آشکار‏سازی تاثیرگذاری تغییرات کاربری زمین‏ها در توزیع فضایی غلظت گردوغبار استان خوزستان با استفاده از محصولات سنجنده MODIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.

3 استادیار گروه جغرافیا، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

امروزه، رخدادهای گردوغبار در غرب و جنوب غرب ایران، تبدیل به یکی از مهمترین مخاطرات زیست محیطی شده است. هدف اساسی این پژوهش آشکارسازی ارتباط بین تغییرات پوشش زمین‏ها و توزیع گردوغبار در سطح استان خوزستان طی دو دهه اخیر است. در این راستا از داده ‏های طبقه‏ های پوشش زمین‏ ها سنجنده مادیس، محصول عمق اپتیکی آئروسل همین سنجنده و نیز تکنیک ماتریس تحلیل متقاطع، برای آشکارسازی ارتباط بین آن‏ها استفاده شد. نتایج نشان داد که پوشش ‏های غالب استان خوزستان بیشتر مراتع، زمین‏های بایر، زمین‏های کشاورزی و پهنه ‏های شهری بودند. تحلیل روند 20 ساله این کاربری‏ ها نشان داد که مراتع، روند کاهشی، زمین‏های کشاورزی و شهری روند افزایشی و زمین‏های بایر نیز روند به طور نسبی ثابتی را طی کرده بود. اما از طرف دیگر، نتایج حاصل از تحلیل فضایی شاخص AOD نشان داد که میانگین و انحراف معیار فضایی این شاخص در سطح استان طی دو دهه اخیر، از 09/0± 35/0 در سال 2000 به 04/0± 44/0، در سال 2020، رسیده بود. نتیجه مهمی که ماتریس تحلیل متقاطع در کنار تحلیل روند دوره‏ای به دست داد این بود، کاربری مراتع متوسط تا غنی که طی دو دهه اخیر میزان AOD در سطح این کاربری افزایش پیدا نکرده بود، با شیب 6500 هکتار در سال، روندکاهشی داشته در حالی که کاربری زمین‏های کشاورزی که شاخص AOD، روی آن روند افزایشی داشته است، با شیب سالانه 18700 هکتار روند افزایشی قابل توجهی داشته است. بنابراین به طور کلی می‏توان گفت، افزایش سطح زیر کشت زمین‏ های کشاورزی، و عدم کنترل زمین‏های بایر در سطح استان، روند تشدید گردوغبار در سطح استان را طی دو دهه اخیر منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

اصغری پوده؛ زهرا؛ نعمت الهی، شکوفه؛ شفیعی زاده، محمد؛ فاخران اصفهانی، سیما (1395). تاثیر تغییرات کاربری اراضی در گسترش گرد و غبار و خشک شدن تالاب شادگان. دومین کنفرانس بین المللی اکولوژی سیمای سرزمین.
درگاهیان، فاطمه؛ تیموری، سارا؛ لطفی نسب اصل، سکینه؛ رضوی زاده، سمانه (1398). بررسی تغییر کاربری زمین در هور منصوریه و ارتباط آن با رخ‌دادهای خشک‌سالی و گرد و غبار در کلان‌شهر اهواز. پژوهش‏های ابخیزداری، 32(4)، 94-104
دیناروند مهری؛ کنشلو، هشام؛ فیاض، محمد؛ (1397). پوشش گیاهی کانون‌های گردوغبار در استان خوزستان، نشریه طبیعت ایران، 3(3)، 32-42
سلیمانی، آرزو؛ عسگری، حسین محمد؛ دادالهی، سهراب؛ علمی زاده، علی؛ خزاعی، هیوا (1394). ارزیابی عمق اپتیکی حاصل از تصاویر ماهواره مادیس در خلیج فارس. مجله علوم و فنون دریایی، 14(4)، 75-83
سلیمانی، کریم؛ آزموده، علی (1389). بررسی نقش تغییر کاربری اراضی بر برخی از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و فرسایش پذیری خاک. پژوهشهای جغرافیای طبیعی، 42(74)، 11-23.
صبر، ابوطالب (1394). بررسی انتشار ریزگردها در اثر تغییرات کاربری اراضی کشاورزی جنوب شهر تهران.پایان نامه کارشناسی ارشد ناپیوسته، رشته ی تحصیلی مهندسی منابع طبیعی- محیط زیست، دانشگاه تهران.
عزیزی، قاسم؛ میری، مرتضی؛ نبوی، سید امید (1391). ردیابی پدیده گردوغبار در نیمه غربی ایران. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 2(7)، 63-81
کرم، امیر؛ ضیاییان، پرویز؛ یمانی، مجتبی؛ عنایتی، مریم (1396). آشکارسازی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر توزیع فضایی گردوغبار در شمال غرب ایران مرکزی. پژوهش‏های ژئومورفولوژی کمی،3(23)، 90-104
موسیوند، زینب (1392). بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی و پوشش زمین بر فعالیت طوفان‌های گردوغبار (مطالعه موردی: عراق‌). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هرمزگان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
وزارت جهاد کشاورزی، (1399)، آمارنامه کشاورزی 1397-1399،

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار