golany, G.(1996). Geo- Space Urban Design. New York: John Wiley and Sons.
Gray K. M., Upadhyaya, H. P., Deas, D. & Brady, K. T. (2006). Advances in diagnosis of adolescent substance abuse. Adolesc Med Clin., 17 (2), 411-25.
Habibian, H. & Jalalian, N. (2015), The Influence of Visual Richness of Urban Walls on Citizens' Mentality (Case Study: Mahdieh Street, Hamedan). Proceedings of the International Conference on Human, Architecture, Civil and Urban, (pp. 322-310). Tabriz: Center for Strategic Studies of Architecture and Urban Development. (In Persion)
Iran Statistics center (2016). Results of the General Census of Population and Housing. Tehran. (In Persian)
Jackson, L. E. (2003). The relationship of urban design to human health and condition. Landsc Urban Plan, 64 (4), 191-200.
Jacobs, A. & Appleyard, D. (1987). Toward an urban design manifesto. Journal of the American Planning Association, 53 (1), 112-120.
Khamenei, M., Jarghi, B. (2014). Spatial analysis of aesthetic practices in creating mental peace of citizens (Case study: District 6 of Tehran Municipality). Journal of Environmental Preparation, 7 (23), 103-120. (In Persion)
Kiani, A. & Nasiri, E. (2013). Urban Public Spaces and Their Role in the Mental Health of Citizens from an Urban Planning Perspective, Proceedings of the National Conference on Architecture, Restoration, Urban Development and Sustainable Environment (pp. 16-1). Hamadan: Hamadan Shahid Mofteh Technical and Vocational School. (In Persion)
Madnipour, A. (2005). Public and private spaces. Iranshahr Journal, 1 (3), 26-36. (In Persion)
Modiri, Otusa (2006). Crime, violence and a sense of security in the city's public spaces. Social Welfare Research Quarterly, 6 (22), 28-28.
Nikbakht, A., Zajji, N. & Kafi, M. (2016). Principles of designing therapeutic areas with emphasis on healing, therapeutic and Iranian gardens. Special Letter to Urban Design and Management, 3 (8), 317-303. (In Persion)
Nourani Moghaddam, A. (2017). The Role of Urban Furniture in Citizen Relaxation Case Study: Shirvan Park Kosar. Geography and Civil and Urban Management Studies, 3 (4), 1-13. (In Persion)
Rajabi, A. & Moradi Makram, S. (1979). Effective Elements on Spatial and Physical Structure Transformation in Asadabad City, Journal of Urban Civilization Studies, 2 (5), 63-87. (In Persion)
Sabriferfar, R. (2017). Investigating the relationship between urban welfare utilization and mental health of citizens. Journal of Health Research, 3 (2), 88-90. (In Persion)
Ziyari, K., Ashnui, A. & Rosta, M. (2016). Factors Influencing Relaxation in Green and Leisure Areas in Kashan. Journal of Geographical Space, 16 (54), 153-135. (In Persion)