ارزیابی روند تغییرات پوشش زمین در نوار ساحلی عسلویه - شیرینو با استفاده از مدل LCM

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

روند افزایشی جمعیّت، توسعة نواحی سکونت­گاهی و همچنین کاربری­های انسان­ساخت، سبب تغییرات پوشش زمین می­شود. در این میان، خطوط ساحلی درمقابل تغییرات پوشش زمین حسّاسیت بیشتری دارند؛ به­همین دلیل، در پژوهش حاضر روند تغییرات پوشش زمین در جنوب شرقی استان بوشهر از شهر عسلویه تا روستای شیرینو ارزیابی شده است. در نوشتار پیش رو به‌منظور ارزیابی روند تغییرات پوشش زمین از تصاویر ماهواره­ای لندست مربوط به سال­های ۱۹۹۰،‌ ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۹ و مدل LCM استفاده شده است. روش کار به این صورت است که ابتدا نقشه­های پوشش زمین تهیه شده و سپس روند تغییرات پوشش زمین به کاربری نواحی انسان­ساخت و همچنین روند تغییرات خطّ ساحلی ارزیابی شده است. ارزیابی تغییرات صورت‌گرفته بیانگر این است در طی سال­های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ تحت تأثیر توسعة فعّالیّت­های اقتصادی و به­موازات آن توسعة نواحی سکونت­گاهی، پالایشگاه­ها و همچنین سایر تأسیسات مربوط به شرکت نفت، کاربری نواحی انسان­ساخت با تغییرات قابل توجّهی روبه­رو شده است. با توجّه به موقعیّت محدودة مطالعاتی و نوع کاربری انسان­ساخت (پالایشگاه­ها و سایر تأسیسات و زیرساخت­های مربوط به شرکت نفت)، روند تغییرات این کاربری بیشتر به­سمت نوار ساحلی بوده است و همین امر سبب شده تا در طی این دورة ۲۹ ساله، ۲/۱۱ کیلومتر مربع از دریا به خشکی تبدیل شود؛ همچنین با توجّه به توسعة فعّالیّت­های اقتصادی و فراهم­آمدن شرایط شغلی، نواحی سکونت­گاهی در شهر عسلویه و نخل با رشد قابل توجّهی روبه­رو شده است و عوامل انسانی بیشتر سبب تغییر ماسه­زار­ها به کاربری نواحی انسان­ساخت شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، محمود؛ رامشت، محمدحسین؛ درفشی، خبات (۱۳۹۳). بررسی روند تغییرات خطّ ساحلی با استفاده از تکنیک‌های سنجش از دور و سیستم اطّلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی­: ساحل شهرستان بندر دیر، خلیج فارس). جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، ۲۵ (۳)، 63-74.
حاتمی­نژاد، حسین؛ عشقی چهاربرج، علی (۱۳۹۵). مکان­یابی بهینة توسعة فیزیکی شهر مراغه با تأکید بر پایداری شهری. آمایش جغرافیایی فضا، ۶ (۱۹). 15-31.
شایان، سیاوش؛ شکیبافر، محمدحسن؛ زارع، غلامرضا؛ رحیمی، حجت (۱۳۹۴). اثرات لندفرم‌های ژئومورفولوژیکی بر محورهای توسعة فیزیکی شهرها، مجلّة جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، ۲۶ (۲)، ۱47-۱64.
شایسته، کامران؛ عابدیان، سحر؛ گلدوی، سمیه (1397). مدل­سازی رشد شهری با استفاده از روش رگرسیون لجستیک مبتنی بر مدل Geomod (مطالعة موردی: شهر کردکوی). جغرافیا و توسعه، ۱۶ (۵۱)، 43-64.
شریفی­کیا، محمد؛ معتمدی­نیا، منیژه؛ شایان، سیاوش (۱۳۸۸). تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفولوژیکی ناشی از توسعة فیزیکی شهر ماهنشان. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، ۱۳ (۱۶)، ۱05-۱26.
غلامعلی فرد؛ مهدی؛ میرزایی، محسن؛ جورابیان شوشتری، شریف (1393). مدل­سازی تغییرات پوشش اراضی با استفاده از شبکة عصبی مصنوعی و زنجیرة مارکوف (مطالعة موردی: سواحل میانی استان بوشهر). مجلّه سنجش از دور و سامانة اطّلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، ۵ (۱)، 61-74.
کرم، امیر؛ محمدی، اعظم (۱۳۸۸). ارزیابی و پهنه­بندی تناسب زمین برای توسعة فیزیکی شهر کرج و ارضی پیرامونی برپایة فاکتورهای طبیعی و روش فرایند تحلیل سلسله­مراتبی (AHP). جغرافیای طبیعی، ۱ (۴)، 59-74.
کریمی، شیما؛ میرزاعلی، محمد؛ موسی­زاده، حسین؛ قیاسی، سمیرا؛ تبریزی، امید (1396). آشکارسازی تغییرات فیزیکی شهر با استفاده از تصاویر LandsatETM و مدل زنجیرة MARKOV یک مطالعه در شهر اردبیل. جغرافیا و برنامه­ریزی منطقه­ای، ۷ (۲)، 175-189.
لرستانی، قاسم؛ اسماعیلی، رضا؛ اعتمادی، فاطمه (۱۳۹۴)، بررسی میزان تغییرات خطّ ساحلی دریای خزر در مصب رودخانه‌ها (مطالعة موردی: مصب رودخانه‌های هراز، بابلرود و تالار)، جغرافیا و آمایش فضا، ۵ (۱۸)، 123-136.
نگهبان، سعید؛ رستمی، دانا؛ گنجائیان، حمید (1395). پایش تغییرات خطّ ساحلی با استفاده از سنجش از دور (مطالعة موردی: محدودة ساحلی دریای عمان از چابهار تا بندر تنگ). پژوهش­های کمی، ۵ (۱)، 27-42.
نگهبان، سعید؛ گنجائیان، حمید؛ ابراهیمی، عطرین؛ امامی، کامیار (۱۳۹۸). پایش و پیش­بینی روند تغییرات نواحی سکونت‌گاهی با استفاده از تصاویر چندزمانه (مطالعة موردی: شهر سنقر). فیزیک زمین و فضا، ۴۵ (۲)، 343-354.
References
Achmad, A., Hasyim, S., Dahlan B. & AuliaDwira, N. (2015). Modeling of urban growth in tsunami-prone city using logistic regression: Analysis of Banda Aceh, Indonesia. Applied geography, 1 (62), 237-246.
Ademola, N., Braimoh, K. & Onishi T. (2007). Spatial determinants of urban land use change in Lagos. Land Use Policy, 1 (24), 502-515.
Ahmadi, M., Ramesht, M. H. & Darfashi, K. (2014). Investigating the trend of shoreline changes using remote sensing techniques and geographic information system (Case study: coast of Bandar Deir city, Persian Gulf). Geography and Environmental Planning, 25 (3), 74-63 (In Persian)
Fernandez, V. B. (2009). Geo-information for measuring vulnerability to earthquake: a fitness for use approach. Ph.D. thesis, ITC, Netherland.
Gholam Ali Fard, M., Mirzaei, M. & Jourabian Shoushtari, S. (2014). Modeling Land cover changes using artificial neural network and Markov chain (Case study: Middle coasts of Bushehr province). Journal of Remote Sensing and GIS in Natural Resources, 5 (1), 74-61 (In Persian)
Gibreel, T. M., Herrmann, S., Berkhoff, K., Nuppenau, E. A. & Rinn, A. (2014). Farm Types as an Interface between an Agro-Economical Model and CLUE-Naban Land Change Model: Application for Scenario Modeling”. Ecological Indicators, 1 (36), 766-778.
Gutman, G., Janetos, A. C., Justice, C. O., Moran, E. F., Mustard, J. F., Rindfuss, R. R., Skole, D., Turner, B. L. & Cochrane,  M. A. (2004). Remote sensing and digital image processing. Land Change Science, 6 (1), 1-15.
Han, Y. & Jia, H. (2016). Simulating the spatial dynamics of urban growth with an integrated modeling approach: A case study of Foshan, China. Ecological Modelling, 1 (353), 107-116.
Hatami Nejad, H. & Eshghi Chaharborj, A. (2016). Optimal location of physical development of Maragheh city with emphasis on urban sustainability. Spatial Planning, 6 (19), 31-15 (In Persian)
Jokar Arsanjani, J., Kainz, W. & Mousivand, A. (2011). Tracking Dynamic Land Use Change Using Spatially Explicit Markov Chain Based on Cellular Automata: the Case of Tehran. International Journal of Image and Data Fusion, 1 (2), 329-345.
Karam, A. & Mohammadi, A. (2009). Assessment and zoning of land suitability for physical development of Karaj city and surrounding land based on natural factors and Analytic Hierarchy Process (AHP) method. Quarterly Journal of Natural Geography, 1 (4), 74-59 (In Persian)
Karimi, S., Mirza Ali, M., Musazadeh, H., Ghiyasi, S. & Tabrizi, O. (2017). Detection of Physical Changes in the City Using LandsatETM Images and the MARKOV Chain Model A Study in Ardabil. Quarterly Journal of Geography and Regional Planning, 7 (2), 189-175 (In Persian)
Kaya, S. & Curran, P. J. (2014). Modeling Spatial Changes in Suburban Areas of Istanbul Using Landsat 5 TM Data, FIG Congress 2014 Engaging the Challenges - Enhancing the Relevance Kuala Lumpur. Malaysia, 1 (8), 16-21.
Keenan, J. M., Wilson, L. & Hsieh, M. (2016). Using design technology to explore the implications of the New York City zoning amendment for quality and affordability. Architectural Science Review, 59 (6), 496-506.
Lorestani, Q., Ismaili, R. & Etemadi, F. (2015). A Study of the Changes in the Caspian Sea Coastline at the Estuary of Rivers (Case Study: Estuary of Haraz, Babolrood and Talar Rivers). Geography and Spatial Planning, 5 (18), 136-123 (In Persian)
Malczewski, J. (2006). Ordered weighted averaging with fuzzy quantifieirs: GIS-based multicriteria evaluation for landuse suitability analysis. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 4 (8), 270-277.
Megahed, Y., Cabral, P., Silva, J. & Caetano, M. (2015). Land Cover Mapping Analysis and Urban Growth Modelling Using Remote Sensing Techniques in Greater Cairo Region Egypt. ISPRS International Journal of Geo-Information, ISSN 2220-9964.
Negahban, S., Ganjaeian, H., Ebrahimi, A. & Emami, K. (2019). Monitoring and Predicting the Trend of Residential Areas Using Multi-Time Images (Case Study: Songhar City). Earth and Space Physics, 45 (2), 343-354 (In Persian)
Negahban, S., Rostami, D. & Ganjaeian, H. (2016). Monitoring Coastline Changes Using Remote Sensing (Case Study: Oman Sea Coastline from Chabahar to Bandar Tang). Quantitative Research, 5 (1), 42-27 (In Persian)
Roy, H. G. Fox, D. M. & Emsellem, K. (2014). Predicting Land Cover Change in a Mediterranean Catchment at Different Time Scales. Lect Notes Comput Sc Springer, 1 (5), 315-330
Sharifikia, M., Motamednia, M. & Shayan, S. (2009). Spatial analysis of geomorphological hazards due to physical development of Mahneshan city. Applied Research in Geographical Sciences, 13 (16), 126-105 (In Persian)
Shayan, S., Shakibafar, M. H., Zare, G. & Rahimi, H. (2015). Effects of Geomorphological Landforms on the Axes of Physical Development of Cities. Geography and Environmental Planning, 26 (2), 164-147 (In Persian)
Shayesteh, K., Abedian, S. & Goldavi, S. (2018). Modeling Urban Growth Using Logistic Regression Method Based on Geomod Model (Case Study: Kordkoy City). Geography and Development, 16 (51), 64-43 (In Persian)
Singh, P. & Khanduri, K. (2011). Landuse and land cover change detection through Remote Sensing& GIS technology: case study of pathankot and dhar kalan tehsils, Punjabl/international. Geometrics and Geosciences, 1 (4), 839-846.
Soyoung, P., Seongwoo, J., Shinyup, K. & Chuluong, C. (2011). Prediction and comparison of urban growth by land suitability index mapping using GIS and RS in South Korea. Landscape and Urban Planning, 5 (99), 104-114.
Sudhira, H. S., Ramachandra, T. V. & Jagadish, K. S. (2004). Urban spraw1: metrics, dynamics using GIS. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation 5 (1), 29-39
Wu, S., Liang, Z. & Li, S. (2019). Relationships between urban development level and urban vegetation states: A global perspective. Urban Forestry & Urban Greening, 1 (38), 215-222.
Yaakup, A., Johar, F., Maidin, M. & Ahmad, E. (2011). GIS and Decision Support System for Malaysian Development Plan Studies. Environment and Planning B: Planning zand Design, 1 (21), 1-26.
Yang, X. & Li, J. (2013). Advances in mapping from remote sensor imagery: techniques and applications. CRC Press, Taylor & Francis Group.
Zhang, G., Zheng, D., Wu, H., Wang, J. & Li, S. (2019). Assessing the role of high-speed rail in shaping the spatial patterns of urban and rural development: A case of the Middle Reaches of the Yangtze River, China. Science of The Total Environment, 1 (33), 1-11.