بررسی و ارزیابی برنامه های سرای محلّه (مطالعة موردی: سرای محلّة درب دوّم، منطقة 3 شهرداری تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 دانشجوی دکترا دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

پیچیدگی فزاینده شهرها و آهنگ شتابان رشد شهرنشینی به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه، در کنار شکست رویکردهای تمرکزگرایانه، غیر مشارکتی مدیریت شهری، منجر به رویکردهای مشارکتی در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری و ظهور پارادایم حکمروایی در شهرها شده است. در این میان، در دهه‌های اخیر در کلانشهر تهران نیز با توجّه به مشکلات متعدّد بحث مشارکت شهروندان و دولت‌های محلّی موردتوجّه ویژه‌ای واقع‌شده است. توسعه شورایاری‌ها در این کلانشهر تجلّی فضایی چنین تحوّلاتی است. شورایاری‌ها به‌عنوان نهادی مردمی، برنامه­های مختلفی را برای جذب مشارکت حداکثری مردم و تسهیل و بهبود برنامه‌ها و طرح‌های شهرداری‌ها انجام می­دهد. در این میان سرای محلّة درب دوّم با برگزاری برنامه­های فرهنگی، ورزشی، اجتماعی و غیره بر آنست تا زمینه را برای مشارکت مردم فراهم سازد. بر این اساس پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه­ای اقدام به جمع­آوری اطّلاعات نموده و با توزیع 360 پرسشنامه در سطح محلّة درب دوّم، مشارکت مردم و میزان مشارکت و رضایت از برنامه‌های سرای محلّه را مورد ارزیابی قرار داده­ و اطّلاعات را با واردکردن در نرم­افزار Minitab و به صورت توصیفی تحلیلی مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار داده است. ابتدا میزان مشارکت مورد سنجش قرار گرفته است که نتایج حاکی از آنست که میزان مشارکت اقتصادی در پایین­ترین سطح با میانگین 81/1 قرار دارد و مشارکت در بعد مشورتی با میانگین 16/4 بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. درنهایت با استفاده از آزمون پیرسون، همبستگی میان متغیّرهای پژوهش (برنامه­های سرای محلّه و میزان رضایت) مورد بررسی قرار داده که نشان‌دهندة همبستگی نسبتاً بالا بین متغیّرها بود که بیشترین همبستگی بین رضایت و برنامه­های فرهنگی با مقدار 887/0 و کمترین همبستگی با برنامه‌های ورزشی با مقدار 716/0 است. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که میزان مشارکت شهروندان در سطح متوسّطی قرار دارد و با توجّه به تمایل ساکنان محلّه به مشارکت، می­توان آن را ارتقاء داد.

کلیدواژه‌ها


منابع
اســاس­نامة انجمن‌های شــورایاری، مصوّب شورای اسلامی شــهر تهران؛ با شورا و شــورایاران (1390) ویژه‌نامه نخستین سالگرد تشکیل انجمن‌های شــورایاری
برک­پور، ناصر؛ اسدی، ایرج (1378) نظریه­های مدیریت و حکمروایی شهری، انتشارات دانشگاه هنر.
صرافی، مظفر (1383) مفهوم و مبانی و چالش­های مدیریت شهری، مدیریت شهری، 2، صص. 12-1.
عبدالهی، مجید؛ صرافی، مظفر؛ توکلی­نیا، جمیله (1389) بررسی نظری مفهوم محلّه و بازتعریف آن با تأکید بر شرایط محلّه­های شهر ایران، پژوهش­های جغرافیا انسانی، 72، صص. 31-18.
مجموعه دستورالعمل­ها و آئین­نامه­های ساماندهی مشارکت­های اجتماعی در محلاّت تهران (1389) معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
مستندات قانونی اجرای طرح شورایاری‌ها، بندهای 2، 5، 6 و 7 قانون تشکیلات و وظایف شوراهای اسلامی،
اساس­نامة مصوّب شورای اسلامی شهر تهران در زمینة تشکیل شورایاری‌ها در تاریخ 4/7/1387.
مقوم، سعیده؛ نصرتی­نژاد، فرهاد (1390) ارزیابی تأثیرات اجتماعی احداث سرای محلّة درب دوّم، شرکت
بهینه­سازان پردازان امین
، معاونت امور اجتماعی - فرهنگی شهرداری منطقة 3.
مهندس مشاور شاران (1386) طرح تفصیلی منطقة 3 تهران.
Ahmad, J. K., Devarajan, S., Khemani, S., Shah, S. (2005) Decentralization and Service Delivery, World Bank Policy Research Working Paper No. 3603.
Bailey S. J. (1999) Local Government Economics-Principles and Practice, London Macmilan Press, p. 359.
Batty, C., Hilton, J. (2003) Self-confidence in Government, meeting the challenge in Doncaster, International Review of Administrative Sciences, 69 (2), pp. 161-172.
Boyne, G., Cole, M. (1996) Fragmentation, concentration, and local government structure: top-tier authorities in England and Wales, 1831-1996, Environment and Planning, 14, pp. 501-514.
Brehony, E. (2000) Projects of the People or for the People: A Study of Villagers' Participation in Three Selected Projects in two Villages in Tanzania. Unpublished Masters in Rural Development thesis, Department of Agribusiness, Extension and Rural Development, UCD.
Canadian International Development Agency (2009) redefining the concept of governance, 200 Promenade du Portage, Gatineau, Quebec, pages 15. (www.acdi-cida.gc.ca).
Corubolo, E. (1998) Urban Management and Social Justice, Development Planning Unit, University College London.
Cuthill, M., Fien, J. (2005) ‘Capacity Building: Facilitating Citizen Participation in Local Governance’, Australian Journal of Public Administration, 64 (4), pp. 63-80.
Dekker، K., Kempen, R. (2004) Urban Governance within the big cities policy، journal of cilice, 21, pp. 41-55.
Devas, N., Grant, U. (2003) Local Government Decision-Making—Citizen Participation and Local Accountability: Some Evidence from Kenya and Uganda, Public Administration and Development, 23, pp. 307–316
Glass, J. J. (2005) Citizen Participation in Planning: The Relationship Between Objectives and Techniques, Journal of the American Planning Association, 45 (1), pp. 180-189.
Habermas, J. (1989) Citizenship and National Identity: same Reflections on the future ofEurope, in B. S. turner and P. Hamilton, ed., citizenship critical concepts, London: Routledge.
Kraas, F., Martins, G. (2008) Megastädte in Entwicklungsländern. Vulnerabilität, Informalität, Regier- und Steuerbarkeit. – Geographische Rundschau 60 (11), pp. 4-10.
Laurian, L. (2004), Public Participation in Environmental Decision Making, Journal of the American Planning Association, 70 (1), pp. 53-65.
Nelson, N. S. Wright (Eds) (1995) Power and Participatory Development: Theory and Practice. Intermediate Technology
Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) (1993) Development Agency Committee: DAC Orientations on Participatory Development and Good Governance, Paris.
Pieterse, E. (2004) Untangling Integration in Urban Development Policy Debates, Urban Forum, 15 (1), pp. 26- 27
Pattison, G. (2001), The Role of Participants in Producing Regional Planning Guidance in England, Planning Practice & Research, 16 (3/4), pp. 349-360.
Rakodi, C. (2003) Politics and Performance: The Implication of Emerging Governance Arrangement for Urban Management for Urban Management Approaches and Information Systems, Habitat International, 27, pp. 523-54.
Steiner, S. (2005) Decentralization and Poverty Reduction: A Conceptual Framework for the Economic Impact. Working Papers: Global and Area Studied No. 3. Hamburg: German Overseas Institute. [Online] Available at http://www.gigahamburg.
Stoker, G. (2004) Transforming Local Governance, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
UNDP (2010) Governance for Sustainable Livelihood: Operational Issues, United Nations Development Programmed (UNDP), Sustainable Livelihood Unit.
UNESCAPE (2004) United Nations Economic and Social Commission for Asia andthe Pacific: http://www.unescape.org/huset/99/governance.htm.
United Nations (UN) (2009) Earth Summit—Agenda 21. UN, New York, USA.
United Nations Development Program (UNDP) (2009) Governance for Sustainable HumanDevelopment, New York, 1997 UNDP policy paper, pages 2-3.
United Nations Human Settlements Program (UN-Habitat) (2002) Global Campaign on UrbanGovernance, Concept Paper, 2nd Revised Edition February. (URL:http://www.unhabitat.org/governance).
Werna, E. (1995) the Management of Urban Development or the Development of Urban Management? Problems and Premises of an Elusive Concept, Cities, 12 (5), pp. 30-47
Wiseman, J. (2005) designing Public Policy after Neo-liberalism in P. Smyth, T. Reddel, and A. Jones (eds), Community and Local Governance in Australia, UNSW Press, Sydney.
Ziai, A (2003) Governance und Gouvernementalität, – Nord-Süd aktuell 3, Quartile,