ارزیابی اثرات حکمروایی خوب بر کاهش آسیب‎پذیری شیوع کووید ۱۹ در روستاهای مرزی سیستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

10.22126/ges.2024.10781.2761

چکیده

با گسترش ویروس کرونا به روستاها، مناطق روستایی ایران باتوجه‌به ویژگی‎های جمعیت‌شناختی (سهم بیشتری از جمعیت مسن) و ویژگی‎های جغرافیایی (فاصله بیشتر تا دسترسی به مراکز مراقبت‎های بهداشتی)، همراه با کمبود امکانات بهداشتی در واکنش به همه‎گیری کرونا بیشتر درگیر این ویروس شدند و زندگی جوامع روستایی را مختل کرد. از طرفی حکمروایی روستایی همانا به اجرا در آوردن تصمیمات و سیاست‎های توسعه روستایی، هم سو با منافع مردم روستایی می‎باشد که درعین‌حال با منافع ملی، منطقه‎ای و محلی نیز سازگار است، و به‌عنوان عنصر کلیدی برای موفقیت جوامع روستایی و مقابله با مخاطرات روستایی شناخته شده است. ازاین‌رو، یکی از مهم‎ترین مخاطرات در سال‎های اخیر که روستاییان با آن مواجه بودند، همه‎گیری بیماری‎ واگیردار (کووید 19)، بود. در این راستا، پژوهش حاضر باهدف بررسی اثرات حکمروایی خوب بر کاهش آسیب‎پذیری شیوع کرونا در روستاهای مرزی سیستان انجام شده است و ازاین‌رو، از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی – تحلیلی و بر اساس روش کمی است. روش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‎ای و پرسش‌نامه‌ای بوده، و به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از تحلیل‎های عاملی درجه دوم و آزمون T استفاده شد و برای تعیین حجم نمونه روستاییان از فرمول کوکران استفاده شد که در نهایت تعداد ۳۶۳ خانوار تعیین شدند. نتایج تحقیق نشان داد، شاخص‎های پاسخگویی، اجماع و شفافیت دارای تأثیر معنی‎دار بر کاهش آسیب‎پذیری شیوع کووید 19 بر روستاهای مرزی سیستان داشتند که به ترتیب مؤلفه‌های پاسخگویی با ضریب بتا 39/0 در سطح معناداری 001/0، مؤلفه اجماع با مقدار بتای 36/0، شفافیت با ضریب بتای 30/0، در سطح معنی‎داری کمتر از 05/0، دارای تأثیرات مستقیم و معنی‎دار بر کاهش آسیب‎پذیری کووید 19 بر روستاهای مرزی سیستان داشتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسعدی، مرضیه؛ دلیری، حسن (1400). ارزیابی اثر فقر و نابرابری اقتصادی بر همه گیری کرونا در ایران و جهان. مدیریت سلامت، 24(2)، 20-32 doi: 10.52547/jha.24.2.20
اسکندریان، غلامرضا ( ۱۳۹۹). ارزیابی پیامدهای ویروس کرونا بر سبک زندگی با تأکید بر الگوی مصرف فرهنگی. ارزیابی تأثیرات اجتماعی، ۲، ۶۷-۸۱. http://www. ss-isa.ir/article_250980.html
اصغری، مهدی؛ کرکه آبادی، زینب؛ ارغان، عباس (1402). نقش حکمروایی خوب شهری در دوران کرونا و پساکرونا با توجه به جایگاه زنان، مطالعه موردی: شهر سمنان، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی، 14(2)، 1-21. https://jgs. hu.ac.ir
پورمیرغفاری، موحد (1392). تحلیل وضعیت حکمروایی خوب شهری، مطالعه موردی: محله حسن‌آباد در گنده. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
تاج‌بخش، غلامرضا ( ۱۳۹۹). واکاوی سبک نوین زندگی در عصر پساکرونا. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، ۵،۳۴۰-۳۶۰. https://sspp.iranjournals.ir/article_48015.html
جهانی، طاهره؛ سلاطین، پروانه( 1395). تاثیر حکمرانی خوب بر اشتغال در گروه کشورهای مختلف، مطالعه موردی: کشورهای با درآمد بالا و درآمد متوسط. کنفرانس بین‎المللی و انلاین اقتصاد سبز.( صص۲۲-۱).تهران: دومین کنفرانس بین‎المللی اقتصاد در شرایط تحریم. https://civilica. om/doc/309470
حیدری ساربان، وکیل (1398)، ارزیابی الگوی مدیریت محلی روستایی مبتنی‌بر شاخص‌‌های حکمروایی خوب، مطالعۀ موردی: شهرستان مشگین‌شهر. جغرافیا و توسعه، 17(57)، 133-154. https://gdij. sb.ac.ir/article_4985.html
حیدری, محمدتقی؛ رسول زاده, زهرا؛ حسنعلی زاده, میلاد؛ نصرتی هشی، مرتضی ( ۱۴۰۰). تبیین اثرات حکمروایی مطلوب شهری بر تاب آوری اجتماعی شهروندان در برابر اپیدمی کووید-19 ،مطالعه موردی: شهر تبریز، مجله شهر پایدار، ۴، ۱۷-۳۳. doi: 10. 2034/jsc.2020.241003.1282
خان‌محمدی، هادی؛ خداپرست، عباس (1401)، نظریه حکمرانی از منظر اندیشمندان. تهران: انتشارات سازمان جهاددانشگاهی تهران.
خلیلی، محسن ( ۱۳۹۹). بر ساختن گمینشافت مجازی در روزگار کرونا. پژوهش‌های راهبردی سیاست، ۳۳، 157-194. https://qpss.atu.ac.ir
دارا، جلیل؛ کریمی، فردین (۱۳۹۹). بررسی مقایسه‌ای مواجهه غرب و ایران با اپیدمی کرونا از منظر سرمایه اجتماعی. جستارهای سیاسی معاصر،11، ۱۱۵-۱۴۳ doi:10.30465/cps.2021.36316.2786 .
رحمانی‎ فضلی، عبدالرضا؛ منشی‎زاده، رحمت‌الله؛ رحمانی، بیژن؛ علیپوریان، جهان‌بخش (1396). تحلیل جایگاه مدیریت روستایی مبتنی بر رویکرد حکمروایی خوب در توسعه پایدار روستایی، مطالعه موردی: مقایسة بخش مرکزی کوهدشت و بخش لواسانات شمیرانات. پژوهشهای برنامهریزی روستایی. 6 (1)، 133-182. 10.22067/jrrp.v5i4.55391 doi:
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ عظیمی آملی، جلال؛ پور طاهری، مهدی؛ احمدی‌پور، زهرا (1391)، ارائه الگوی مناسب حکمروایی خوب روستایی در ایران. فصلنامه بین المللی ژئوپلیتیک، 8(26)، 1-28. dor: 20.1001.1.17354331.1391.8.26.1.9
روستایی، شهریور؛ قربانی، رسول؛ بردبار، حدیث (1402). آینده‎پژوهی حکمروایی شهری در دوران پساکرونا ، مورد مطالعه: کلانشهر تبریز. پژوهشهای جغرافیای اقتصادی، 4 (14). 32-53. https://jurs.znu.ac.ir/article_712742.html
ریاحی، وحید؛ سلطان‎آبادی، ملیحه؛ مؤمنی، حسین (1401). سنجش فعالیت کارگروه‎های روستایی در مقابله با همه‎گیری ویروس کرونا در نواحی روستایی شهرستان خوشاب. پژوهشهای جغرافیای انسانی. ۵۴(۴). 1435-1452. doi: 10.22059/jhgr.2021. 308288.1008157

ریاحی، وحید؛ نصیری زارع، سعید (۱۴۰۰). تبیین عوامل مؤثر بر مدیریت جامعه محلی در مقابله با شیوع کرونا، موردمطالعه: روستاهای دهستان قشلاقات افشار در شهرستان خدابنده استان زنجان، جغرافیا و توسعه، ۶۵(۳)، ۲۰۳-۲۲۶. doi:10.22111/j10. 22111.2021.6522

زیاری، کرامت اله؛ احسانی فرد، علی اصغر (1401). نقش حکمروایی هوشمند شهری در دوره پساکرونا به منظور توسعه پایدار شهری با مدل تحلیل عاملی اکتشافی_تأییدی و مدل‌سازی SEM با AMOS ، مورد مطالعه: شهر سمنان. برنامه ریزی توسعه کالبدی، 9 (26)، 87- 108. dor: 20.1001.1.26455471.1401.9.2.7.0.
سیدی، سید امیرحسین؛ غمامی، محمدمهدی (۱۴۰۰). مدیریت تزاحمات اجتماعی ناشی از بحران در پرتوی حاکمیت قانون (بیماری کرونا). مطالعات اجتماعی، ۱۲، 162-181. https://ecc.isc.ac/showJournal/1957/261471/3313513
شمسینی غیاثوند، حسن (1399). تأثیرات کرونا بر حکمرانی در ایران. مطالعات منافع ملی، 5 (19) 47-67. https://www.jnis.ir
طاهری‎نیا، مسعود؛ حسنوند، علی(1399). پیامدهای اقتصادی ناشی از بیماری کووید-۱۹ با تأکید بر اشتغال. مدیریت پرستاری، ۹ (۳)، 43- 58. https://ijnv. r/article-1-737-fa.html
طولابی‎نژاد، مهرشاد؛ عنابستانی، علی‌اکبر (1403). کارآفرینی بومی روستایی، خرم‎آباد: انتشارات دانشگاه لرستان، چاپ اول.
عزیزپور، فرهاد.؛ ریاحی، وحید؛ عزیزی، سمیه (1399). تحلیل فضایی شیوع کرونا، موردمطالعه: ناحیه روستایی دماوند. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 7 (4)، 21-30. http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3153-fa.html
عظیمی آملی، جلال؛ رکن‎الدین افتخاری، عبدالرضا (1393). حکمروایی روستایی (مدیریت توسعه پایدار)، استان تهران، انتشارات سمت: 20-61.
فراهانی، محمد نقی؛ کُرمی نوری، رضا (1394). سلامت و بیماری در فرهنگ های فردگرا و جمع گرا. فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، ۹ (۴)، ۱-۱۶. http://rph.khu.ac.ir/article-1-2621-fa.html
قاسمی، محمد؛ کشته‎گر، عبدالعلی؛ محمدزاده، زهره (۱۳۹۹). حکمرانی خوب و مدیریت ارزش عمومی در برابر بحران کووید‌ - 19. راهبردهای مدیریت در سلامت، ۵(۱)، ۶-۳. .doi: 10.18502mshsj.v5i1.3271
کبیری، افشار؛ ولایی، محمد (1397). اثرات سرمایه اجتماعی در تحقق حکمروایی خوب روستایی، مورد مطالعه: دهستان‎های زرینه‎رود و مرحمت آباد شمالی میاندوآب. فضای جغرافیایی، ۱۸ (۶۴)، ۷۵-۹۷. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2428-fa.html
کرمی، فرزاد؛ برقی، حمید؛ قنبری، یوسف (1403). تحلیل تطبیقی الگوهای حکمروایی خوب روستایی بخش مرکزی پل‌دختر و بخش موسیان دهلران. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۲۴ (۷۵)، ۱۱۶-۱۳۲. doi:10.61186/jgs.24.75.6
کریم‎زاده، حسین؛ خالقی، عقیل؛ نقی‎زاده، رباب (1399). تحلیل ادراک محیطی جامعه روستایی از شیوع ویروس کرونا در بخش مرکزی شهرستان ورزقان. جغرافیا و توسعه، ۹(۳)، ۴۹- ۷۰. http://dorl. et/dor/20.1001.1.23222131.1399.9.33.3.0
میرزایی، خلیل (1399). علت ها و پیامدهای همه‎گیری و عالم گیری ویروس کرونا-کووید 19. ارزیابی تاثیرات اجتماعی، 1(2 )، ۳۱-۴۱. https://sia. cecr.ac.ir
نعمت‎الهی، حمیدرضا؛ امیری، امین؛ احمدی، حیدر( ۱۴۰۰). شناسایی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در مدیریت بحران اپیدمی کرونا. مدیریت دولتی، ۴، ۵۹۷-۶۲۶. doi: 10. 2059/jipa.2021.327624.2993
نعمتی، حسین؛ انصاری، مصطفی. (1400). حکمرانی خوب مقوله ای سیاسی در راستای تامین سلامت (شرایط بحرانی کرونا . سیاست کاربردی، 3(1)، 251-274 .doi: AP-2109-1026(R1)
نوروزی، اصغر؛ مهدودی، داوود؛ بدری‎زاده، زهرا (1396). ارزیابی عملکرد دهیاری‎ها در چارچوب شاخص‎های حکمروایی خوب روستایی. پژوهش‎های روستایی، ۸ (4)، 662-649. https://dorl. et/dor/20.1001.1.20087373.1396.8.4.6.0
هدایت‎زاده، سید حسام‌الدین؛ بشیرخداپرستی، رامین؛ باقری قره‎بلاغ، هوشمند؛ عین علی، محسن (1399). مدیریت بیماری ناشناخته (کووید-۱۹) در جهان، فصلنامه مدیریت پرستاری. ۹ (۲)، 20- 32. http://ijnv.ir/article-1-730-fa.html
همایونی، فاطمه السادات؛ میرحسینی، زهرا (۱۴۰۰). نقش سرمایه اجتماعی بر رضایت‌مندی از عملکرد دولت در سیاست‌گذاری مهار کرونا در شهر تهران در سال ۱۳۹۹. دولت‌پژوهی، ۲۷: ۸۹-۱۲۲. doi:10.22054/tssq.2021.58275.1053