پتانسیل‌سنجی توسعه اکوتوریسم در منطقه بیابانی دهلران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

2 گروه مهندسی معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

صنعت توریسم به‌عنوان بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت در دنیا به‌حساب می‌آید. منطقه بیابانی دهلران در استان ایلام دارای جذابیت‌های طبیعی و اکوتوریسمی منحصربه‌فردی همچون تپه و پهنه‌های ماسه‌ای و جذابیت‌های گردشگری و به‌ویژه اکوتوریسمی متعددی است ولی آن‌گونه که شایسته است موردتوجه برنامه‌ریزان قرار نگرفته است. از طرفی بهره‌گیری از روش‌های ایجاد اشتغال که سازگار با محیط‌زیست باشند و نیاز به حداقل سرمایه‌گذاری باشند از ضروریات است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقاط ضعف، قوت، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی گردشگران منطقه بیابانی ابوغویر در شهرستان دهلران و ارائه ‏راهبرد‌های مناسب و کارآمد برای توسعه صنعت اکوتوریسم در این منطقه نگاشته شده‏است. ‏برای بررسی پتانسیل‌های اکوتوریسمی منطقه از اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی و ‏برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS استفاده شده است. سپس با استفاده از مدل تحلیلی SWOT نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش روی این منطقه شناسایی و راهبردهایی همسو با شرایط منطقه ارائه شده است. در نهایت با استفاده از مدل تحلیل سلسله‏ مراتبی و نظر کارشناسان در محیط نرم‌افزار Expert Choice ‏راهبرد‌های برتر مشخص و ‏راهبرد تخصیص بودجه کافی ‏برای توسعه امکانات تبلیغاتی و همچنین شناساندن جاذبه‌ها و توانمندی‌های اکوتوریسمی منطقه از طریق رسانه‌های فعال در سطح منطقه، استان و کشور به‌عنوان مهم‌ترین ‏راهبرد انتخاب شد. نتایج به‌دست‌آمده از مدل SWOT نشان داد که نمره نهایی عوامل داخلی (قوت و ضعف) برابر 16/2 و نمره نهایی عوامل خارجی (فرصت و تهدید) برابر 31/2 است که طبق اصول مدیریت راهبردی، موقعیت راهبردی منطقه موردمطالعه در ناحیه چهارم نمودار تعیین شد که متناسب با آن، ‏راهبرد‌های تدافعی (WT) انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها


پاپلی یزدی، محمدحسین؛ سقایی، مهدی (1385). گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران: انتشارات سمت.
پارسائیان، علی؛ اعرابی، سید محمد (1390). جهانگردی در چشم‌اندازی جامع. تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
توکلی، محسن (1393). طرح تفصیلی اجرایی آثار طبیعی ملی دهلران (فاز اول). اداره کل حفاظت محیط‌زیست ایلام.
جهانیان، منوچهر؛ ابتهال، زندی (1389). بررسی پتانسیل‌های اکوتوریسم مناطق کویری و بیابانی اطراف استان یزد با استفاده از الگوی تحلیل SWOT. پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، 47، 74-61.
خادمت‌الرسول، زهرا؛ قضاوی، رضا؛ موسوی، سید حجت (1395). امکان‌سنجی توسعه پایدار اکوتوریسم بیابان در کویر شیراز. فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 23(1)، 79-70.
دلبری، سید مهدی؛ بارانی، حسین (1394). پتانسیل‌های گردشگری و توسعة پایدار اکوتوریسمی زیست‌بوم بیابان ایران. فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 4(16)، 34-23.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داوود (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (نمونه موردی: دهستان لواسان کوچک). برنامه‏ریزی و آمایش فضا، 10(2)، 31-1.
زنگی‌آبادی، علی؛ محمدی، جمال؛ زیرک باش، دیبا (1385). تحلیل بازار گردشگری داخلی شهر اصفهان. مجله جغرافیا و توسعه، 8، 156-131.
سرایی، محمدحسین؛ شمشیری، مسلم (1392). بررسی وضعیت گردشگری در شهر شیراز در راستای توسعه پایدار با استفاده از تکنیک SWOT. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 24(1)، 88-69.
ضرابی، اصغر؛ علیزاده اصل، جبار؛ بهاری، عیسی (1392). تحلیلی بر زیرساخت‌های گردشگری در مقصد اکوتوریسمی بند ارومیه با استفاده از روش SWOT. نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 18(48)، 210-177.
طیبی، سید کمیل؛ جباری، امیر؛ بابکی، روح‌الله (1386). بررسی رابطه گردشگری و رشد اقتصادی در ایران. مجله پژوهش‌های علوم انسانی و اجتماعی، 26، 110-83.
کاظمی، مهدی؛ اسماعیلی، محمدرضا؛ بیگی فیروزی، الله‌یار (1392). تدوین و انتخاب استراتژی توسعة گردشگری استان لرستان بر اساس تحلیل SWOT و ماتریس برنامه‌ریزی استراتژیک کمی. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 11(32)، 60-47.
کاظمی، مهدی (1386). مدیریت گردشگری. تهران: انتشارات سمت.
محمدی ده چشمه، مصطفی؛ زنگی‌آبادی، علی (1387). امکان‌سنجی توانمندی‌های گردشگری طبیعی استان چهارمحال بختیاری به روش SWOT. مجله محیط‌شناسی، 34(47)، 10-1.
موحد، علی؛ کهزادی، سالار؛ عابدین‌زاده، فریماه (1393). راهبردهای توسعه اکوتوریسم استان کردستان با استفاده از مدل SWOT و QSPM. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 14(32)، 204-181.
مهدوی، مسعود؛ قدیری‌معصوم، مجتبی؛ قهرمانی، نسرین (1387). اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستاییان دره کن و سولقان. فصلنامه روستا و توسعه، 11(2)، 60-39.
نوحه‌گر، احمد؛ حسین‌زاده، محمدمهدی (1388). ارزیابی قابلیت‌های طبیعت‌گردی جزیره قشم با بهره‌گیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 15، 172-151.
هاشمی، نیلوفر (13۸۹). نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار روستایی. روستا و توسعه. ۱۳(۳)، ۱۸۸-۱۷۳.
هریسون، جفری؛ کارون، جان (1382)؛ مدیریت استراتژیک. ترجمه بهروز قاسمی. تهران: انتشارات هیأت، چاپ اول.
یعقوبی، نورمحمد؛ قصاب زاده لنگری، زینب؛ آهنگ، فرحناز؛ غفاری، حسن (1398). تدوین راهبردهای توسعه اکوتوریسم بیابان در دشت لوت، فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی، 10(40)، 174-151.