شناسایی معیارهای مؤثر بر پیاده‌سازی رویکرد بیوفیلیک در شهر‌های ایران با روش فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 بخش شهرسازی ، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

در چند دهة گذشته شهرهای بیوفیلیک به‌عنوان یک راه‌حل برای تلفیق عناصر طبیعی با عناصر محیط‌های شهری مطرح شده است. این رویکرد با به‌کارگیری طراحی‌های مبتنی بر طبیعت تلاش می­کند تا ارتباط انسان‌ها با طبیعت را تقویت کند و تأثیرات منفی شهرنشینی بر سلامت جسمی و روانی را کاهش دهد. در ایران مطالعات متعددی در زمینه بیوفیلیک انجام شده است؛ اما تحلیلی جامع و یکپارچه‌ بر روی این مقالات صورت نگرفته است. این خلأ، نیاز به فراترکیب و جمع‌بندی این تحقیقات را ضروری می‌سازد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی معیارهای مؤثر بر پیاده‌سازی رویکرد بیوفیلیک در شهرهای ایران با استفاده از روش فراترکیب است. در این پژوهش، مقالات علمی فارسی‌زبان مرتبط با شهرهای بیوفیلیک با نمونه‌ داخلی، موردبررسی قرار گرفتند. با جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی، 360 مقاله شناسایی شد و با استفاده از برنامه مهارت‌های ارزیابی حیاتی (CASP) به 39 مقاله کاهش یافت. برای تحلیل مقالات منتخب از روش هفت‌مرحله‌ای سندلوسکی و باروسو استفاده شده است. یافته‌ها نشان داد که 51 مفهوم برای دستیابی به شهر بیوفیلیک موردتوجه پژوهشگران ایرانی قرار گرفته است که در 19 مقوله و پنج بعد (اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، کالبدی و عملکردی) طبقه‌بندی گردیده‌اند. از مهم‌ترین مفاهیم می‌توان به تعاملات شهروندان در حفاظت، نگهداری و ایجاد فضاهای سبز، آموزش شهروندان، افزایش محیط سبز و پاک در مقیاس‌های مختلف، حفاظت از فضاهای طبیعی و عمومی و استفاده از مصالح بومی و طبیعی در طراحی فضا و سازه‌ها اشاره کرد. یافته‌های این پژوهش می‌تواند راهنمایی برای برنامه‌ریزان و طراحان شهری در جهت دستیابی به شهر بیوفیلیک مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


آزادگان گنزق، محسن؛ رنجبر، محسن؛ استعلاجی، علیرضا (1397).کاربست شهرسازی بیوفیلیک در ایران؛ نمونه موردی کلانشهر تهران، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، تهران. https: //civilica.com/doc/847922
برادران مطیع، محمدرضا؛ یگانه، منصور؛ بمانیان، محمدرضا (1401). اثر طبیعت و طراحی منظر بیوفیلیک در ارتقای سلامت روانی شهروندان، دومین کنفرانس بین‌المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط‌زیست و افق‌های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب، تبریز. https: //civilica.com/doc/1614622/
تقی‌پور، محمدرضا؛ تشکری جهرمی، محمد؛ پرهیزگار، احسان (1401). افزایش تاب‌آوری شهری با رویکرد شهر بیوفیلیک (نمونه موردی شهر شیراز)، دومین کنفرانس بین‌المللی معماری و شهرسازی طراحی پایدار و فراگیر برای همگان، شیراز. https: //civilica.com/doc/1691193
رضایی سرابی، زهره؛ صادقی، یداله؛ شیخ اعظمی، علی (1397). آزمون اعتبار مدل مفهومی نقش شهرسازی بیوفیلیک در سلامت روانی شهروندان در ایران، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، تهران. https: //civilica.com/doc/847904
زیاری، کرامت‌ا...؛ ضرغام‌فرد، مسلم؛ خادمی، امیرحسین (1395). برنامه‌ریزی شهری با رویکرد بیوفیلیک (شهر طبیعت‌محور)، آراد کتاب
ضیایی، محمود؛ دلشاد، علی؛ تقوی فرد، محمدتقی؛ تاج‌زاده‌نمین، ابوالفضل (1399). چارچوب مفهومی هوشمندی مقصدهای گردشگری شهری با رویکرد فراترکیب. گردشگری و توسعه، 9(1)، 188-213. doi: 10.22034/jtd.2020.207941.1873
عسکری، فرزانه؛ دهقانی، مرضیه (1401)، شناسایی عوامل تأثیرگذار بر روش تدریس معکوس در نظام آموزش عالی بر اساس رویکرد فراترکیب. پژوهش‌های برنامه درسی، 12(2)، 1-27. doi: 10.22099/jcr.2023.6954
غفاری، شهریار (1396). بیوفیلیک، اهداف و فواید آن در طراحی محیط‌زیست، اولین کنگره بین‌المللی علوم مهندسی 2017، شیراز. https: //civilica.com/doc/662663
قبادی، پریسا؛ جعفری‌ها، رضا؛ نیک‌نما، علی؛ عالی، سید علیرضا (1401). طراحی شهری بیواربانیسم: نگرشی زیست - انسان‌محور به طراحی شهری (نمونه موردی: حاشیه رودخانه چشمه کیله تنکابن)، انسان و محیط‌زیست، 20(4)، 25-41. https: //sanad.iau.ir/journal/acr/Article/12717?jid=12717
قربانی‌پارام، محمدرضا؛ میانه‌رو، محمدرضا؛ درویشی، مهدی؛ فلاحی، مجید؛ شاه‌حسینی، رضا (1401). بررسی روند نظریه شهرسازی بیوفیلیک و اثرات آن در آرامش و امنیت محیطی شهرها، نشریه دانش انتظامی چهارمحال‌وبختیاری، 10(38)، 15-36. doi: 32/chb.2022.1265875.1127
مبینی دهکردی، علی؛ کشتکار‌هرانکی، مهران (1395). فراترکیب مدل‌های نوآوری اجتماعی. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 7(26)، 101-138. doi: 10.22054/qjsd.2016.4888
نیک‌بین، مهنا؛ ضرغام بروجنی، حمید؛ صالحی‌امیری، سید رضا؛ محمدخانی، کامران؛ غفاری، فرهاد (1398). مدل مفهومی توسعه پایدار گردشگری فرهنگی با رویکرد فراترکیب. مطالعات اجتماعی گردشگری، 7(14)، 73-102. http: //journalitor.ir/Article/ 35738