شناسایی زیست‌پذیری ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر زیست‌پذیری در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر اسفراین)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

2 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

امروزه زیست‌پذیری شهری به‌عنوان کلیدی‌ترین مفهوم در برنامه‌ریزی شهری هست و با تمام زوایا و ابعاد ذهنی و عینی سکونتگاه‌های شهری سروکار دارد. در راستای اهمیت زیست‌پذیری برای شهرها، هدف پژوهش حاضر تحلیل و ارزیابی زیست‌پذیری نواحی شهری در محدوده شهر اسفراین است. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف پژوهش کاربردی و ازلحاظ روش توصیفی - تحلیلی می‌باشد. به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های موردنیاز از روش کتابخانه‌ای، میدانی و ابزار پرسشنامه استفاده‌شده است. در این پژوهش به‌منظور بررسی زیست‌پذیری شهری در محدودی شهر اسفراین، در ابتدا ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر بر زیست‌پذیری شهری با استفاده از تکنیک دلفی شناسایی‌شده و با استفاده از روش ANP رتبه‌بندی گردیدند. در ادامه به بررسی میزان زیست‌پذیری محلات بر اساس ابعاد شناسایی‌شده، پرداخته شد. در انتها به بررسی ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی نسبت به یک وضعیت مطلوب پرداخته شد. یافته‎های پژوهش حاکی از این است که مؤلفه‌هایی چون مسکن مناسب و هویت و حس تعلق مکان، سطح درآمد، آموزش و کیفیت آن، کیفیت پیاده‌روها و فضاهای عمومی، دسترسی به مراکز تجاری و خدماتی، دسترسی به مراکز درمانی، پارک و فضاهای سبز ازجمله مهم‌ترین عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری شهری در محدوده موردمطالعه هستند. زیست‎پذیرترین محلات شهری اسفراین در میان محلات بیست‌گانه، محلات 20، 16 و 14 هستند. همچنین در میان ابعاد مورد بررسی، بعد زیست‌محیطی به دلایلی چون وضعیت مطلوب آب‌وهوایی، فضاهای باز و سبز شهری و چشم‌اندازهای زیبا در وضعیت مطلوبی است، اما سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در وضعیت متوسط رو به پایین قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


امینی، شادی؛ احمدزاده، حسن؛ هوشیار، حسن؛ ولیزاده، رضا (1400). شناسایی مؤلفه‌های آتی زیست‌پذیری شهری با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: شهر مهاباد). فصلنامه شهر پایدار، 4(3) ، 99-113.
ایراندوست، کیومرث؛ عیسی‌لو، علی‌اصغر؛ شاه‌مرادی، بهزاد (1394). شاخص زیست‌پذیری در محیط‌های شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر مقدس قم). فصلنامه علمی - پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، 4(13)، ۱۱۸-۱۰۱.
بندرآباد، علیرضا (1390). زیست‌پذیری از ابتدا تا انتها، تهران: آذرخش.
پوراجمد، احمد؛ حاتمی، احمد (1398). سنجش و ارزیابی ابعاد و مؤلفه‌های زیست‌پذیری شهری با تأکید بر توسعه پایدار (نمونه موردی: شهر نورآباد دلفان). کاربری سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش‌ازدور در برنامهریزی،10(2)،7-29.
پوراحمد، احمد؛ دربان آستانه، علیرضا؛ زنگنه شهرکی، سعید؛ پورقربان، شیوا (1399). ارزیابی و تحلیل عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری شهری جزیرۀ کیش. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(1)، 1-22.
جمعه‎پور، محمود؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ حاجی حسینی، سمیرا؛ سلامی بیرامی، ابوذر (1397). تبیین اثرات عوامل محیطی بر زیست‌پذیری نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بوئین‌زهرا). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 7(21)، 39-56.
حاتمی‎نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ نیازی، زیبا (1400). سنجش ابعاد زیست‌پذیری و توسعه پایدار محله‌ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب). پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، 2(3)، 1-17.
ساسان‎پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه (1393). قابلیت زیست‌پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری (موردمطالعه: کلانشهر تهران). جغرافیا، 1(4)، 129-157.
ملکی، سعید؛ شجاعیان، علی؛ فرهمند، قاسم (1396). ارزیابی نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهر ایذه با استفاده از عملگرهای فازی و مدل FAHP در GIS. فضای جغرافیایی، 17(59)، 143-164.
نیک‌پور، عامر؛ یاراحمدی، منصوره (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر زیست‌پذیری در شهر نورآباد ممسنی. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 7(23)، 60-77.
یاراحمدی، منصوره؛ نیک‌پور، عامر؛ لطفی، صدیقه (1398). بررسی میزان تاب‌آوری کالبدی شهر در برابر زلزله (موردمطالعه: نورآباد ممسنی). کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، 2(7)، 147-171.