آشکارسازی پیامدهای خشک شدن زاینده‎رود و تغییرات پوشش گیاهی بر دمای سطح زمین درکلان‎شهر اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

10.22126/ges.2024.9939.2713

چکیده

تنش آب به عنوان یکی از عمده‎ترین مشکلات زیست محیطی اثرات قابل توجهی بر پایداری مناطق شهری در سراسر جهان دارد. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات دمای سطح زمین (LST) و رابطه آن با تغییرات وسعت پوشش گیاهی در زمان پر آبی و خشک بودن زاینده رود می باشد. در این تحقیق از تصاویر ماهواره‎ای لندست TM، ETM و OLI طی 3 سال خشک 2001، 2009 و 2018 و 3 سال مرطوب 2005، 2006 و 2020 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد در سال 2006 که آب در بستر رودخانه جاری بوده مساحت پوشش گیاهی از 36 درصد (201 کیلومتر مربع) به 23 درصد (126 کیلومترمربع) در سال 2018 که بستر رودخانه فاقد آب بوده کاهش یافته است. در طی دو دهه گذشته میزان دمای سطح زمین افزایش یافته است. بیش‎ترین میانگین دما در سال ۲۰۱۸ با 4/40 درجه سلسیوس مشاهده شد، حداکثر دما در سال‎های خشک ۲۰۰۱، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۸ بیشتر از سال‎های مرطوب ۲۰۰۵، ۲۰۰۶ و ۲۰۲۰ بود. بیشترین تراکم جزایر گرمایی در مناطق 2، 4، 5، 6، 7، 14 و شرق منطقه 15 مشاهده گردید که بر زمین‎های بایر و سپس بر مناطق شهری متمرکز است. مجموع مساحت طبقات دمایی 49 -42 در سال خشک 2009 نسبت به سال خشک 2001 حدود 12 درصد و نیز در سال 2018 حدود 25 درصد افزایش یافته است در حالی‎ که در سال‎های مرطوب 2005 و 2006 صفر و در سال 2020 نسبت به 2018 حدود 34 درصد کاهش یافته است. علاوه بر این، توسعه مناطق ساخته شدۀ شهری که طی دو دهۀ گذشته 7/3 درصد افزایش یافته است، به کاهش پوشش گیاهی و تشدید اثر جزیره گرمایی شهری کمک کرده است. بررسی تغییرات میانگین دما در فواصل مختلف از رودخانۀ زاینده‎رود نشان داد که با فاصله از رودخانه دما در حدود 1 درجه سلسیوس افزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

محمدپور، علی‌محمد؛ علیجانی، بهلول؛ اکبری، مهری؛ ضیائی فیروزآبادی، پرویز (1399). تحلیل فضایی و زمانی جزایرحرارتی شهر گرگان. فصلنامه آمایش جغرافیایی فضا، 10 (38)، 157-172. doi: 10.30488/gps.2019.179397.3031
مسعودیان، سید ابوالفضل؛ منتظری، مجید (1399). رفتار زمانی- مکانی جزیرۀ گرمایی کلان‎شهر اصفهان. مجله مخاطرات محیط طبیعی، 9 (24)، 35 -46. doi: 10.22111/jneh.2019.28437.1493
نیلیه ‎بروجنی، مرضیه؛ احمدی‎ندوشن، مژگان (1398). بررسی رابطه پوشش گیاهی شهری و درجه حرارت سطح زمین با استفاده از تصویرهای ماهواره‎ای لندست TM و OLI و سنجه LST در شهر اصفهان. فصلنامه علوم محیطی، 17 (4)، 163-178. doi: 10.29252/envs.17.4.163

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار