کنترل و پایش ردپای کربن گامی در راستای توسعه پایدار شهری (نمونه مورد مطالعه: شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه برنامه‎ریزی شهری و منطقه‎ای، دانشکده برنامه‎ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 گروه برنامه‎ریزی شهری و منطقه‎ای، دانشکده برنامه‎ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

سوخت‎های فسیلی به همراه محل‎های دفن پسماند شهری منابع اصلی انتشار گازهای گلخانه‎ای هستند. مطالعات نشان می‎دهد که یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش  CO2در جو، افزایش فضای سبز در شهرها است. هدف از این مطالعه، محاسبه و برآورد سرانه فضای سبز موردنیاز برای جذب ردپای کربن حاصل از مصرف سوخت‎های فسیلی و محل دفن زباله‎ها است. محاسبه انتشار گازهای گلخانه‎ای از محل دفن زباله برای اولین‌بار در برنامه‎ریزی شهری ایران مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. این پژوهش، به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی - تحلیلی می‌باشد. داده‎های موردنیاز این پژوهش از گزارش‎های مربوط به مصرف سوخت‎های فسیلی و محل دفن زباله شهر تبریز به دست آمد. همچنین، از روش برآورد ارائه شده توسط وزارت نفت ایران برای محاسبه غیرمستقیم انتشار گازهای گلخانه‎ای و مدل ریاضی طراحی شده توسط آژانس حفاظت از محیط‌زیست ایالات متحده برای تخمین حجم گاز تولیدی از محل لندفیل‎ها استفاده شد. یافته‎ها نشان داد که حجم دی‎اکسید‎کربن انتشاریافته از مصرف سوخت‎های فسیلی و محل دفن زباله در سال‎های 1392 تا 1398، به ترتیب 5850363، 5089094، 2839819، 2206225، 2355156 و 2763010 تن بوده است. محاسبه ردپای کربن نشان داد که سرانه فضای سبز موردنیاز برای جذب آن، 943 مترمربع می باشد. اما حقابه زیست‌محیطی موردنیاز برای تأمین آب این مقدار از فضای سبز باتوجه‌به بحران آبی موجود، وجود ندارد. بر همین اساس و با درنظرگرفتن پیشنهادهای بین‌المللی، لازم و ضروری است که بر روی انرژی‎های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی و بادی در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه‎ای به‌ویژه دی‎اکسید‎کربن، سرمایه‎گذاری گردد. همچنین، ناوگان حمل‎و نقل عمومی هیبریدی باید جایگزین خودروهای بنزینی و گازوئیلی گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابوالقاسمی، مهناز؛ یوسفی، حسین؛ موسوی رینه، سیده مهسا (1398). ردپای کربن و روش‎های محاسبه آن بر تولید برق از منابع فسیلی و تجدیدپذیر. فصلنامه علمی - ترویجی انرژیهای تجدیدپذیر و نو، 6، (2)، 31-41.
تیموری، ایرج؛ سالاروندیان، فاطمه؛ زیاری، کرامت الله (1393). «ردپای اکولوژیک گاز دی‌اکسیدکربن سوخت‎های فسیلی شهر شیراز». فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، (1)، 204-193.
شهرداری تبریز (1392). سالنامه آماری شهرداری تبریز، معاونت برنامه‎ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تبریز، اداره کل برنامه‌وبودجه، گروه آمار و تحلیل اطلاعات.
شهرداری تبریز (1393). سالنامه آماری شهرداری تبریز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تبریز، اداره کل برنامه‌وبودجه، گروه آمار و تحلیل اطلاعات.
شهرداری تبریز (1394). سالنامه آماری شهرداری تبریز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تبریز، اداره کل برنامه‌وبودجه، گروه آمار و تحلیل اطلاعات.
شهرداری تبریز (1395). سالنامه آماری شهرداری تبریز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تبریز، اداره کل برنامه‌وبودجه، گروه آمار و تحلیل اطلاعات.
شهرداری تبریز (1396). سالنامه آماری شهرداری تبریز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تبریز، اداره کل برنامه‌وبودجه، گروه آمار و تحلیل اطلاعات.
شهرداری تبریز (1397). سالنامه آماری شهرداری تبریز، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تبریز، اداره کل برنامه‌وبودجه، گروه آمار و تحلیل اطلاعات.
صمدپور، پریماه؛ فریادی، شهرزاد (1387). تعیین جاپای اکولوژیکی در نواحی شهری پرتراکم و بلندمرتبه (نمونه موردمطالعه: محله الهیه تهران). مجله محیط‌شناسی، (45)، 63-72.