ارزیابی جهش شهری و تاثیر آن بر پوشش گیاهی و پایایی زیست‌محیطی (مطالعه موردی: شهر زاهدان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه یزد

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشگاه حکیم سبزواری

4 کاندیدای دکتری سنجش‌ازدور، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22126/ges.2024.10009.2717

چکیده

توسعه فیزیکی بدون برنامه باعث آسیب‌های جبران‌ناپذیری همچون تغییر کاربری اراضی از بین رفتن پوشش گیاهی ، افزایش دمای سطح زمین، گران شدن اراضی مسکونی و گرایش به حاشیه نشینی بدون برنامه می شود. در این پژوهش به منظور بررسی تغییرات شهری طی یک دوره مطالعاتی 25 سا له از سال 1374 تا سال 1399 به منظور جلوگیری از آسیب‌ها ذکر شده در اثر توسعه فیزیکی بدون برنامه، سه تصویر Landsat برای تجزیه و تحلیل از وب‌سایت سازمان زمین‌شناسی آمریکا تهیه شد. پیش‌پردازش و پردازش‌ها برای شناسایی تغییرات بر روی تصاویر جهت برآورد توسعه فیزیکی در نرم افزار ArcMap و ENVI انجام شده، دمای سطح زمین استخراج شد، مناطق حاشیه‌نشین مشخص گردید. نقشه تغییرات به دست آمد و در نهایت نتایج به دست آمده اعتبار‌سنجی گردید. نتایج نشان داد در سال 1399 و 1394 میزان دمای سطح زمین در مناطق شمالی و شمال شرقی نسبت به جهات دیگر شهر بیشتر است. در سال 1374 دمای سطح زمین در مناطق شمال شرق کمتر از دمای مناطق جنوبی بوده است. در طی سال 1374-1399، حدود ۱۸۵۰ هکتار به مساحت مناطق شهری افزوده شده است. اصلی ترین دلیل توسعه فیزیکی شهر زاهدان در جهت شرق و شمال شرق، گسترش حاشیه‌نشینی در اراضی کشاورزی است. همچنین، از دلایل گسترش شهر زاهدان در جهت جنوب و جنوب غرب، وجود شهرکهای صنعتی و مراکزهای اداری مانند دانشگاه است. از این رو به دلیل افزایش اراضی ساخته شده (مناطق حاشیه نشین) از اراضی کشاورزی در حاشیه شمال و شمال شرقی شهر زاهدان کاسته و دمای آن افزایش پیدا کرده است. برای جلوگیری از توسعه فیزیکی لجام‌گسیخته و جلوگیری از خطرات احتمالی آن در آینده، لازم است تغییرات شهری به طور مداوم پایش گردد تا مدیران شهری بتوانند برنامه‌ریزی دقیقی برای توسعه فیزیکی داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات