ارائه الگوی برنامه‌ریزی فضایی شهری با رویکرد پایداری در عصر پساکرونا (نمونه موردی: شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، واحد نجف‎آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‎آباد، ایران.

2 گروه جغرافیا، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف‎آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‎آباد، ایران

3 گروه جغرافیا، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

4 گروه جغرافیا، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف‎آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

10.22126/ges.2024.11078.2783

چکیده

شیوع ویروس کرونا در سال 2019 میلادی به‌تدریج تمام دنیا را فراگرفت و مشکلات متعددی را در تمامی جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی افراد به وجود آورده است. ناشناخته بودن این ویروس، چالش‌هایی را به‌منظور رویارویی با آن برای مدیران ایجاد و مدیریت بحران در شهرها را با مشکلات فراوانی روبه‌رو کرده است. بروز پیامدهای این همه‎گیری، اعمال محدودیت‎ها در بخش‎های مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست‎محیطی بوده است. در این میان عوامل بسیار مهمی در پایداری شهر‎ها در برابر پاندمی کرونا اثرگذار هستند. عواملی مانند الگوی رشد شهر‎ها، ابعاد اقتصادی، کیفیت دسترسی به خدمات و محیط‌زیست شهری به‌عنوان شاخص‎های اصلی پایداری شهری بیان شده اند که با بهره‎گیری از رشد هوشمند‎شهری به‌عنوان الگوی‎رشد در شهر‎های پساکرونا، می‎توان شهرها را در مقابله با بلایایی مانند بیماری‎های فراگیر، پایدارنمود. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مناسب برنامه‌ریزی فضایی شهر اصفهان در دوران پساکرونا با رویکرد پایداری‎شهری، سعی بر آن دارد که بتواند با استفاده از بررسی الگوهای برنامه‌ریزی فضای شهر‎ها و همچنین حوزه شهرنشینی و پایداری شهری، الگوی مناسب برنامه‌ریزی فضای شهر اصفهان در عصر پاندمی کرونا با رویکرد پایداری شهری ارائه نماید. برای این منظور از یک روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات کمی جهت ارزیابی داده استفاده شده است. جمع‎آوری داده‎ها از روش پرسش‎نامه و با استفاده آزمون‌های آماری در نرم‌افزارSPSS، AMOSبه تحلیل داده‎های استخراج شده و سپس با استفاده از نرم‎افزار MICMAC، تأثیرات متقابل عوامل مؤثر پژوهش شناسایی گردیده است. یافته‎ها نشان می‎دهد از میان 27 متغیر بررسی‌شده این پژوهش، 9 متغیر به‌عنوان نیروهای پیشران شناسایی الگوی مناسب برنامه‌ریزی فضایی شهر انتخاب‌شده است. متغیرهای برنامه‌ریزی در سطح محلات، مدیریت یکپارچه، شکل‎گیری قوانین، توانمندسازی محلات، مشارکت شهروندان در امور محله، نهادهای محلی، نقش حکمرانی محلی، دوقطبی شدن فضای شهری، نابرابری کیفیت زندگی، نیروهای پیشران این تحقیق هستند و الگویی مناسب برای برنامه‌ریزی فضایی در جهت پایداری شهر اصفهان می‎باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آمار، تیمور (۱۳۹۳). الزامات و ضرورت‌های برنامه‌ریزی کاربری زمین در سکونتگاه‎های روستایی شهرستان رودبار. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 9 (28) ، 101-85. https://sid.ir/paper/503329/fa
بارگاهی، رضا (1392). تحلیلی بر پایداری شهرهای جدید. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گلستان، گرگان.
بحرینی، سید حسین (1376). شهرسازی و توسعه پایدار. مجله رهیافت، 1376 (17)، 28- 39. https://sid.ir/paper/431001/fa
بهزادیان مهر، علی (1392). مقدمه ای بر مخاطرات شهری. دومین کنفرانس بین المللی مخاطرات محیطی، 1392.
توکلی، احمد (1398). بررسی اثرات برنامه‌ریزی شهری کارآمد با رویکرد پدافند غیر عامل. پنجمین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری، مدیریت شهری و محیطزیست، تهران. https://civilica.com/doc/1000502
حسینی، هادی (۱۳۹۵). تحلیل شاخص‎های حکمروایی خوب شهری با تأکید بر نظرات شهروندان و مدیران. فصلنامه علمی‌پژوهشی مطالعات شهری، 20 (5)، 43-52. dor: 20.1001.1.26453851.1397.1.3.39.4
دماوندی، هادی؛ خاکپور، براتعلی؛ رهنما، محمد رحیم (1393). کاربرد روش جای پای اکولوژیکی در ارزیابی پایداری توسعه شهری (نمونه موردی: شهر ساری). اولین کنفرانس ملی جغرافیا، گردشگری، منابع طبیعی و توسعه پایدار، (صص 55-81). قطب علمی برنامه‌ریزی وتوسعه پایدار گردشگری دانشگاه تهران: موسسه ایرانیان. https://civilica.com/doc/357517
رستمی‌نیا، جهان (1400). تبیین مؤلفه‌های شهرسازی به منظور ارتقای تاب‌آوری محلات شهری در دوران پاندمیک و پساپاندمیک- مورد پژوهی: شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده عمران، معماری و هنر.
رضوانی آقارضایی، هانیه سادات (1402). برنامه‌ریزی شهر تاب‌آور در برابر بحران پاندمی کووید- 19 با رویکرد شهر هوشمند (نمونه موردی: شهر یزد). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، دانشکده هنر و معماری.
زاکس، اینیاسی (۱۳۷۵). نگاهی به تعاریف توسعه پایدار از دیدگاه‎های مختلف. ترجمه: ویکتوریا جمالی، خبرنامه انجمن متخصصان محیط‌زیست، سال دوم (3). https://civilica.com/doc/290283
سلاطین، پروانه؛ جهانی، طاهره (1393). تأثیر حکمرانی خوب بر اشتغال در گروه کشورهای منتخب (مطالعه موردی: کشورهای با درآمد بالا و درآمد متوسط). دومین کنفرانس بین المللی اقتصاد در شرایط تحریم، (صص 55-69). بابلسر: کنفرانس بین المللی و آنلاین اقتصاد سبز. https://civilica.com/doc/309470
شارع‌پور، محمود (1389). فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن. ماهنامه انجمن جامعه شناسی، (3)، 101-112. https://sid.ir/paper/450364/fa
شمس، مجید؛ کرمی نژاد، طیبه (1393). ارزیابی روند تغییرات کاربری اراضی در توسعه فضایی شهرکرمانشاه با استفاده RS و GIS، (مطالعه موردی: محله جعفرآباد کرمانشاه). مطالعات برنامهریزی سکونتگاه های انسانی، 9 (28)، 45-57. https://www.magiran.com/p1544749
فرهودی، رحمت اله؛ زنگنه، مهدی؛ سیف الدینی، فرانک (١٣٨٥). شهر خواف: الگویی جهت ارزیابی و تحلیل کاربری اراضی. مجله جغرافیا و توسعه، 4 (8)، 107-129. doi: 10. 2111/GDIJ.2006.3788
قربانی، رسول؛ نوشاد، سمیه (1387). راهبرد رشد هوشمند در توسعه شهری اصول و راهکارها. جغرافیا و توسعه، 6 (12)، 163-180. doi: 10.22111/GDIJ.2008.1248
محمودی، وحید؛ ماجد، وحید (1391). برنامه‌ریزی توسعه پایدار شهری با رویکرد برنامه‌ریزی هسته ای (پیشنهادی برای برنامه‌ریزی توسعه پایدار شهری تهران). مجله راهبرد، 21 (64)، 43-72. https://sid.ir/paper/89150/fa
معاونت پژوهش‌های زیربنایی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1399). درباره مقابله با شیوع ویروس کرونا (32). بررسی ابعاد آثار گسترش ویروس کرونا بر حوزه شهری و شهرسازی. https://rc.majlis.ir/fa/report/show/1503651
ملکی، سعید؛ دامن باغ، صفیه (1392). ارزیابی شاخص‌های توسعه پایدار شهری با تأکید بر شاخص‌های اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری (مطالعه موردی: مناطق هشت‌گانه شهراهواز). مطالعات ساختار و کارکرد شهری،1 (3)، 29-54. https://civilica.com/doc/1263521
مهردانش، گونا؛ آزادی‌زاده، نامدار (1399). مفهوم تاب‌آوری شهری مدیریت و برنامه‌ریزی آینده شهرها (کرونا 19). مجله جغرافیا و روابط انسانی، 3 (9)، 161- 132. doi: 10.22034/gahr.2020.109955
موصولی، نفیسه؛ پیروی، علی (۱۳۸۷). تحلیل کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار. فصلنامه جغرافیا (انجمن جغرافیایی) ، ٦ (١٦ و ١٧)، ١-١٠. https://magiran.com/p652543
میرکتولی، جعفر؛ منافی آذر، رضا (1389). درآمدی به اقتصاد فضا، انتشارات دانشگاه گلستان، گرگان.