بررسی شاخص‎‎ها و عوامل مؤثر در توسعه پایدار زنجیره ارزش گیاهان دارویی، ‎استان کهگیلویه و بویراحمد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی طبیعت، ‎دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، ‎دانشگاه یاسوج، ‎یاسوج، ‎ایران.

2 دکتری مدیریت مرتع، ‎دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‎‎طبیعی گرگان، ‎گرگان، ‎ایران.

3 گروه جنگلداری، ‎دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، ‎دانشگاه یاسوج، ‎یاسوج، ‎ایران.

چکیده

باتوجه‌به اهمیت فزاینده گیاهان دارویی در تأمین سلامت جوامع، ‎اشتغال‌زایی در مناطق محلی و ارزآوری از طریق صادرات، ‎شناسایی عوامل مؤثر و موانع موجود در زنجیره ارزش این محصولات از اولویت‌های توسعه‌ای محسوب می‌شود. هدف پژوهش حاضر، ‎بررسی و تحلیل عوامل کلیدی و چالش‌های زنجیره ارزش گیاهان دارویی در استان کهگیلویه و بویراحمد با رویکرد توسعه پایدار است. داده‌های موردنیاز از طریق پرسشنامه‎ و مصاحبه با کارشناسان و متخصصان حوزه گردآوری شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از تکنیک گروه کانونی انجام گرفت و برای سنجش روایی و پایایی ابزار پژوهش به ترتیب از روایی محتوایی و آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج نشان داد شاخص‌های اکولوژیکی نظیر ظرفیت بالای تنوع زیستی، ‎شرایط مطلوب اراضی زراعی، ‎مرتعی و جنگلی برای کشت و اهلی‌سازی گیاهان دارویی، ‎بالاترین میانگین وزنی (29/4) را به خود اختصاص دادند. در ادامه، ‎شاخص‌های فناوری (15/4)، ‎سیاسی (14/4)، ‎اقتصادی (08/4) و اجتماعی-فرهنگی (98/3) در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. از جمله چالش‌های مهم می‌توان به نبود شفافیت در بازارهای هدف، ‎ضعف در به‌کارگیری فناوری‌های نوین، ‎ناکافی بودن آموزش‌ها و ترویج تخصصی، ‎و ارتباط ضعیف بین تولیدکنندگان و نهادهای بازار اشاره کرد. یافته‌های این پژوهش بر ضرورت طراحی سیاست‌های هماهنگ، ‎تقویت زیرساخت‌های فناورانه، ‎ارتقای سطح آگاهی و آموزش بهره‌برداران و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی استان تأکید دارد تا مسیر توسعه پایدار زنجیره ارزش گیاهان دارویی هموار گردد و به معیشت پایدار جوامع محلی یاری رساند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


انصاری، ‎سمیرا‎‎؛ قاضی، ‎عطیه‎‎سادات‎‎؛ ورمزیار، ‎سکینه (۱۳۹۶). بررسی روایی و پایایی پرسشنامۀ ‎سنجش رضایتمندی دانشجویان از صندلی‌های آموزشی. مجله مهندسی بهداشت حرفه‌ای، ‎۴(۲)، ‎۱–۶. https://doi.org/10.21859/johe.4.2.1
حاجی‌زاده، ‎ابراهیم؛ اصغری، ‎محمد (۱۳۹۰). روش‌ها و تحلیل‌های آماری با نگاه به روش تحقیق در علوم زیستی و بهداشتی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
خداوردیزاده، ‎محمد‎‎؛ محمدی، ‎سمیه (۱۳۹۶). تعیین مزیت نسبی و ساختار بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی (مطالعه موردی: رازیانه، ‎بادیان، ‎انیسون و گشنیز). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، ‎۹(۳۴)، ‎۱۵۳–۱۷۴. https://doi.rg/20.1001.1.20086407.1396.9. 34.7.4
خزلی، ‎مریم؛ اشراقی سامانی، ‎رویا (۱۳۹۵). عوامل تأثیرگذار بر توسعه کشت گیاهان دارویی در استان ایلام. دهمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی ایران. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
زارع زردیینی، ‎حسین؛ امیری عقدایی، ‎سید فتح‎‎اله (۱۳۹۳). بررسی عوامل موثر بر بهبود و توسعه بازار گیاهان دارویی در ایران (مطالعه موردی: اصفهان). تحقیقات بازاریابی نوین، ‎۴(۱)، ‎۱۹۵–۲۱۴. https://nmrj. i.ac.ir/article_17672.html?lang=fa
سفیدکن، ‎فاطمه (۱۴۰۱). سه حلقه اصلی در زنجیره تولید و فراوری گیاهان دارویی. طبیعت ایران، ‎۷(۵)، ‎۱۱۸–۱۱۸. https://doi. rg/10.22092/irn.2022.127959
مرادنژادی، ‎همایون‎‎؛ علیخانی، ‎زهرا‎‎؛ ‎واحدی، ‎مرجان (۱۳۹۶). شناسایی و اولویت‌بندی کسب‌وکارهای مرتبط با گیاهان دارویی در شهرستان چرداول. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، ۳۳(۳)، ‎۴۲۳–۴۳۴. https://doi.org/10.22092/ijmapr.2017. 107503.1844   
مظفریان، ‎ولی‎‎الله (۱۴۰۲). فرهنگ نام‌های گیاهان ایران (ویراست دوم). تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
مظهری، ‎محمد؛ رسول‌زاده، ‎مریم (۱۴۰۰). تحلیل زنجیره ارزش گل محمدی در استان خراسان رضوی. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، ۳۵(۳)، ‎۲۹۱–۳۰۶. ‎https://doi.org/10.22067/jead.2021.71327.1058
مظهری، ‎محمد‎‎؛ رسول‌زاده، ‎مریم‎‎؛ روحانی، ‎حسین‎‎؛ دشتی، ‎مجید (۱۳۹۹). بررسی زنجیره ارزش زیره سبز در استان خراسان رضوی. فناوری و گیاهان دارویی ایران، ۳(۲)، ‎۵۷–۷۱ https://doi.org/10.22092/mpt.2021.354549.1078.
یزدانی، ‎داراب؛ شهریاری، ‎مجید (۱۴۰۱). نقشۀ ‎جامع و اولویت‌بندی استان‌های تولیدکننده گیاهان دارویی در کشور بر اساس شاخص‌های مزیت فیزیکی تولید. راهبرد توسعه، ‎۱۸(۷۱)، ‎۱۵۴–۱۸۰. https://doi. rg/20.1001.1.17352460.1401.18.71.6.9