ارائه چارچوبی برای ارزیابی پایداری طرح‌های کشاورزی متقاضی دریافت تسهیلات بانک کشاورزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه، میاندوآب، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت کشاورزی، گروه مدیریت کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماکو، ماکو، ایران

چکیده

تسهیلات اعطایی به طرح­های کشاورزی درصورتی‌که مورد ارزیابی دقیق اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی قرار گرفته باشند می­توانند نقشی کلیدی در توسعه پایدار کشاورزی ایفا کنند. هدف تحقیق ارائه چارچوبی برای ارزیابی پایداری طرح‌های کشاورزی متقاضی دریافت تسهیلات بانک کشاورزی بود. جامعه آماری شامل اساتید و کارشناسان تسهیلات بانک کشاورزی بود که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند تعداد 15 نفر از اساتید دانشگاه با تخصص­های مرتبط با جنبه­های مختلف کشاورزی پایدار و 15 نفر از کارشناسان خبره سرپرستی و شعبه­های مختلف بانک کشاورزی که دارای تجربه کافی در زمینه تسهیلات و اعتبارات کشاورزی بودند انتخاب گردیدند. از روش تحلیل سلسله‌مراتبی در قالب دو سناریوی کارشناسان و اساتید استفاده شد. به‌منظور شناسایی و وزن­دهی معیارها و زیرمعیارهای پایداری طرح‌های کشاورزی از ابزار پرسش‌نامه استفاده شد. همچنین سه طرح منتخب کشاورزی برای ارزیابی پایداری در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج، مقدار نرخ ناسازگاری (CR) برای هر دو اساتید و کارشناسان 00/0 محاسبه شد که کمتر از 1/0 بوده؛ لذا نتایج سازگار می­باشد. یک شاخص تجمیع­شده اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی جهت ارزیابی هم­راستایی طرح­های کشاورزی با توسعه پایدار معرفی شد. نتایج حاکی از آن است که اساتید دانشگاه مسائل محیط زیستی را در اولویت ارزیابی طرح­ها قرار می­دهند درحالی‌که کارشناسان مسائل اقتصادی را مهم­تر می­دانند. در هر دو سناریو از جنبه اقتصادی شاخص منابع مالی طرح، از نظر اجتماعی سرمایه اجتماعی و از نظر محیط زیستی مصرف آب بیشترین وزن را در ارزیابی پایداری کشاورزی داشتند. به‌علاوه، ارزیابی طرح­های منتخب بیانگر این بود که طرح موز گلخانه‌ای در اولویت اول پایداری قرار دارد و طرح­های پرورش گل شاخه بریده رز و خیار هیدروپونیک به ترتیب در رتبه­های بعدی پایداری قرار گرفتند؛ بنابراین اگر تخصیص تسهیلات به همین ترتیب و سهم صورت گیرد کمترین اثرات منفی اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی را در پی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آزادی­ مقدم آرانی، عباس؛ امین­ ناصری، محمدرضا؛ قدسی‌پور، سیدحسن (1385). مدل ارزیابی­های بانکی با استفاده از تکنیک AHP. نشریه بین‌المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، 17(6)، 37-47.
امیری، زهرا؛ امیری، مقصود (1394). ارزیابی فنی و اقتصادی طرح‌های متقاضی وام با استفاده از تکنیک تحلیل شبکه‌ای فازی (FANP). مدیریت تحول و توسعه، 20، 11-25.
بهادران، فرزانه؛ رضایی، اعظم؛ اشراقی، فرشید؛ کرامت زاده، علی (1399). ارزیابی و مقایسه سطح پایداری گندم دیم و آبی در استان گلستان. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 22(7), 139-149.
پارسا، شیما؛ زارع مهرجردی، محمدرضا؛ ضیاآبادی، مریم؛ مهرابی بشرآبادی، حسین (1400). بررسی تأثیر عوامل اقتصادی بر تخریب محیط‌زیست با استفاده از رویکرد پانل 3SLS منتخب کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌یافته. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. 23(9)، 191-204.
پورهاشمی، سید عباس؛ دبیری، فرهاد؛ خلعتبری، یلدا؛ زارعی، سحر (1395)، شکل‌گیری و توسعه مفهوم حقوق نسل‌های آینده در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 18 (3)، 165-180.
جوان، آیت؛ اسماعیلی، رقیه (1401). نقش اعتبارات بانک کشاورزی در پایداری کسب‌وکارهای خرد (موردمطالعه: بخش شاندرمن، شهرستان ماسال). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، 3 (1)، 201-220.
حسینی یکانی، سید علی؛ حیدری کمال آبادی، رضا (1399). تعیین پرتفوی بهینه تسهیلات بانک کشاورزی با استفاده از منطق فازی. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 28 (3)، 93-124.
دیوسالار، اسدالله؛ فنی، زهره؛ فرهودی، رحمت‌الله؛ برزگر، صادق (1393). روش­شناسی انتخاب شاخص­های سنجش پایداری در شهرهای کوچک با تأکید بر استان مازندران. فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 4(16)، 17-32.
رضایی، اعظم؛ کرامت زاده، علی (1399). ارزیابی پایداری محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی محصولات زراعی (مطالعه موردی: شهرستان گرگان). محیط‌زیست طبیعی (منابع طبیعی ایران)، 73(3)، 515-528.
رضایی، حبیب ­اله؛ شیرانی بیدآبادی، فرهاد؛ رضایی، اعظم؛ جولایی، رامتین؛ عابدی سروستانی، احمد (1400). ارزیابی ارتباط ناامنی غذایی و پایداری اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی موردمطالعه: مناطق روستایی شهرستان گرگان. مجله اقتصاد کشاورزی. 15(1)، 135-162.
طیبی، سیدکمیل؛ ساطعی، مهسا؛ صمیمی، پریسا (1389). تأثیر تسهیلات بانکی بر اشتغال­زایی بخش­های اقتصادی ایران. فصلنامه پول و اقتصاد، 4، 1-33.
محقر، علی؛ عباسی، حمید (1398). طراحی و تبیین مدل پایداری زنجیره تأمین خدمات بانکی (مطالعه موردی بانک ملت). پژوهش‌های مدیریت در ایران، 23(3)، 55-74.
محمدی بلبان آباد، علی؛ سیفی، محمد؛ ناطقی، فایزه (1400). تدوین ملاک‌ها و نشانگرهای تربیت زیست‌محیطی در نظام آموزشی دوره ابتدایی ایران در افق 1404. فصلنامه علمی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار. 10(2)، 115-99.
نقوی، سمیه؛ فیروز­زارع، علی؛ بابازاده، جلیل. (1400). واکاوی عامل­های مؤثر بر ریسک اعتباری بانک کشاورزی در استان خراسان شمالی. اقتصاد کشاورزی، 15(2)، 1-28.
وحدتی کوروش؛ ساریخانی، سعادت (1399). مروری بر توسعه پایدار بخش کشاورزی ایران و جهان . مجله پژوهش‌های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 5 (1)، 19-32.