پهنه‌بندی فضایی قابلیت‌های گردشگری کشاورزی در نواحی روستایی استان لرستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

با توجّه به توزیع ناهمگن فضایی فرصت‌های توسعة گردشگری کشاورزی و ارتباط تنگاتنگ این نوع گردشگری با  شرایط مکانی، نوشتار پیش رو تلاشی برای پرکردن خلأ تحلیل فضایی و مکان‌محور در مطالعات گردشگری کشاورزی است که به­عنوان راهبردی برای حلّ چالش‌های بخش کشاورزی و روستایی مطرح شده است. برای توسعه و پایداری فرصت‌های گردشگری کشاورزی، شناخت توانمندی‌های موجود در هر فضای جغرافیایی و روستاهای دارای  قابلیت و توان بیشتر ضروری است. این مسئله با توجّه به ریسک توسعة کسب­وکارهای گردشگری در واحدهای فضایی مختلف به­ویژه برای برنامه‌ریزان، تصمیم‌گیران و سرمایه‌گذاران اهمّیت به­سزایی دارد؛ بنابراین، در حمایت از برنامه‌ریزی مکان‌محور فعّالیت‌های گردشگری کشاورزی، نوشتار پیش رو با هدف پهنه­بندی فضایی توانمندی­های توسعة گردشگری کشاورزی و رتبه­بندی روستاهای هدف گردشگری کشاورزی در پهنه­های مستعد انجام گرفته است. در پژوهش حاضر از داده‌های مکانی شامل سرمایه‌های طبیعی، دسترسی، پیش‌شرط‌های توسعة گردشگری، داده‌های مرتبط با ظرفیت‌های روستایی که خود به سه گروه ظرفیت کشاورزی، خدمات مورد نیاز گردشگران و جاذبه‌های گردشگری واقع در روستاهای استان لرستان قابل تقسیم است، استفاده شده است. تحلیل فضایی با مدل تحلیل سلسله‌مراتبی فازی - تاپسیس انجام شد. نتایج نشان داد که معیارهای فاصله از قطعات زراعی و فاصله از روستاهای تاریخی به­ترتیب بیشترین و کمترین اهمّیت را در بین معیارهای مورد استفاده دارند؛ همچنین از مجموع مساحت منطقة مورد مطالعه تنها 35% دارای پتانسیل بالا (طبقة مناسب و خیلی­مناسب) برای توسعة گردشگری کشاورزی است. رتبه­بندی روستاهای واقع­شده در کلاس بسیار مناسب نشان داد که روستای نصرآباد با فاصلة نسبی برابر 779/0 به­عنوان توانمندترین روستا به­منظور توسعة گردشگری کشاورزی است. به­طور کلّی، نتایج نشان می‌دهد که مناطق مستعد توسعه گردشگری کشاورزی به صورت نواری از حاشیه جنوب‌شرقی به شمال‌شرقی منطقه مورد مطالعه کشیده شده است.

کلیدواژه‌ها


آشفته­ پور لیلاکوهی، سپیده؛ قریشی میناباد، محمدباسط؛ مطیعی لنگرودی، حسن؛ آمار حاجی شیرکیا، تیمور (1399). تحلیل فضایی عرصه‌های روستایی مستعدّ گردشگری کشاورزی، مورد: شهرستان رودسر. اقتصاد فضا و توسعة روستایی، 9 (31)، 41-66.
بذرافشان، مرتضی؛ سامانی، سحر (1398). عوامل مؤثّر بر توسعة گردشگری کشاورزی (مورد مطالعه: شهرستان جهرم). فصلنامة مطالعات مدیریت گردشگری، 14 (47)، 193-220.
صلاحی اصفهانی، گیتی (1397). گردشگری کشاورزی با محوریت توسعة پایدار روستایی نمونة موردی: انار دهکدة قردین – ساوه. فضای گردشگری، 7 (27)، 87-98.
صیدایی، سید اسکندر؛ قنبری، یوسف؛ جمینی، داود؛ بسحاق، محمدرضا (1392). سنجش پایداری کشاورزی در مناطق روستایی (مطالعة موردی: مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان روانسر). جغرافیا و پایداری محیط، 3 (1)، 87-106.
محمودی چناری، حبیب؛ مطیعی لنگرودی، حسن؛ فرجی سبکبار، حسنعلی، قدیری معصوم، مجتبی؛ یاسوری، مجید (1398). سنجش ظرفیت محیط روستاهای شهرستان ماسال برای توسعة گردشگری کشاورزی. پژوهش­های روستایی، 10(4)، 569- 613.
مرکز آمار ایران (1398). نتایج آمارگیری از گردشگران ملّی بهار 1398. سازمان برنامه و بودجة کشور، مرکز آمار ایران.
نادی­زاده شورابه، سامان؛ نیسانی سامانی، نجمه؛ جلوخانی نیارکی، محمد رضا (1396). تعیین مناطق بهینة دفن پسماند با تأکید بر روند گسترش شهری براساس تلفیق مدل فرایند تحلیل سلسله­مراتبی و میانگین وزنی مرتّب‌شده. نشریة محیط زیست طبیعی، 70 (4)، 949-969.
نوروزی، اصغر؛ فتحی، عفت (1397). ارزیابی توانمندی­های توسعة گردشگری کشاورزی و تعیین میزان پذیرش آن در جامعة هدف (کشاورزان و گردشگران) در شهرستان لنجان. جغرافیا و توسعه، 16 (51)، 241-260.
نوری، غلامرضا؛ فتوحی، صمد؛ تقی­زاده، زهرا (1391). اولویت‎بندی قطب‌های گردشگری استان کرمانشاه براساس پتانسیل مناطق نمونة گردشگری با استفاده از روش تصمیم‎گیری چندمعیارة تاپسیس. جغرافیا و پایداری محیط، 2 (3)، 75-94.