ارزیابی مشکلات و افزایش تاب‌آوری مادی‌های شهر اصفهان در برابر سیلاب‌های شهری (مطالعه موردی: مناطق 1 و 3)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیا، واحد نجف‎آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‎آباد، ایران

چکیده

نهرهای آب منشعب شده از زاینده‌رود در شهر اصفهان که مادی نام دارند از ویژگی‎های منحصربه‌فرد این شهر هستند. مادی‎ها نقشی حیاتی در آب‌وهوا، کشاورزی، تغذیه آب‎های زیرزمینی و مهار سیلاب‌های شهری شهر اصفهان دارند. هدف از این پژوهش ارزیابی مشکلات مادی مناطق 1 و 3 شهر اصفهان به‌منظور افزایش تاب‌آوری آنها در برابر سیلاب‌های شهری می‌باشد. در این راستا با روش پیمایش و برداشت‎های میدانی، مسیر مادی‎های شهر اصفهان در مناطق مرکزی شهر (منطقه 1 و 3) مورد بررسی قرار گرفت و مشکلات به وجود آمده برای مادی‎ها در نقاط مختلف با استفاده از دستگاه موقعیت‎یاب ماهواره‎ای و فیش‎برداری ثبت شد، سپس با پیاده‎سازی داده‎های برداشت شده بر روی نقشه شهر اصفهان، اقدام به شناسایی و دسته‎بندی مشکلات و ارائه راهکارهای مدیریتی لازم جهت رفع مشکلات گردید. نتایج پژوهش نشان داد که طول شبکه مادی‎های منطقه یک 10921 متر (9/10 کیلومتر) می‌باشد و مادی چشمه نیاصرم با 3624 متر طویل‌ترین مادی این منطقه می‌باشد. منطقه سه با وجود مساحت بیشتر نسبت به منطقه یک از شبکه مادی کمتری نسبت به منطقه یک برخوردار می‌باشد. بررسی‌های صورت‌گرفته بر روی مشکلات مادی‌های این دو منطقه نشان‌دهنده آن است که مادی‌های منطقه یک دارای 37 نوع مشکل هستند که عمده‌ترین آنها اصلاح شیب بستر و نظافت هست. در منطقه سه نیز 14 مورد مشکل وجود دارد و از بین آنها لایروبی و نظافت عمده‌ترین آنها است. بدین منظور باید راهکارهای متناسب با مشکلات هر مادی در نظر گرفته شود تا این مشکلات رفع گردند. بدین ترتیب تاب‌آوری مادی‌ها برابر سیلاب‌های شهری افزایش پیدا می‌کند. 

کلیدواژه‌ها


آبیل، ابوالفضل؛ طاووسی، تقی؛ خسروی، محمود (1398). تحلیل مناطق بالقوه در معرض مخاطره سیلاب شهری مطالعه موردی: شهر زاهدان. جغرافیا و توسعه، 17(54)، 91-106.
احمدی، فرشته (1386). طرح ارتقا کیفیت زیستی شهر اصفهان از طریق احیاء شبکه مادی های شهر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی طراحی محیط‌زیست، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات تهران.
احمدی، فرشته؛ لقایی، حسنعلی؛ یزدخواستی، نیلوفر (1394). باززنده سازی و ارتقای کیفی لبه شهری مادی‌ها در اصفهان با بهره‌گیری از نورپردازی (مطالعه موردی: مادی فرشادی). علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 17(2)، 153-167.
ارثیا، علیرضا؛ مهربانی گلزار، محمدرضا (1397). الگوی توسعه شهری مبتنی بر عناصر طبیعی و ارزش‌آفرین نمونه موردمطالعه: مادی‌های اصفهان و ارزش‌افزوده آن بر بافت همجوار. نشریه باغ نظر، 15(62)، 25-36.
باقلانی، میلاد؛ رستمی، نورالدین؛ توکلی، محسن (1398). شناسایی عوامل مؤثر بر بروز سیلاب شهری در حوزه آبخیز شهر ایلام. مهندسی و مدیریت آبخیز، 11(2)، 523-536.
رشیدی، مریم؛ حسین‌زاده، محمدمهدی (1398). نقش زیر حوضه‌های مشرف به شهر در وقوع سیلاب شهری در شهر ایذه (خوزستان). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8 (29)، 25-42.
عمرانی، مرتضی (1384). در جستجوی هویت شهر اصفهان. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
قلعه نویی، محمود؛ علیخانی، مینو (1393). ارزیابی مادی‌های اصفهان به منزله سبزراه، با رویکرد توسعه پایدار (نمونه موردی: نهر نیاصرم). محیط‌شناسی، 40 (4)، 1067-1082.
کریمی، ولی الله؛ رشیدپور، مصطفی (1398). ارزیابی احداث مخازن ذخیره جهت کاهش سیلاب شهری. مهندسی عمران امیرکبیر، 51 (2)، 197-204.
کلانتری، صدیقه؛ محمدی، محمود (1392). تدوین راهکارهایی برای ساماندهی و احیای مادی‌های بافت قدیم شهر اصفهان. مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافت‌های تاریخی فرهنگی)، 3 (5)، 15-32.
ماجدی، حمید؛ احمدی، فرشته (1387). نقش مادی‌ها در شکل‌گیری ساختار فضایی شهر اصفهان. هویت شهر، 2(3)، 39-50.
معیری، مسعود؛ انتظاری، مژگان (1387). سیلاب و مروری بر سیلاب‌های استان اصفهان، چشم‌انداز جغرافیایی، 3 (6)، 123-109.
میراسدالهی؛ شمسی سادات؛ متولی، صدرالدین؛ جانبازقبادی، غلامرضا (1399). تحلیل تاب‌آوری سکونتگاه‌های شهری در برابر سیلاب با تأکید بر شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی (مطالعه موردی: شهر گرگان). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20 (59)، 17-27.
نامداریان، احمدعلی؛ بهزادفر، مصطفی؛ خانی، سمیه (1395). نقش شبکه مادی‌ها در تحولات سازمان فضایی اصفهان تاریخی، از آغاز تا پایان دوره صفوی. مطالعات معماری ایران، 5 (10)، 207-228.