قابلیت فضای سبز شهری در ارائه خدمت اکوسیستمی ترسیب کربن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

2 گروه محیط‎زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط‎زیست، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران.

3 گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، ملایر،ایران.

چکیده

ترسیب کربن در خاک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ذخایر کربن می‌تواند نقش مهمی در کاهش کربن اتمسفری ایفا کند. بررسی پتانسیل ترسیب خاک در کاربری‌‌های کشاورزی، باغات، پارک‌ها و زمین‌های رهاشده در همدان به دلیل برخورداری از وسعت قابل ملاحظه‌ای از سطح شهر، از دلایل انجام این پژوهش به شمار می‌رود. برای تعیین واحدهای فیزیکی ارائه خدمت اکوسیستمی ترسیب کربن از شاخص SAVI حاصل از تصویر ماهواره‌ای سنتینل 2 استفاده شد. در ابتدا، 108 ایستگاه نمونه‌برداری به‌صورت سیستماتیک تصادفی انتخاب و در هر ایستگاه نمونه‌های خاک، پوشش علفی، لاشبرگ و گونه‌های درختی و درختچه‌ای در پلات‌های 10 مترمربعی برداشت و اطلاعات آلومتریک تمام گونه‌های درختی و درختچه‌ای ثبت شدند. سپس نمونه‌ها به آزمایشگاه منتقل شدند و مورد تحلیل قرار گرفتند و تحلیل‎های آماری با نرم‎افزار SPSS انجام شد. بر اساس نتایج، بالاترین مساحت زیرساخت‌های سبز به ترتیب مربوط به کاربری کشاورزی،  باغ، پارک و زمین‌های رهاشده است. بیشترین پتانسیل ذخیره‌سازی و ترسیب کربن در شهر همدان به ترتیب توسط خاک (312047 تن)، پوشش درختی  و درختچه‌ای (90266 تن)، پوشش علفی (8383 تن) و لاشبرگ‌ها (771 تن) است. با توجه به نتایج بیشترین مساحت زیرساخت‌های سبز شهری به ترتیب مربوط به مزارع کشاورزی، باغ، پارک و زمین رهاشده است، اما بیشترین پتانسیل ترسیب و ذخیره‌سازی توسط کاربری‌های پارک، باغ، کشاورزی و زمین‌های رهاشده انجام گرفته است. به‌طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که بیشترین ترسیب کربن توسط خاک در کاربری پارک نسبت به سایر کاربری‌ها انجام می‌گیرد، بنابراین ایجاد فضاهای سبز به‌عنوان یک گزینه برای کاهش کربن موجود در اتمسفر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


پیله‌ور، بابک؛ جعفری، حمزه و میرآزادی، زهرا (1395). مقایسه میزان ترسیب کربن خاک گونه های مختلف جنگل کاری شده در پارک جنگلی مخمل کوه خرم آباد- لرستان. مجله پژوهش‌های گیاهی، 29(4): 706-717.
حیدری، ابوذر. ایران منش، یعقوب. رستمی شاهراجی، تیمور (1395). اندوخته کربن روی زمینی و خاک کبوده (.Populus alba L)  در فاصله کاشت های مختلف در استان چهارمحال و بختیاری. تحقیقات صنوبر و جنگل ایران، 24(2): 213-200.
حیدریان، شریفه و قاسمی، فرهاد (1399). بررسی ترسیب کربن پوشش درختی و خاک در دو پارک شهری کوهدشت. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 22(1): 216-225.
رئیسی، مرضیه؛ قادرزاده، حامد؛ ساعدپناه، مهین و مرادی، ایوب (1398). ذخیره‌سازی کربن در پارک جنگلی آبیدر سنندج. نشریه علمی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 27(3): 364-376.
زرین‌کفش، منوچهر؛  صباغی، علی‌محمد و نعلبندی، زیبا (1394). بررسی و تعیین ترسیب کربن آلی در سه نوع خاک و با سه نوع پوشش گیاهی در قسمتی از اراضی استان‌های قزوین و زنجان. پژوهش‌های محیطزیست، 6(11): 113-111.
قاسمی، فرهاد؛ حیدریان، شریفه و سلگی، عیسی (1396). بررسی میزان توانایی ترسیب کربن پوشش درختی و خاک حاشیه بزرگراه در زیست بوم جنگلی زاگرس )مطالعه موردی: بزرگراه خرمآباد اندیمشک). نشریه حفاظت زیست بوم گیاهان، 5(11): 115-129.
قریشی، رقیه؛ گلی کلانپا، اسماعیل؛ معتمدی، جواد و کیوان بهجو، فرهاد (1392). ظرفیت ترسیب کربن در اکوسیستم مرتع و ارتباط آن با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع خوی. تحقیقات کاربردی خاک، 1(2): 44-34.
ورامش، سعید؛ حسینی، سید محسن و  عبدی، نوراله (1390). تاثیر جنگل کاری با گونه های پهن برگ بر ترسیب کربن در خاک پارک جنگلی چیتگر. مجله پژوهش‌های خاک، 25(3): 187-196.
مرادی، مهدیه و طهماسبی، پژمان (1394). بررسی تاثیر قرق بر میزان ترسیب کربن و صفات فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع نیمه استپ استان چهارمحال و بختیاری. اکوسیستم‌های طبیعی ایران، 6(4): 109-97.
یوسفی، شیوا؛ افضلی، سید فخرالدین؛ مهرنیا، مهرداد و مسعودی، مسعود. (1393). ترسیب کربن خاک در فضای سبز پارک‌های شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز) اولین همایش یافته‌های نوین در محیط زیست و اکوسیستم‌های کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران.