توان‌های توسعه کشاورزی شهرستان داراب و پیش‌بینی نتایج آن بر توسعه روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیای انسانی، دانشکدة جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

4 گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، نیکشهر، ایران

چکیده

اهمّیت توسعة کشاورزی و روستایی در توسعة ملّی ایران بر هیچ‌کس پوشیده نیست. کشاورزی به‌مثابة منبع اصلی تأمین درآمد و ایجادکنندة فرصت­های شغلی، نقش مهمّی در حیات انسانی و توسعة آن دارد و از دیرباز نقش اساسی در اقتصاد روستایی داشته و گذران زندگی بسیاری از روستاییان وابسته به این نوع فعّالیّت بوده است. هدف مطالعة حاضر بررسی توان­های توسعة کشاورزی شهرستان داراب و پیش‌بینی نتایج آن بر توسعة روستایی است که به‌صورت مطالعة موردی در مناطق روستایی شهرستان داراب صورت گرفته است. جمع‌آوری داده­ها مبتنی بر پرسش­نامة محقّق­ساخته است. جامعة آماری نوشتار پیش رو سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان داراب است (6780 = N) که با استفاده از فرمول کوکران 323 نفر ازطریق نمونه­گیری خوشه­ای انتخاب شدند. ملاک انتخاب روستاها براساس تعداد بهره‌برداران کشاورزی است. پایایی پرسش­نامه با استفاده از آلفای کرونباخ به­میزان 85/0 محاسبه شده است؛ همچنین برای تجزیه و تحلیل داده­ها از روش تحلیل عاملی بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده­ها نشان داد که مهم‌ترین عوامل توسعة روستایی عامل رفاهی - خدماتی، زیربنایی، اشتغال - درآمد و اجتماعی - آموزشی است. در میان عوامل توسعة روستایی، عامل رفاهی - خدماتی با 220/24% از واریانس بیشترین و عامل اجتماعی -آموزشی با 313/8% از واریانس، کمترین درصد را در میان عامل­های توسعة روستایی دارند؛ همچنین نتایج نشان داد که مهم‌ترین عوامل توسعة کشاورزی، عامل اقتصادی - اجتماعی کشاورز، عامل زیرساختی کشاورزی، عامل دسترسی به نهاده­های کشاورزی، عامل ترویج و عامل ترکیبی کشاورزی است؛ که از میان آن­ها عامل اقتصادی - اجتماعی کشاورز با 935/21% از واریانس بیشترین و عامل ترکیبی با 466/5% کمترین درصد را در بین عامل‌های توسعة کشاورزی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدیان، محسن؛ مهرآرا، محسن؛ مهرگان، علی (1395). عوامل مؤثّر بر نابرابری درآمدی روستایی در ایران با تأکید بر نوسانات بارندگی. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 24 (79)، 145-156.
بدری، سید علی؛ رکن‌الدّین افتخاری، عبدالرضا؛ سلمانی، محمد؛ بهمند، داد­اله (1390). نقش نظام‌های بهره‌برداری زراعی (خانوادگی) در توسعة پایدار روستایی (مطالعة موردی: شهرستان قیر و کار زین - استان فارس). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 43 (76)، 33-48.
بسحاق، محمدرضا (1390). تحلیلی بر توسعة روستایی با تأکید بر بخش کشاورزی شهرستان ازنا. پایان‌نامة کارشناسی­ارشد برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان.
توکلی، جعفر؛ دامن باغ، جواد (1395). پیامدهای تعارض مالکیت بر بهره‌برداری از اراضی کشاورزی: مطالعه موردی بخش ماهیدشت شهرستان کرمانشاه. پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 5 (15)، 145-161.
حاجی، لطیف؛ چیذری، محمد؛ چوبچیان، شهلا (1395). تحلیل ساختاری مؤلّفه‌های مؤثّر بر توسعة پایدار تعاونی‌های تولید کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان نقده. پژوهش‌های روستایی، 7 (25)، 195-216.
شاهرخی ساردو، صالح؛ میرزایی، شهاب؛ محمودی بُرام، موسی؛ حسن‌پور، بهروز (1394). سنجش درجۀ توسعۀ کشاورزی (زیربخش زراعت) مناطق روستایی مطالعة موردی: دهستان دشت روم شهرستان بویراحمد. پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 4 (12)، 77-94.
شایان، محسن؛ تقدیسی، احمد (1395). تحلیل ارتباط کشاورزی با توسعة روستایی در شهرستان زرّین‌دشت. مطالعات برنامه‌ریزی سکونت­گاه‌های انسانی، 11 (35)، 53-69.
شایان، محسن؛ قنبری، سیروس؛ بذرافشان، جواد (1397). سطح‌بندی و تحلیل وضعیّت پایداری در سکونت­گاه‌های روستایی مطالعة موردی شهرستان زرّین‌دشت. جغرافیا و آمایش شهری - منطقه­­ای، 8 (26)، 196-179.
طایی، بطول، (1392)، تحلیل اثرات فعّالیّت کشاورزی در توسعة روستایی شهرستان سمیرم.پایان‌نامة کارشناسی­ارشد برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی.
عزمی، آئیژ، میر‌زایی قلعه، فرزاد؛ شمسی، رقیه (1392). چالش‌ها و مشکلات بخش کشاورزی و نقش آن در مهاجرت از روستا به شهر (مطالعة موردی: دهستان شیرز شهرستان هرسین). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 17 (2)، 55-70.
علی­بنایی، محمدمهدی (1394). نقش توسعة کشاورزی بر توسعة روستایی، پایان‌نامة کارشناسی­ارشد برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه علامه طباطبایی.
فرمانداری شهرستان داراب (1397). واحد آمار و اطّلاعات.
کریم، محمدحسین؛ صفدری نهاد، محمود؛ امجدی­پور، مسعود (1393). توسعة کشاورزی و اقتصاد مقاومتی، جایگزین نفت. سیاست‌های راهبردی و کلان، 2 (6)، 103-127.
موسوی، مینا؛ صدیقی، حسن (1393). تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشاورزی استان‌های کشور. راهبردهای توسعة روستایی، 1 (4)، 55-71.
مولایی هشتجین، نصرالله؛ مولایی­یارده، سیاوش (1393). تحلیل مکانی توسعة کشاورزی در شهرستان‌های استان خوزستان. اقتصاد فضا و توسعة روستایی، 3 (8)، 19-38.
مؤمنی، فرشاد (1389). سیاست‌های اقتصادی، عدالت اجتماعی و بخش کشاورزی. رفاه اجتماعی، 10 (38)، 329-366.
هادی­زاده بزاز، مریم؛ بوزرجمهری، خدیجه؛ شایان، حمید؛ نوغانی دخت بهمنی، محسن (1394). ارزیابی عملکرد تعاونی‌های تولید روستایی با رویکرد توسعه کشاورزی پایدار مطالعه موردی: شهرستان نیشابور. پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 4 (10)، 111-125.
Refrences
Ahmadiyan, M., Mehrara, M., Mehrgan, A. (2016). Factors Affecting Rural Income Inequality in Iran with Emphasis on Rainfall Fluctuations. Economic Research and Policies, 24 (79), 145-156. (In Persian)
Ali Banaei, M. M. (2015). The Role of Agricultural Development on Rural Development. Masters Thesis in Geography and Rural Planning, University of Allameh Tabatabaei. (In Persian)
Aremu, Y. S. (2014). Role of Agriculture in Economic Growth and Development: Nigeria Perspective. Munich Personal RePEc Archive (MPRA), 5 (6), 1-22.
Azmi, A., Mirzaei Ghaleh, F., Shamsi, R. (2013). Challenges and Problems of Agriculture Sector and its Role in Migration from Village to Town Case Study: Shiraz District of Harsin County. Space planning and preparation, 17 (2),55-70. (In Persian)
Badri, S. A., Roknaldin Eftekhari, A., Salmani, M., Bahmand, D. (2011). The Role of Farming Systems (Family) in Sustainable Rural Development Case Study: Qir and Kar Zein City - Fars Province. Human Geography Research, 43 (76), 33-48. (In Persian)
Bosshagh, M. R. (2011). Analysis for rural development with emphasis department of agricultural Case study: Rural areas of Azna Township. Masters Thesis in Geography and Rural Planning, University of Isfahan. (In Persian)
Byrd, E., Bosley, H., Dronberger, M. (2009). Comparisons of stakeholder perceptions of tourism impacts in rural eastern North Carolina. Tourism Management, 30 (1), 693-703.
Governorate of Darab (2018). Statistics and Information Unit. (In Persian)
Hadizadeh Bazaz, M., Bouzarjomehri, Kh., Shayan, H., Novghani Dokht Bahmani, M. (2015). Performance Evaluation of Rural Production Cooperatives on the Sustainable Agricultural Development Case Study: Nishabour County. Journal of Research and Rural Planning, 4 (10), 111-125. (In Persian)
Haji, L., Chizari, M., Chobchiyan, Sh. (2016). Structural Analysis of the Components Affecting the Sustainable Development of Agricultural Production Cooperatives in Naghadeh Rural Areas. Rural Research, 7 (25), 195-216. (In Persian)
Jena, D. (2014). Agricultural Development Disparities in Odisha. A Statistical Study. American Review of Mathematics and Statistics, 2 (1), 45-53.
Jun, H., & Xiang, H. (2011). Development of Circular Economy Is A Fundamental Way to Achieve Agriculture Sustainable Development in China, Published by Elsevier Ltd. Selection and peer-review under responsibility of RIUDS. Energy Procedia, 5 (11), 1530-1534.
Karim. M. H., Safdari Nahad, M., & Amjadipour, M. (2014). Agricultural Development and Resistance Economy, Oil Replacement. Strategic and macro policies, 2 (6), 103-127. (In Persian)
Molaie Hashtjin, N., & Molaie Yardeh, S. (2014). Spatial Analysis of Agricultural Development in Khuzestan Provinces, Space Economics and Rural Development, 3 (8), 19-38. (In Persian)
Momeni, F. (2010). Economic Policies, Social Justice and the Agricultural Sector. Social Welfare, 10 (38), 329-366. (In Persian)
Mousavi, M., & Sedighi, H. (2014). Determining the level of agricultural development in the provinces of the country. Rural Development Strategies, 1 (4), 55-71. (In Persian)
Patil, B. D. (2013). Regional Disparities in Levels of Agricultural Development in Dhule and Nandurbar Districts. India. Research Journal of Agriculture and Forestry Sciences, 1 (5), 9-12.
Raman, R., Kumari, R. (2012). Regional Disparityin Agricultural Development: A District Level Analysis for Uttar Pradesh. Journal of Regional Development and Planning, 1 (2), 71-90.
Shafiqulla, H. (2013). Impact of Regional Disparities on Agricultural Development in UttarPradesh- A Geographical Analysis. Global Journal ofHuman Social Science Geography, Geo-Sciences, Environmental DisasterManagement, 13 (5), 36-46.
Sharokhie Sardo, S., Mirzaei, Sh., Mahmodie Boram, M., Hosseinpur, B. (2015). Evaluation of Agricultural Development Degree (Sub-Agriculture) Rural Areas Case Study: Dasht-e-Rom district of Boyer Ahmad City. Rural Research and Planning, 4 (12), 79-94. (In Persian)
Shayan, M., Ghanbari, S., Bazrafshan, J. (2018). Ranking and the Analysis of the status sustainability in rural settlements Case Study: Zarrindasht County. Geography and urban planning – regional, 8 (26), 179-196. (In Persian)
 Shayan, M., Taghdisi, A. (2016). Analysis of Agricultural Relationship with Rural Development in Zarrin Dasht County. Journal of Studies of Human Settlements Planning, 11 (35), 53-69. (In Persian)
Straka, J., Tuzova, R. (2016). Factors Affecting Development of Rural Areas in the Czech Republic: A Literature Review. procedia social and Behavioral Scinceses, 10 (11), 496-505.
Taei, B. (2013). Analysis of the Impacts of Agricultural Activity on Rural Development in Semirom County. Masters Thesis in Geography and Rural Planning, University of kharazmi. (In Persian)
Tavakoli, J., Damanbagh, J. (2016). Consequences of Ownership Conflict on Agricultural Land Use: A Case Study of Mahidasht District of Kermanshah City. Rural Research and Planning, 5 (15), 145-161. (In Persian)
Veselonska, L. (2017). Factors influencing countries on their path to sustainable development: implications for organizations. Problems and Perspectives in Management, 15 (2), 474-485.