پهنه‌بندی خطر زمین لغزش با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و آنفیس در حوضه آبریز هشتجین استان اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

شناسایی مناطق حسّاس و تهیة نقشه پهنه ­بندی خطر زمین­ لغزش، گام مهمّی در مسیر پیشگیری و کاهش خسارت­های ناشی از وقوع این پدیده است. حوضة هشت جین با داشتن چهره کوهستانی و با توجّه به وضعیّت زمین ­شناسی، لیتولوژی، اقلیمی و انسانی، شرایط لازم را برای شکل­ گیری حرکات لغزشی دارد؛ بنابراین هدف نوشتار پیش رو پهنه ­بندی خطر زمین­لغزش در این منطقه است. در پژوهش حاضر حسّاسیت زمین­لغزش برای حوضة آبریز هشت جین با توجّه به ارزیابی کارایی نتایج حاصل از دو مدل رگرسیون لجستیک و آنفیس برای دستیابی به هدف پژوهش، تجزیه و تحلیل شد. با استفاده از تفسیر عکس­های هوایی و بازدید میدانی، مناطق شاهد به ­عنوان متغیّر وابسته، با جی.پی.اِس ثبت و در ادامه عوامل مؤثّر بر ایجاد زمین­ لغزش در منطقه شامل شیب، جهت، خطوط ارتفاعی، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، فاصله از جاده، زمین‌شناسی، کاربری اراضی و بارش با توجّه به ­مرور منابع مختلف، مطالعات میدانی و مشورت با کارشناسان شناسایی شد؛ سپس در محیط آرک جی.آی.اِس لایه ­ها به ­مثابة متغیّر مستقل تهیه و با ورود لایه‌های مذکور به محیط نرم­ افزار ترست، متلب به‌ترتیب مدل رگرسیون لجستیک و آنفیس اجرا شدند. نقشة نهایی خطر زمین­ لغزش منطقه در پنج کلاس خطرپذیری تهیه شد. در پژوهش حاضر از 25% نمونه ­های شاهد به ­عنوان داده­های آزمون، به ­منظور سنجش میزان صحّت مدل­های مورد بررسی، استفاده شد. نتایج صحّت­سنجی کارایی مدل­های پیش­گفته با اجرای منحنی راک نشان داد که دقّت مدل آنفیس و رگرسیون لجستیک به­ ترتیب برابر 23/88% و 45/86% بوده است. نتایج بر اساس مدل انفیس بیانگر آن است که حدود 4854 هکتار،  معادل 6/20% از منطقة هشت جین از نظر مخاطره زمین­ لغزش در کلاسه زیاد و خیلی­ زیاد قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


اجل­لوئیان، رسول؛ میرصانعی، رضا؛ فاتحی، لیلا (1392). شناخت و تحلیل کاربردی زمین­ لغزش. اصفهان؛ جهاد دانشگاهی.
اصغری، صیاد؛ بلواسی، ایمانعلی (1397). مقایسة مدل شبکة عصبی مصنوعی با مدل منطق فازی در ارزیابی خطر زمین ­لغزش مطالعة موردی: حوضة آبریز سیمره چنار. پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، 7 (2)، 158-182.
بابلی مؤخر، حمید؛ شیرانی، کوروش؛ تقیان، علیرضا (1397). ارزیابی نقشة پهنه­ بندی حسّاسیت زمین ­لغزش با استفاده از روش تلفیقی فاکتور اطمینان و رگرسیون لجستیک با به­کارگیری شاخص­های ژئومورفومتریک. پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، 7 (3)، 91-116.
حنیفی ­نیا، عبدالعزیز؛ نظرنژاد، حبیب؛ نجفی، سعید؛ کرنژادی، آیدینگ (1399). اولویت­ بندی عامل­های مؤثّر بر وقوع زمین ­لغزش و پهنه ­بندی حسّاسیت آن در آبخیز چریک ­آباد ارومیه با استفاده از مدل آنتروپی شانون. پژوهش‌های آبخیزداری، 33 (4)، 32-48.
رجبی، معصومه؛ تک­ زارع، احمد؛ رضایی ­مقدم، محمدحسین (1399). پهنه­بندی پتانسیل خطر زمین ­لغزش با استفاده از مدل شبکة عصبی مورد مطالعه: حوزة آبریز الموت­رود استان قزوین. پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، 9 (3)، 171-185.
روستایی، شهرام؛ حجازی، اسدالله؛ رجبی، معصومه؛ جلالی، نادر؛ نجفی ایگدیر، احمد (1398). کاربرد منطق فازی در پهنه ­بندی خطر زمین­ لغزش در حوضة آبخیز نازلوچای. پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، 6 (4)، 103-119.
شیرزادی، عطااله؛ سلیمانی، کریم؛ حبیب ­نژاد، محمود؛ کاویان، عطااله؛ چپی، کامران (1396). معرّفی یک مدل جدید ترکیبی الگوریتم مینا به­ منظور پیش­بینی حسّاسیت زمین­ لغزش­های سطحی اطراف شهر بیجار. جغرافیا و توسعه، 15 (46)، 225-246.
محمدنیا، ملیحه؛ فلاح قالهری، غلام­ عباس (1397). شبیه ­سازی احتمال وقوع زمین­ لغزش با استفاده از منطق فازی و فرایند تحلیل سلسله­ مراتبی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 18(48)، 115-130.
معزز، سمیه؛ روستایی، شهرام؛ رحیم ­پور، توحید (1398). پهنه ­بندی خطر وقوع زمین­ لغزش در حوضة آبریز نهندچای با استفاده از مدل ANP و تکنیک GIS. پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، 8 (2)، 23-37.
ناصری، عدنان؛ حجازی، اسداله؛ رضایی­ مقدم، محمدحسین (1399). پهنه­ بندی خطر زمین ­لغزش با استفاده از مدل شبکة عصبی مصنوعی در پایین ­دست سدّ سنندج. پژوهش­ های فرسایش محیطی، 10 (1)، 1-19.
نوجوان، محمدرضا؛ شاه­زیدی، سمیه­ سادات؛ داودی، محمود؛ امین ­الرعایایی، هاجر (1398). پهنه­بندی زمین ­لغزش با استفاده از دو مدل فرایند تحلیل سلسله ­مراتبی و فازی (مطالعة موردی: حوضة آبخیز کمه، استان اصفهان). پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، 7 (4)، 142-159.