ارزیابی عدالت محیط‌زیست در شهر تهران مبتنی بر توزیع فضایی آلودگی هوا و صدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، پردیس فنی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 گروه برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط‌زیست، پردیس فنی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 گروه برنامه ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، پردیس فنی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

4 گروه برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشکدة محیط‌زیست، پردیس فنی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

توسعة شتابان شهر تهران باعث افزایش آلودگی هوا و صدا و درنهایت توسعة ناپایدار شهری شده است. ازآنجاکه گروه‌های آسیب‌پذیرتر به‌دلیل توزیع نامتناسب آلودگی هوا و صدا بیشتر در معرض آلودگی قرار می‌گیرند؛ هدف نوشتار پیش رو بررسی ارتباط میان آلودگی هوا و صدا با عوامل اجتماعی و اقتصادی در شهر تهران برای ارزیابی عدالت محیط‌زیست شهری است. به‌منظور بررسی توزیع فضایی آلاینده‌های مورد نظر، غلظت آلاینده‌های هوا و صدا ناشی از منابع ساکن و متحرّک با رتبة اجتماعی اقتصادی در مناطق 22 گانة شهر تهران و با مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی بررسی شد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که مدل رگرسیون جغرافیای مورد نظر دقّت قابل قبولی برای مدل‌سازی روابط میان رتبة اجتماعی و اقتصادی و منابع تولید آلودگی هوا داشته است. میزان R2 محلّی برای تولید آلایندة ناشی از مصرف خانگی، میزان مالکیت خودرو و میزان مالکیت موتورسیکلت به­ترتیب برابر با 94/0، 59/0 و 85/0 بوده است. یافته‌های ناشی از ارتباط آلودگی صدا و رتبة اقتصادی و اجتماعی مناطق نشان داد که مدل مورد نظر با R2 محلّی 43/0 رابطة میان وضعیّت اجتماعی و اقتصادی مناطق با آلودگی صدا را به­شدّت تأیید نمی‌کند. این مطالعه نشان داد ‌که مناطق سه، یک و شش که ازلحاظ معیارهای اقتصادی و اجتماعی رتبة بالاتری دارند، سهم بیشتری در تولید آلودگی دارند. درصورتی‌که مناطق 18، 19 و 20 که پایین‌ترین رتبة اجتماعی و اقتصادی را دارند، بیشتر از سایر مناطق در معرض آلودگی هوا قرار دارند؛ بنابراین گروه‌های آسیب‌پذیرتر ساکن جنوب شهر تهران بیشتر از سایر گروه‌ها با بی‌عدالتی محیط­زیستی شهری روبه­رو‌ هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اعظم آزاده، منصوره (1382). چگونگی جدایی­گزینی سکونتی در شهر تهران. فصلنامة علمی - پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 12 و 13 (44 و 45)، 25-50.
بهداد، سهراب؛ نعمانی، فرهاد (1387). طبقه و کار در ایران. تهران: آگاه.
سجادی، ژیلا؛ احمدی دستجردی، حمید (1387). بررسی علل و پیامدهای اجتماعی و فضایی مهاجرت‌های درون‌شهری مطالعة موردی: بافت قدیم تهران‌پارس در منطقة 8 شهرداری، پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، 66، 99-116.
شرکت کنترل کیفیت هوا (1394). گزارش سالیانة کیفیت هوا تهران در سال 1394. برگرفته از: http://airnow.tehran.ir.
شهرداری تهران (1394). آمار‌نامة شهر تهران. تهران: انتشارات سازمان فناوری اطّلاعات و ارتباطات شهر تهران.
کرمی، تاج‌الدین (1393). تبیین نقش توزیع مکانی قشربندی اجتماعی در آسیب‌پذیری از مخاطرات محیطی شهر تهران. نشریة تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 1(1)، 67-83.
Refrences
Air Quality Control Company (2015). Tehran Air Quality Annual Report 2015, http://airnow.tehran.ir/. (In Persian)
Azam Azadeh, M. (2002) How to Resettle in Tehran. Journal of Humanities of Alzahra University, 45, 25-50. (In Persian)

Behdad, S. & Nomani, F. (2006). Class and Labor in Iran. Informative Publications (In Persian).

Boone, C. G., Fragkias, M., Buckley, G. L. & Grove, J. M. (2014). A long view of polluting industry and environmental justice in Baltimore. Cities, 36, 41-49.‏
Cardozo, O. D., García-Palomares, J. C. & Gutiérrez, J. (2012). Application of geographically weighted regression to the direct forecasting of transit ridership at station-level. Applied Geography, 34, 548-558.‏
Davoudi, S. & Brooks, E. (2012). Environmental Justice and the City: Full Report. Newcastle: Newcastle University, Global Urban Research Unit.‏
Dreger, S., Schüle, S. A., Hilz, L. K. & Bolte, G. (2019). Social inequalities in environmental noise exposure: A review of evidence in the WHO European Region. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16 (6), 1011.‏
Environmental Protection Agency (EPA). (2014). Last updated on environmental justice issue. http://www.epa.gov/environmentaljustice/.
Ernstson, H. (2013). The social production of ecosystem services: A framework for studying environmental justice and ecological complexity in urbanized landscapes. Landscape and Urban Planning, 109 (1), 7-17.‏
Fann, N., Lamson, A. D., Anenberg, S. C., Wesson, K., Risley, D. & Hubbell, B. J. (2012). Estimating the national public health burden associated with exposure to ambient PM2. 5 and ozone. Risk Analysis: An International Journal, 32 (1), 81-95.‏
Germani, A. R., Morone, P. & Testa, G. (2014). Environmental justice and air pollution: A case study on Italian provinces. Ecological Economics, 106, 69-82.‏
Goodman, A., Wilkinson, P., Stafford, M. & Tonne, C. (2011). Characterising socio-economic inequalities in exposure to air pollution: a comparison of socio-economic markers and scales of measurement. Health & Place, 17 (3), 767-774.‏
Jephcote, C. & Chen, H. (2012). Environmental injustices of children's exposure to air pollution from road-transport within the model British multicultural city of Leicester: 2000-09. Science of the Total Environment, 414, 140-151.‏
Jerrett, M., Burnett, R. T., Kanaroglou, P., Eyles, J., Finkelstein, N., Giovis, C. & Brook, J. R. (2001). A GIS–environmental justice analysis of particulate air pollution in Hamilton, Canada. Environment and Planning, 33 (6), 955-973.‏
karami, T. (2014), the Role of Social Stratification in the Spatial Distribution of Vulnerability To Environmental Hazards in the City of Tehran. Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, 1, 14-18 (In Persian).
Li, V. O., Han, Y., Lam, J. C., Zhu, Y. & Bacon-Shone, J. (2018). Air pollution and environmental injustice: Are the socially deprived exposed to more PM2. 5 pollution in Hong Kong?. Environmental Science & Policy, 80, 53-61.
Moreno-Jimenez, A., Cañada-Torrecilla, R., Vidal-Domínguez, M. J., Palacios-Garcia, A. & Martinez-Suarez, P. (2016). Assessing environmental justice through potential exposure to air pollution: a socio-spatial analysis in Madrid and Barcelona, Spain. Geoforum, 69, 117-131.‏
Pope, C. A., Dockery, D. W. & Schwartz, J. (1995). Review of epidemiological evidence of health effects of particulate air pollution. Inhalation Toxicology, 7 (1), 1-18.‏
Puett, R. C., Hart, J. E., Yanosky, J. D., Spiegelman, D., Wang, M., Fisher, J. A. & Laden, F. (2014). Particulate matter air pollution exposure, distance to road, and incident lung cancer in the nurses’ health study cohort. Environmental Health Perspectives, 122 (9), 926-932.‏
Robbins, P. (2014). Cries along the chain of accumulation. Geoforum, 54, 233-235.‏
Rotko, T. (2004). Social Aspects of Air Pollution, Sociodemographic differences in exposure, perceived annoyance and concern about air pollution. University of Helsinki: National Public Health Institute.‏
Sajadi, Z., Ahmadi & D. H. (2009). The Causes and Socio-Spatial Impacts of Intra-Urban Migration, the Case: Old Neighborhood of Tehran Pars, Human Geographical Research, 8, 99-116. (In Persian).
Shahbazi, H., Reyhanian, M., Hosseini, V. & Afshin, H. (2016). The relative contributions of mobile sources to air pollutant emissions in Tehran, Iran: an emission inventory approach. Emission Control Science and Technology, 2 (1), 44-56.
Statistics Information and Communication Technology Organization (2015). Statistics of Tehran city. Publications of Tehran City.Tehran. (In Persian).
Stewart, J. A., Mitchell, M. A., Edgerton, V. S. & VanCott, R. (2015). Environmental justice and health effects of urban air pollution. Journal of the National Medical Association, 107 (1), 50-58.‏
World Health Organization (2014). Ambient Air Pollution:A global assessment of exposure and burden of disease. WHO document production service. Geneva, Switzerland.