ارزیابی پایداری اجتماعی در پروژه اکوپارک فرحزاد، تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری منظر، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی ره، قزوین، ایران

2 گروه معماری منظر، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی ره، قزوین، ایران

چکیده

ارزیابی پایداری اجتماعی به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار، جهت شناسایی و کاهش پیامدهای اجتماعی منفی و کارایی فضا در بلندمدت بسیار مهم است. اکوپارک فرحزاد، به عنوان پروژه‎ای منظر محور در دل یکی از مناطق غیررسمی شهر تهران، نمونه‎ای است که در کنار نگرانی‎های زیست محیطی، نیاز به توجه به ابعاد اجتماعی آن می‎باشد. در همین راستا هدف این پژوهش بر آن است تا به ارزیابی پایداری اجتماعی در ساخت اکوپارک فرحزاد بپردازد. روش تحقیق در این مطالعه کیفی و مبتنی بر تحلیل مضمون است. داده‎ها از طریق مصاحبه‎های نیمه ساختاریافته با کاربران و ساکنان محلی، مشاهده، گردآوری و سپس با استفاده از رویکرد تحلیل درون‎متنی، کدگذاری و تفسیر شده‎اند. یافته‎های این پژوهش با تحلیل 5 شاخص اصلی با 14 زیرشاخص پایداری اجتماعی، نشان داد که هرچند اکوپارک فرحزاد از نظر کالبدی موجب ارتقاء کیفیت بصری و دسترسی به فضای عمومی شده، اما در ابعاد اجتماعی، عملکردی محدود داشته است. ضعف در مشارکت محلی، بی‎توجهی به هویت فرهنگی محله، توزیع ناعادلانه فرصت‎های فضایی و اقتصادی، فقدان امنیت روانی و سرزندگی ناپایدار، از جمله چالش‎های شناسایی شده در این پروژه هستند. نتیجه‎گیری پژوهش بر ضرورت بازنگری در رویکردهای بازآفرینی منظر شهری و حرکت به‌سوی مدل‎های زمینه‎گرا، مشارکت‌محور و عدالت‌محور تأکید دارد؛ رویکردی که بتواند ظرفیت‎های جامعه محلی را به رسمیت شناخته، الگوی قابل تعمیمی برای دیگر فضاهای شهری مشابه ارائه دهد و زمینه‎ساز شکل‎گیری فضاهایی پایدار برای همه اقشار جامعه شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

افشارنیا، اعظم؛ زبردست، اسفندیار؛ طلاچیان، مرتضی (1398). بررسی و ارزیابی طرح‌های توسعه شهری بر اساس رویکرد عدالت فضایی (نمونه موردی: طرح ساماندهی فرحزاد).  فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 4 (9)، 59-92. https://doi.org/10.22054/urdp.2021.54937.1245
بهزادپور، محمد؛ کربلایی حسینی غیاثوند، ابوالفضل؛ منتظر، بهناز(1398). مطالعۀ تطبیقی مؤلفه های کالبدی پایداری اجتماعی در محلات قدیم و جدید شهری. معماری و شهرسازی پایدار، 7 (1)، 177-196. https://doi.rg/10.22061/jsaud.2019. 3636.1155
پاک‎زاد، سودابه؛ مرادی، علی (1400). بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با هویت محیطی در بین شهروندان شهر ایلام. پژوهش و برنامه ریزی شهری، 12(47)، 95-110.  https://doi. rg/10.30495/JUPM.2022.4143  
حسینی، سید هادی؛ علی‌آبادی؛ کاظم، حمیدیان؛ علیرضا (1394). تحلیلی بر ارزیابی کیفیت پایداری اجتماعی در نواحی دو و سه شهر سبزوار. جغرافیا و آمایش شهری_منطقه ای، 5 (14)، 47-70. https://doi.org/10.22111/GAIJ.2015.1913
خراسانی مقدم، صبا؛ یزدانفر، سید عباس؛ حسینی، سید باقر (1394). بررسی شاخص‌های کیفیت زندگی مؤثر بر میزان رضایتمندی ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی (مطالعۀ موردی: محله فرحزاد تهران - فرحزاد شمال). پژوهش‎های جغرافیای انسانی، 47 (1)، 97-117.   https://doi.org/10.22059/JHGR.2015.51218
خوشقدم، فرزانه؛ رزاقی اصل، سینا (1395). ارائه راهبردهای ارتقای کیفیت محیطی در نوسازی بافت فرسوده فرحزاد با استفاده از روش تحلیل استراتژیک سلسله‌مراتبی (SWOT-AHP). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 7 (27)، 37-58. https://jupm. marvdasht.iau.ir/article_2138.html
دانش مهر، حسین؛ کریمی، علیرضا؛ محمدی، انور (1397). بررسی وضعیت پایداری اجتماعی منطقۀ 7 تهران با تأکید بر راهکارهای تقویت آن. مطالعات جامعه شناسی شهری، 8 ( 27 )، 175- 212. https://sanad.iau.ir/Journal/urb/Article/ 1016046
ساکی، زهرا (1401). ارزیابی و سنجش عوامل امنیت زنان در پارک های شهری با تاکید بر امنیت محیطی )مورد مطالعه پارک عالمه اهواز(. جغرافیا و روابط انسانی،    5 (3)، 259-282. https://doi.org/10.22034/GAHR.2022.336408.1691
شیخی، محمد؛ جمعه‎پور، محمود؛ سجادی، افشین (1397). سنجش رابطه میان رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیطی و پایداری اجتماعی. دانش شهرسازی، 2 (4)، 19-31.  https://upk.guilan.ac.ir/article_3281.html
صالحی کمامردخی، سیدکمیل؛ مظفری، فردین؛ شفیعی حق‎شناس، معین؛ سلطانی تهرانی، مهرناز (1401). واکاوی و ارائه راهبردهای کیفیت محیطی سکونتگاه‎های پیراشهری مبتنی بر مشارکت‌محوری (مورد: محله فرحزاد). مجله توسعه فضاهای پیراشهری، 4 (1)، 201-220.dor: 20.1001.1.26764164.1401.4.1.11.2
طاهرطلوع دل، محمدصادق؛ زارع، مرضیه؛ سادات، سیده اشرف (1400). بررسی چالش ناپایداری اجتماعی در اسکان غیررسمی مبتنی بر شاخص‎های توسعۀ پایدار شهری (مطالعه موردی: منطقۀ 2 تهران محله فرحزاد). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 10 (38)، 77-94.dor: 20.1001.1.20087845.1400.10.2.6.8
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 5 (2)، 98 – 151.  https://doi.org/10.30497/SMT.2011.163
عباس‎زاده، محمد؛ علیزاده اقدم، محمدباقر؛ اسلامی بناب، سیدرضا (1391). بررسی رابطه میان سرمایه اجتماعی و آنومی اجتماعی. مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1 (1)، 145-172.   https://doi.org/10.22059/JISR.2012.36551
عبدالله‌زاده، سیده مهسا؛ ارژمند، محمود؛ امین‌پور، احمد (1392). ابعاد پایداری اجتماعی در کالبد محله‌های سنتی ایران، نمونه موردی: محلۀ سنگ سیاه شیراز. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 10 (19)، 35-54. https://www.armanshahrjournal.com /article_50335.html
عشایری، طاها؛ جهان‌پرور، طاهره؛ تأملی، حمیدرضا؛ رقمی، فائزه (1402). نقش مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در پیشگیری از جرم: فراتحلیل پژوهش‌های بازه زمانی 1390 الی 1399. مدیریت سرمایه اجتماعی.  https://doi.org/10.22059/JSCM. 2022.351442.2360
غفوریان، میترا؛ افشین مهر، وحید؛ نوروزی زاده، زهرا (1396). بازشناسی مولفه های پایداری اجتماعی مؤثر بر افزایش تعاملات اجتماعی در مجموعه های مسکونی. هویت شهر، 11 (30)، 31 -42.  https://sanad.iau.ir/Journal/hoviatshahr/Article/ 795348
کاوه، محمد؛ رضویان، محمدتقی؛ سرور، رحیم (1399). نقش بازآفرینی شهری در رفع تعارضات مالکیت زمین از منظر شهروندان(مطالعه موردی: محله فرحزاد). مطالعات مدیریت شهری، 12 (42)، 25-38. https://sanad.iau.ir/fa/Article/824535
محمدی سرین دیزج، مهدی؛ سلامتی گبلو، شهرام؛ مهاجری نعیمی، لیلا (1402). ارزیابی میزان پایداری اجتماعی مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی (نمونۀ موردی: شهر اردبیل). جغرافیا و آمایش شهری - منطقه‎ای، 13 (46)، 115-142.  https://doi.org/10.22111/GAIJ.2023.41846.3010
مفیدی شمیرانی، سید مجید؛ علوی‌زاده، الهام (1389). تحول رویکرد بصری به اکولوژیک در طراحی پار کهای شهری. ماهنامه منظر، 2 (10)، 60-62. https://www.manzar-sj.com/article_596.html
موحد، سپیده؛ لقایی، حسنعلی؛ حبیب، فرح (1394). تدوین معیارهای طراحی اکوپارک. هویت شهر، 14 (4)، 89-98. https://doi. org/10.30495/hoviatshahr.2020.16782
مؤمن‎پور علی‌آباد، احمد؛ ذاکر حقیقی، کیانوش (1397). ارزیابی پایداری اجتماعی ذهنی در میان شهروندان سکونتگاه غیررسمی حصار امام شهر همدان. فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات برنامه‎ریزی سکونتگاه‎های انسانی، 13 (3)، 679-696. http://jshsp. iaurasht.ac.ir
نسترن، مهین؛ قاسمی، وحید؛ هادیزاده زرگر، صادق (1392). ارزیابی شاخص‎های پایداری اجتماعی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه (ANP). جامعه‌شناسی کاربردی، 24 (3)، 155-173. https://jas.ui.ac.ir/article_18320.html
نظم‌فر، حسین؛ ویسیان، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه (1396). بررسی و سنجش پایداری اجتماعی شهری با استفاده از مدل کوپراس و نرم‎افزار Lisrel مطالعۀ موردی: شهر اردبیل. پژوهش و برنامه‎ریزی شهری، 9 (33)، 33-48. https://jupm.marvdasht. iau.ir/article_2890.html
نوری، فاطمه؛ مهروان، عباس (1395). سنجش ابعاد پایداری اجتماعی در فضای فرهنگی نگارخانه (نمونه موردی: نگارخانۀ کلهر شهر کرمانشاه). مطالعات محیطی هفت حصار، 5(17)، 23 - 34 . https://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-279-fa.html
نیک‌زاد، غزل؛ منصوری، سید امیر (1403). افزایش پایداری اجتماعی با احیای منظر پساصنعت (نمونه‌موردی: کوره‏های آجرپزی منطقۀ 19 تهران). منظر، 16 (66)، 20-31.  https://doi.org/10.22034/MANZAR.2023.365782.2208
یزدانی، محمدحسن؛ محمدی، چنور؛ هاشمی معصوم‌آباد، رضا (1399). بررسی وضعیت دسترسی به خدمات شهری با تأکید بر عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: مناطق چهارگانه شهر اردبیل). فصلنامه علمی برنامه‎ریزی رفاه توسعه اجتماعی، 11 (45)، 117 -146. https://doi.org/10.22054/qjsd.2021.52044.1988
یوسف‌زاده بکاولی، مینا؛ صباغ پور، آرزو (1395). بررسی عوامل مؤثر بر پایداری اجتماعی و نقش آن در طراحی توسعۀ پایدار. چهارمین همایش ملی فن آوری نوین صنعت ساختمان، توسعۀ پایدار و فن آوری های ساختمانی، دبیرخانۀ دائمی فناوری‌های نوین صنعت ساختمان.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار