تحلیلی بر الزامات فضایی و عملکردی شهر دانش بنیان مطالعه موردی: شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه‎ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

10.22126/ges.2024.10465.2746

چکیده

امروزه توسعه شهری دانش‌بنیان (KBUD) الگویی نوین از توسعه است که در پی دستیابی به مؤلفه‌های پایداری از طریق تقویت بنیان‌های دانایی محور شهری است تا با تزریق مستمر دانش به فعالیت‌های تولیدی و خدماتی، زمینه‌های رشد و توسعه مداوم و پایدار شهر را فراهم آورد. هدف این پژوهش شناسایی و رتبه‌بندی الزامات فضایی و عملکردی مؤثر به‌منظور تبدیل شهر تهران به شهری دانش‌بنیان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش‌شناسی توصیفی - تحلیلی است. باتوجه‌به هدف پژوهش یعنی شناسایی مهم‎ترین الزامات فضایی و عملکردی لازم برای تبدیل شهر تهران به شهری دانش‌بنیان، برای جمع‌آوری اطلاعات لازم از روش ترکیبی اسنادی و میدانی استفاده شد که در دو بخش عمده توصیفی و تحلیلی صورت گرفت. به‌منظور مقایسه و رتبه‌بندی الزامات فضایی و عملکردی شناسایی شده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی فازی بهبودیافته یا فازی باکلی استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که لازمه پیاده سازی ایده توسعه شهری دانش‌بنیان توجه به دو بعد اساسی فضایی و عملکردی است. زیرا یک شهر دانش‌بنیان از یک سو وابسته به ابعاد مکانی مانند مقیاس، ساختار شهری، زیرساخت ها و تنوع زیبایی‌شناسانه شهری است و از سوی دیگر در نتیجه مجموعه‎ای از اقدامات و برنامه‎ریزی‎های عملی در بستر همین مکان مانند فعالیت‎هایی دانایی مبنا، دیدگاه‎های مدیریتی نسبت به اهمیت دانش و روحیه اقدامات خلاقانه در بستر لایه‎های مختلف شهری شکل می‎گیرد. در پایان نیز در راستای تسهیل تبدیل تهران به شهری دانش‌بنیان پیشنهاداتی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امامی، محمدرضا؛ سعیدی، معصومه سادات (1388). نقش دانشگاه‌ها در رسیدن به افق چشم‌انداز 1404 و یک جامعه دانش‌محور. مجله کار و جامعه، 8 (110)، 63-58. http://noo.rs/ayMsz
بهزادپور، الناز؛ فرزاد بهتاش، محمدرضا؛ زهراسادات، سعیده (1400). تبیین مدل مفهومی توسعه شهری دانش‌بنیان مبتنی بر رویکرد مدل‎سازی ساختاری تفسیری: مورد پژوهی کلان شهر تهران. فصلنامه شهر پایدار، 4 (2)، 73-90. doi: 10.22124/GSCAJ.2023.22614.1181
جعفری مهرآبادی، مریم؛ سجودی، مریم (1396). شهر دانش‌بنیان به‌مثابه مفهومی میان‌رشته‌ای. فصلنامه راهبرد توسعه، 52 (13)، 130- 152. http://www.rahbord-mag.ir/Article/1397022119242112052
حنفی نیری، کریم؛ پورجبلی، ربابه؛ بابایی، محبوبه (1401). مسأله‎شناسی توسعه دانش‌بنیان. فصلنامه پژوهش های برنامه و توسعه، 3(9)، 181-205. 10.22034/PBR.2022.336912.1211doi:
رحیمی، رهبر (1402). سرمقاله توسعه دانش‌بنیان. نشریه مهندسی شیمی ایران، 23 (126)، 6. https://www.sid.ir/paper/ 1041576/fa
رضایی، علی‌اصغر (1392). ارزیابی کمی و کیفی فضای سبز شهری و بهینه‌سازی آن، مورد شهر داراب. رساله کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان. https://elmnet.ir/doc/10568291-32551
سیاه‎پوش، زینب (1402)، تبیین نقش سرمایه انسانی در تحقق اقتصاد دانش بنیان با تاکید بر ارتباط صنعت و دانشگاه. فصلنامه منابع و سرمایه انسانی، 3 (2)، 1-23. https://www.hureca.ir/article_180755.html
شهریور، مهراب؛ کلانتری، حسین؛ لطیفی، غلامرضا (1401). مدیریت شهرهای ایرانی- اسلامی با رویکرد شهر دانایی محور (مطالعه موردی: شهر شیراز). فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 12 (45)، 47- 87. https://iic.ihss.ac.ir/Article/34227/ FullText
طبیبی، سید حمید رضا؛ رفیعیان، مجتبی؛ ماجدی، حمید؛ زیادی، یوسفعلی (1399). نقش شهرهای دانش‌بنیان و نوآور در توسعه شهری و منطقه ای. دانش شهرسازی، 4 (1)، 19- 32. 10.22124/UPK.2020.15004.1332doi:
عابدینی، اصغر؛ خلیلی، امین؛ خرم، فائزه؛ قربانی، شیوا (1399). امکان سنجی اجرای شهر دانش‌بنیان در کلان شهر تبریز با رویکرد توسعه مبتنی بر دانش. فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 7 (24)، 155- 175. 10.22080/USFS.2020. 16690.1829doi:
فتحیان، محمد؛ بیگ، لیلا؛ قوامی فر، عاطفه (1384). نقش مدیریت دانایی در ارتقای نوآوری نسل جدید تحقق توسعه. فصلنامه مدیر ساز، 8 (17)، 5- 26. https://elmnet.ir/doc/10568291-32551
ملایی، مصطفی؛ حبیبیان، سجاد؛ جانعلی زاده، معصومه (1391). نقش شرکت های دانش بنیان در توسعه کارآفرینی. کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش بنیان. https://civilica.com/doc/174786
مهدنژاد، حافظ؛ زنگانه، احمد (1402). واکاوی تولید فضا و شکل گیری پهنه های دانش بنیان با استفاده از نظریه هنری لوفور (مطالعه موردی: منطقه ساحلی ات ساین 22 بارسلونا). فصلنامه مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، 4 (2)، 127- 105. 10.22124/GSCAJ.2023.22614.1181doi:
نبی پور، ایرج (1392). شهر دانایی راهنمایی برای سیاست گذاران توسعه شهری. بوشهر: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر.