تحلیل عوامل مؤثر بر مدیریت پسماندهای روستایی دهستان شیرین درّه، شهرستان قوچان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

برنامه‎ریزی برای مدیریت صحیح پسماند و توجه به اثرات زیان بار آن بر محیط زیست در هر کشوری یکی از اصول مهم و ضروری در راستای تأمین منافع بلند مدت و حرکت در مسیر توسعه پایدار است. در این راستا، مدیریت پسماند به عنوان یکی از محورهای توسعه در روستاها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به اهمیت مسئله، پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت پسماندهای روستایی در دهستان شیرین دره شهرستان قوچان صورت پذیرفت. جامعه آماری این پژوهش را سرپرستان خانوارهای روستایی دهستان شیرین دره (3560 نفر) تشکیل می‎دادند که با توجه به فرمول کوکران، 347 نفر از آنان انتخاب شدند. روش گردآوری داده‎ها، به دو روش اسنادی و پیمایشی بوده است. از روش اسنادی برای بررسی سوابق و تبیین مسئله و از روش پیمایشی برای گردآوری داده‏ها با ابزار مشاهده، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه بین ساکنان استفاده شده است. همچنین داده‎ها با کمک از نرم‎افزارهای SPSS و LISREL تجزیه و تحلیل شده‎اند. برای شناسایی عامل‎های مرتبط با سازه «عوامل مؤثر بر مدیریت پسماندهای روستایی دهستان شیرین دره» از تحلیل عاملی اکتشافی و برای بررسی شاخص برازش نیکویی مدل پژوهش از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج به دست آمده از تحلیل عاملی اکتشافی حاکی از آن بود که ده عامل مدیریت دفع نهایی، آموزش و اطلاع‎رسانی، فرهنگی، بهداشتی، دانش و آگاهی، هماهنگی بین بخشی، مالی، اجرایی، برنامه مدون و اجتماعی در حدود 51/67 درصد از واریانس کل عوامل مؤثر بر مدیرت پسماند در مناطق روستایی دهستان شیرین درّه را تبیین می‎نمایند. همچنین یافته‎های تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان داد که ده عامل اشاره شده تا حدود زیادی ابعاد مستقل و مجزای سازه «عوامل مؤثر بر مدیریت پسماندها» در محدوده مورد مطالعه را اندازه‎گیری می‎نمایند.

کلیدواژه‌ها


استانداری خراسان رضوی (1391). آخرین وضعیت تقسیمات کشوری شهرستان قوچان، مشهد.
بوارد، لطف‎الله؛ ایلانلو، مریم (1398). مدیریت مواد زائد جامد شهری با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی شهرستان ماهشهر). جغرافیا و برنامه‎ریزی، 23 (70)، 27-1.
جوزی، سید علی؛ دهقانی، محسن؛ زارعی، مرتضی (1391). ارائه برنامه راهبردی مدیریت پسماندهای روستایی به روش SWOT (مطالعه موردی: میناب). محیط شناسی، 38 (64)، 93-108.
حسام، موسی؛ ندافی، کاظم؛ نبی زاده، رامین (1391). بررسی وضعیت مدیریت پسماند روستاهای تحت پوشش خانه‎های بهداشت استان آذربابجان شرقی (1389). ششمین همایش ملی و اولین همایش بین المللی مدیریت پسماند، مشهد، ایران.
دربان آستانه، علیرضا؛ هاجری، بهرام؛ ملایی، نادر (1396). ارزیابی و مکانیابی سامانه مدیریت پسماند روستایی با استفاده از تحلیل شبکه مورد شناسی: شهرستان شیروان دو چرداول. جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، 24 (7)، 163-180.
رحیم‎زاده، حسین؛ مسافری، محمد؛ تقی‎پور، حسن و صفری، غلامحسین (1399). مشکلات مدیریت پسماندهای روستایی در شمال غرب ایران (سال ۱۳۹۶): ارائه الگوی مناسب برای مدیریت با مشارکت ذینفعان. مجله تحقیقات سلامت در جامعه، 6 (3)، 32-20.
زمانی مقدم، افسانه؛ سعیدی، مهدیه (1392). بررسی تأثیر آموزش محیط زیست بر ارتقای دانش، نگرش و مهارت معلمان مقطع ابتدایی منطقه 12 آموزش و پرورش تهران. آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 1 (3)، 19-30.
صالحی، صادق (1390). رفتارهای زیست محیطی، دانش زیست محیطی و تحصیلات. مجله علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز، 6 (2)، 201-220.
صفاری، امیر (1392). تحلیل مخاطرات زیست محیطی و راهبردهای مدیریت پسماند در نواحی روستایی، مطالعه موردی: دهستان اجارود مرکزی، شهرستان گرمی. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2 (1)، 71-91.
صفری الموتی، پروانه؛ شمس، علی (1395). تحلیل و تبیین مسائل و مشکلات مدیریت پسماندهای روستایی شهرستان قزوین، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 3 (1)، 77-96.
عنابستانی، علی اکبر؛ رئیسی، اسلام (1396). نقش مدیریت پسماند بر بهبود شرایط توسعه در سکونتگاه‎های روستایی (مورد: بخش ساربوک، شهرستان قصرقند). فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 7 (26)، 93-112.
فرجی سبکبار، حسنعلی؛ سلمانی، محمد؛ فریدونی، فاطمه؛ کریم زاده، حسین؛ رحیمی، حسن (1389). مکانیابی محل دفن بهداشتی زباله روستایی با استفاده از مدل فرایند شبکه‎ای تحلیل مطالعه موردی نواحی روستایی شهرستان قوچان. برنامهریزی و آمایش فضا، 14 (1)، 126-149.
فهیمی نیا، محمد؛ فرزاد کیا، مهدی؛ نظری، شهرام؛ ارسنگ چنگ، شهرام؛ علیزاده متبوع، سودابه؛ ابراهیمی، عبداله؛ بیدختی، مجید (1392). بررسی وضعیت مشارکت شهروندان در طرح تفکیک از مبدأ پسماندهای شهری و ارائه راهکارهای اصلاحی آن. دانشگاه علوم پزشکی قم، 7 (5)، 66-72.
مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان خراسان رضوی. شناسنامه آبادی‎های کشور، 1395.
میردامادی، سیدمهدی؛ باقری ورکانه، عباسعلی؛ اسمعیلی، سمیه (1389). بررسی میزان آگاهی دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران از حفاظت محیط زیست. علوم و تکنولوژی محیط زیست، 12 (1)، 201-216.
نسیمی، حمیدرضا؛ حیدری مکرر، حمید (1399). ارزیابی نقش عوامل مؤثر بر رفتارهای مدیریت پسماند در جهت توسعه محیط (مطالعه موردی: روستا-شهر تنگ کتویه، شهرستان داراب. آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 9 (1)، 152-133.
نقوی، رضا؛ حسنی، افسانه (1386). بررسی طرح‎های تفکیک در مبدأ از دیدگاه اقتصادی (مطالعه موردی منطقه 20 تهران). سومین همایش ملی مدیریت پسماند، تهران، ایران.