بررسی رویکرد زیست‎گرای بیوفیلیک در راستای طراحی سازگار با محیط‎زیست و سلامت انسان مبتنی بر رویکرد داده‎بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

2 استادیارگروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.

3 استاد، مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

طراحی پایدار محیطی به طور گسترده به‌عنوان یک استراتژی کلیدی برای کاهش اثرات منفی ساختمان‎ها بر محیط‌زیست شناخته شده است و به دلیل تمرکز و وابستگی آن به پیشرفت‌های فناوری، در مقابل تمرکز بر جنبه‌های کیفی بُعد انسانی و تمایل به ارتباط با طبیعت، با انتقاداتی مواجه شده است. طراحی بیوفیلیک به‌عنوان استراتژی بالقوه با تغییر تمرکز به سمت رویکردهایی که انسان‌محور بوده، می‎تواند راهی را برای پرکردن این شکاف هموار کند. طراحی بیوفیلیک مبتنی بر مفهوم سلامت و رفاه است و زیربنای آن ایجاد تأثیر مثبت در افزایش ارتباط انسان و طبیعت برای ساکنان ساختمان و محیط‌زیست می‎باشد. ازآنجایی‌که طراحی پایدار و طراحی بیوفیلیک پاسخ‌های محیطی را بهتر نشان می‌دهند، می‎توانند به‌عنوان رویکردی جامع به نتایج پایدارتری منجر شوند. روش تحقیق در این پژوهش «داده‌بنیاد» است که از رویکردهای «راهبرد کیفی» بوده و از نظر هدف کاربردی و توسعه‎ای میباشد. مطابق با نظریه بنیانی سه عنصر اصلی: مفاهیم، طبقات و مقوله‎ای مرتبط با پژوهش از طریق مفهوم‌سازی دادهها ایجاد شدند. داده‎ها به‌صورت کدگذاری باز شامل 113 مشخصه و در کدگذاری محوری 10 کد از مفاهیم و در کدگذاری انتخابی 6 مقوله بوده که باتوجه‌به نظریات اندیشمندان در حوزه رویکرد پایدار بیوفیلیک به‌صورت مطالعات اسنادی کتابخانهای انجام شد. در نرم‌افزار 10 MAXQDA دادهها کدگذاری شده و باتوجه‌به اشتراک و میزان تکرار کدها انتخاب شدهاند. نتایج نشان داد که در رویکرد بیوفیلیک، وجود ابعاد ارتباط مستقیم با طبیعت در حوزه پایداری طبیعی و ماهیت فضا و مکان در حوزه پایداری فرهنگی سبب تعامل انسان با طبیعت در محیط مصنوع شده که به دنبال آن اثرات بهینهای بر رفاه و سلامت داشته که میتواند منجر به افزایش کیفیت زندگی شود. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسمعیلی، نیاز؛ گلابچی، محمود؛قبادیان، وحید (1399). ارزیابی جذب مشتری با تمرکز بر ویژگیهای طراحی بیوفیلیک، مورد مطالعاتی: سرای مشیر، شیراز. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمانشهر، 3(13)، 1-17.
زارع، غزال؛ فیضی، محسن، بهاروند، محمد؛مثنوی، محمدرضا (1400). تبیین راهبردهای طراحی بیوفیلیک مؤثر بر سلامت بیماران بستری در بیمارستانها. نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران، 1(12) ، 59-78.
قلندریان، ایمان؛ تقوایی، علی‌اکبر؛ کامیار، مریم (1395). مطالعه تطبیقی رابطه انسان و محیطزیست در تفکر توسعه پایدار و تفکر اسلامی. فصلنامه پژوهشهای معماری اسلامی، 1 (4) ، 62-78.
گلپرور‎فر، نازنین (1396). انسان طبیعت معماری. تهران: طحان.
گروت، لیندا؛ وانگ، دیوید (1390). روش‌های تحقیق در معماری. ترجمه: علیرضا عینی فر. تهران: انتشارات دانشگاه.
ماستری فراهانی، مریم؛ آزموده، مریم؛ افشاریراد، سپیده (1401). ارزیابی مؤلفههای مؤثر بر شفابخشی طراحی مراکز درمانی پایدار و ارائه مدل کاربردی. جغرافیا و پایداری محیط، 12(3)، 105-91.
موسوی، سیده مریم؛ میرزایی، رضا، حیدری، احمد؛ اسعدی، سیده نگار (1400). سنجش میزان اثربخشی مؤلفه‌های طراحی بیوفیلیک بر ارتقای شاخصه‌های سلامت بیماران در محیط‌های درمانی (مطالعه موردی: در شهر مشهد). فصلنامه مدیریت بهداشت و درمان، 12(2), 45-55.
نقره‌کار، عبدالحمید؛ تقدیر، سمانه (1393). بررسی قابلیتهای فضای معماری جهت ایجاد بسترِ پاسخگویی به نیازهای انسان از منظر اسلام (نمونه موردی خانههای زینتالملکِ شیراز و بروجردی‎های کاشان). مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، 5 (15)، 21-34.