بررسی ارتباط بین وضعیت آسیب‌پذیری جوامع و تغییرات آب و هوایی در استان کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

2 گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

جوامع انسانی و محیط با ریسک‌ها و خطرات مربوط به تغییر اقلیم و همچنین تأثیرات ناشی از آن روبه­رو هستند. تغییر در وضعیّت اقلیم به روش­های مختلف و به­طور مستقیم و غیر مستقیم جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، امّا در این میان اجتماعات محلّی به­ویژه بخش کشاورزی، وابسته‌ترین بخش به اقلیم بوده، این ویژگی‌ها اجتماعات محلّی را به محور اصلی بحث‌های سیاسی و پروژه‌های پژوهشی انجام­شده دربارة تغییر اقلیم تبدیل کرده است. در نوشتار پیش رو روش مبتنی بر شاخص برای تحلیل آسیب‌پذیری در رویارویی با تغییرات اقلیمی استفاده شد. با استفاده از مشاهدة میدانی و ابزار پرسش­نامه، آسیب‌پذیری به تغییرات اقلیمی در مناطق هدف در استان کرمانشاه بررسی شد. نوشتار پیش رو در اقلیم نیمه­خشک و با توجّه به شاخص‌های آسیب‌پذیری به تغییرات اقلیمی، درمعرض قرارگرفتن، حسّاسیت و ظرفیت سازگاری بوده است. تغییرات اقلیمی به شیوه‌های مختلف همچون ازدست­دادن زمین‌های کشاورزی، سیلاب، افزایش دما و کمبود آب، بر معیشت مردم اثر گذاشته، و سبب آسیب­پذیری جوامع روستایی شده است. نتایج حاصل از سنجش میزان آسیب‌پذیری اجتماعات روستایی در رویارویی با تغییر اقلیم در سه روستای گاوکل (1/3)، گراوند (93/2) و شهرک هلته (73/2) است، آسیب‌پذیری در این منطقه به­دلیل عوامل غیر اقلیمی مانند موقعیّت جغرافیایی منطقة مورد مطالعه و حسّاسیت به تغییرات اقلیمی و عوامل غیر اقلیمی مانند دارایی‌های معیشتی خانواده‌ها و زیرساخت است و روستای شهرک هلته به­دلیل بالابودن ظرفیت سازگاری، مطلوبیت بیشتری نسبت به دو روستای گاوکل و گراوند داشته است؛ همچنین روستای گراوند با مقدار 16/4 بیشترین آسیب‌پذیری محیطی را دارد. کشورهای دارای سطوح پایین‌تر درآمد، آسیب‌پذیری بیشتر و انعطاف‌پذیری کمتر، و افرادی دارای درآمد بالاتر، آسیب‌پذیر کمتری داشته و مقاوم هستند.

کلیدواژه‌ها


ارسلانی، فاطمه؛ رسولی، سید جواد (1394). تأثیر عوامل هواشناسی (بارش، دما، رطوبت نسبی، روزهای یخبندان و ساعات آفتابی) بر عملکرد زعفران (Crocus sativus L.) در شهرستان‌های کاشمر و قائنات. زراعت و فنّاوری زعفران، 3 (1)، 66-75.
حسینی، سید صفدر؛ نظری، محمدرضا (1394). ارزیابی آسیب­پذیری و سازگاری. سومین گزارش ملّی تغییرات آب‌وهوایی(UNFCCC)، 141.
رامشت، محمدحسین؛ انتظاری، مژگان (1394). چرا دانش مخاطرات؟ (ضرورت پرداختن به آسیب­پذیری انسان). دانش مخاطرات، 2 (4)، 371-375.
محمدخانی، مهسا؛ جمالی، سعید (1394). ارزیابی میزان آسیب­پذیری ایران در مواجه با تغییر اقلیم. سد و نیروگاه برق آبی، 2 (4)، 54-65.
مساح‌بوانی، علیرضا؛ آشفته، پریساسادات (1386). بررسی اهمّیت موضوع تغییر اقلیم در جهان و تأثیر آن بر سیستم‌های مختلف. کارگاه فنّی اثرات تغییر اقلیم در مدیریت منابع آب، تهران، کمیتة ملّی آبیاری و زهکشی، ۱۷۳.
Refrences
Aalto, E., Hemmert, J., Hollander, A., Keightley, K., Knecht, M. L., Komoroske, L., Monohan, C., Murray, C., Pickard, D., Porter, M., Shilling, F., Waetjen, D. & Wieckowski, K. (2010). Sacramento River basin report card & technical report. Sacramento River Watershed Regional Monitoring Program Investigation, Sacramento River Basin Report Card & Technical Report FEATHER RIVER WATERSHED, 24-30.
Acosta-Michlik, L. & Espaldon, V. (2008). Assessing vulnerability of selected farming communities in the Philippines based on a behavioural model of agent's adaptation to global environmental change. Global Environmental Change, 18 (4), 554-563.‏
Adger, W. N. & Kelly, P. M. (1999). Social vulnerability to climate change and the architecture of entitlements. (IPCC Special Issue on ‘Adaptation to Climate Change and Variability’). Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 4 (3-4), 253-266.
Adger, W. N. (1999). Social vulnerability to climate change and extremes in coastal Vietnam. World development, 27 (2), 249-269.‏
Adu, D, T., Kuwornu, J. K., Anim-Somuah, H. & Sasaki, N. (2018). Application of livelihood vulnerability index in assessing smallholder maize farming households' vulnerability to climate change in Brong-Ahafo region of Ghana. Kasetsart Journal of Social Sciences, 39 (1), 22-32.
Anderson, M. B. & Woodrow, P. J. (1989). Rising from the ashes: development strategies in times of disaster(Chap. 13). Boulder & London: Lynne Rienner Publishers.
Armah, F. A., Yawson, D. O., Yengoh, G. T., Odoi, J. O. & Afrifa, E. K. (2010). Impact of floods on livelihoods and vulnerability of natural resource dependent communities in Northern Ghana. Water, 2 (2), 120-139.‏
Arsalani, F. & Rasouli, S. J. (2015).The effects of meteorological factors (rainfall, temperature, relative humidity, freezing days and sunny hours) on yield of Saffron (Crocus sativus L.) in Kashmar and Ghaenat Towns. Saffron Agronomy and Technology, 3 (1), 66-75. (In Persian)
Blaikie, P., Cannon, T. D. I. & Wisner, B. (1994). Disaster Pressure and Release Model. At Risk: Natural Hazards, People’s Vulnerability, and Disasters, 21-45.‏
Cannon, T. (2008). Reducing people's vulnerability to natural hazards communities and resilience (No. 2008.34). Research paper/UNU-WIDER.‏
Cutter, S. L., Mitchell, J. T. & Scott, M. S. (2000). Revealing the vulnerability of people and places: a case study of Georgetown County, South Carolina. Annals of the Association of American Geographers, 90 (4), 713-737.‏
Deressa, T. T., Hassan, R. M. & Ringler, C. (2008). Measuring Ethiopian Farmers’ Vulnerability to Climate Change across Regional States. International Food Policy Research Institute. Washington, DC.
Ding, Q., Chen, X., Hilborn, R. & Chen, Y. (2017). Vulnerability to impacts of climate change on marine fisheries and food security. Marine Policy, 83, 55-61.‏
Downing, T. E., Butterfield, R., Cohen, S., Huq, S., Moss, R., Rahman, A. & Stephen, L. (2001). Vulnerability indices: climate change impacts and adaptation. UNEP Policy Series, UNEP, Nairobi.‏
Field, C. B., Barros, V. R., Mastrandrea, M. D., Mach, K. J., Abdrabo, M. K., Adger, N., ... & Burkett, V. R. (2014). Summary for policymakers. In Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (pp. 1-32). Cambridge University Press.
Haan, N., Farmer, G. & Wheeler, R. (2001). Chronic Vulnerability to Food Insecurity in Kenya-2001. A World Food Programme Pilot Study for Improving Vulnerability Analysis. http://www.wfp.org/operations/vam/country experience/kenya vam/index.asp
Hosseini, S. S. & Nazari, M. R. (2016). Vulnerability assessment and adaptation. Iran's Third National Communication to UNFCCC, 141. (In Persian)
IPCC, Climate Change. (2007). Climate Change Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Cambridge: Cambridge University Press.
Kelkar, U., Narula, K. K., Sharma, V. P. & Chandna, U. (2008). Vulnerability and adaptation to climate variability and water stress in Uttarakhand State, India. Global Environmental Change, 18 (4), 564-574.‏
Kumar, K. S. & Tholkappian, S. (2005). Relative vulnerability of Indian coastal districts to sea-level rise and climate extremes. International Review for Environmental Strategies, 6 (1), 3-22.
Lal, P., Alavalapati, J. R. & Mercer, E. D. (2011). Socio-economic impacts of climate change on rural United States. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 16 (7), 819.
Li, L., Cao, R., Wei, K., Wang, W. & Chen, L. (2019). Adapting climate change challenge: A new vulnerability assessment framework from the global perspective. Journal of Cleaner Production, 217, 216-224.‏
Liu, C., Golding, D. & Gong, G. (2008). Farmers’ coping response to the low flows in the lower Yellow River: a case study of temporal dimensions of vulnerability. Global Environmental Change, 18 (4), 543-553.‏
Maiti, S., Jha, S. K., Garai, S., Nag, A., Bera, A. K., Paul, V. & Deb, S. M. (2017). An assessment of social vulnerability to climate change among the districts of Arunachal Pradesh, India. Ecological Indicators, 77, 105-113.
Maiti, S., Jha, S. K., Garai, S., Nag, A., Chakravarty, R., Kadian, K. S., Chandel, B. S., Datta, K. K. & Upadhaya, R. C. (2015). Assessment of social vulnerability to climate change in the eastern coast of India. Clim. Change, 131 (2), 287-306.
Massah Bavani, A. & Ashofteh, P. S. (2008). The importance of the issue of global climate change and its impact on different systems. Technical workshop on the effects of climate change on water resources management, 173. (In Persian)
McCarthy, J. J., Canziani, O. F., Leary, N. A., Dokken, D. J. & White, K. S. (Eds.). (2001). Climate change 2001: impacts, adaptation, and vulnerability: contribution of Working Group II to the third assessment report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Vol. 2). Cambridge University Press.
Mohammadkhani M. & Jamali, S. (2015). Iran’s Vulnerability assessment to climate change. Dam and Hydroelectric Powerplant, 2 (4), 54-65. (In Persian)
Moreno, A. & Becken, S. (2009). A climate change vulnerability assessment methodology for coastal tourism. Journal of Sustainable Tourism, 17 (4), 473-488.
Nelson, R., Kokic, P., Crimp, S., Meinke, H. & Howden, S. M. (2010). The vulnerability of Australian rural communities to climate variability and change: part I – conceptualizing and measuring vulnerability. Environmental Science & Policy, 13 (1), 8-17.
Nyong, A., Dabi, D., Adepetu, A., Berthe, A. & Ibemegbulem, V. (2008). Vulnerability in the Sahelian zone of Northern Nigeria: a household-level assessment. Climate Change and Vulnerability, 218-238.
Paavola, J. (2008). Livelihoods, vulnerability and adaptation to climate change in Morogoro, Tanzania. Environmental Science & Policy, 11 (7), 642-654.‏
Pandey, R. & Bardsley, D. K. (2015). Social-ecological vulnerability to climate change in the Nepali Himalaya. Applied Geography, 64, 74-86.‏
Patnaik, U. & Narayanan, K. (2009). Vulnerability and Climate Change: an analysis of the Eastern coastal districts of India. Munich Personal RePEc Archive, 20.
Ramsht, M. H. & Entezari, M. (2016). Why hazards science? (The Need to Address Human Vulnerability). Environmental Hazards Management, 2 (4), 371-375. (In Persian)
Ravindranath, N. H., Rao, S., Sharma, N., Nair, M., Gopalakrishnan, R., Rao, A. S., Malaviya, S., Tiwari, R., Sagadevan, A., Munsi, M., Krishna, N. & Bala, G. (2011). Climate change vulnerability profiles for North East India. Current Science, 101 (3), 384-394.
Rawlani, A. K. & Sovacool, B. K. (2011). Building responsiveness to climate change through community based adaptation in Bangladesh. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 16 (8), 845-863.‏
Reidsma, P., Lansink, A. O. & Ewert, F. (2009). Economic impacts of climatic variability and subsidies on European agriculture and observed adaptation strategies. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 14 (1), 35.‏
Seidl, R., Rammer, W. & Lexer, M. J. (2011). Adaptation options to reduce climate change vulnerability of sustainable forest management in the Austrian Alps. Canadian Journal of Forest Research, 41 (4), 694-706.
Senapati, S. & Gupta, V. (2017). Socio-economic vulnerability due to climate change: Deriving indicators for fishing communities in Mumbai. Marine Policy, 76, 90-97.
Sullivan, C. & Meigh, J. (2005). Targeting attention on local vulnerabilities using an integrated index approach: the example of the climate vulnerability index. Water Science and Technology, 51 (5), 69-78.‏
Tambe, S., Arrawatia, M. L., Bhutia, N. T. & Swaroop, B. (2011). Rapid cost-effective and high resolution assessment of climate-realted vulnerability of rural Communities of Sikkim Himalaya, India. Current Science, 101 (2), 165-173