ارزیابی اهمّیت - عملکرد ابعاد و شاخص‌های مدیریت یکپارچة گردشگری در سواحل استان مازندران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت گردشگری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 گروه مدیریت دولتی، دانشکدة مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

در ۳۳۷ کیلومتر خطّ ساحلی استان مازندران، انواع فعّالیّت­های اقتصادی - اجتماعی کشاورزی، شیلات، گمرک، سکونت، تفریحی و غیره رونق دارد. رقابت و تعارض موجود میان این ذی­نفعان، برای بهره­برداری بیشتر از ساحل، موجب بروز نابسامانی­های گسترده شده و در بسیاری از مناطق، زمین­های ساحلی، تصرّف شده و توسعة گردشگری ساحلی که از پتانسیل­های مهمّ رونق کسب‌وکارهای کوچک و محلّی است، در حاشیه قرار گرفته است. ازاین­رو در پژوهش حاضر، برای توسعة پایدار گردشگری ساحلی، بر رویکرد «مدیریت یکپارچه» تأکید شده است و با کمک مدل تحلیلی مستخرج از بررسی ادبیات، ۱۳ بُعد و ۴۸ شاخص برای مدیریت یکپارچة گردشگری ساحلی ارائه شده است. با ۴۰۶ پرسش­نامه (پس از بررسی روایی و پایایی آن) که چهار گروه ذی­نفع مردمی، خصوصی، دولتی و عمومی (در تابستان و پاییز ۱۳۹۷)، آن را کامل کرده بودند، داده­های اهمّیت و عملکرد هریک از شاخص­های مدیریت یکپارچة گردشگری ساحلی با استفاده از نرم­افزار اِس.پی.اِس.اِس. (محاسبة مقادیر میانگین اهمّیت و عملکرد، آزمون تی با دو نمونة جفتی و ترسیم ماتریس اهمّیت - عملکرد)، ارزیابی شد. تحلیل داده­ها طی سه مرحله نشان داد که باوجود اهمّیت بالای همة ابعاد و شاخص­های بررسی‌شده، شکاف اهمّیت - عملکرد در همة آن­ها دیده می­شود؛ بدین معنی که مقادیر میانگین عملکردها کمتر از میانگین اهمّیت ابعاد است. باوجود این، براساس ماتریس اهمّیت – عملکرد، بُعد «یکپارچگی برنامه­ای – سیاستی» در ربع اوّل، یعنی حفظ وضعیّت موجود‌ جای گرفته است. ابعاد «مشارکت ذی‌نفعان»، «هدایت و رهبری»، «روابط سازمانی»، «منابع انسانی»، «منابع مالی»، «نگرش سازمانی»، در ربع بسیار مهمّ کانون توجّه قرار دارند (ربعی که توجّه مسئولان توسعة گردشگری ساحلی استان مازندران را به بهبود وضعیّت کنونی ابعادی جذب می­کند که باوجود میانگین اهمّیت بالا، عملکرد فعلی آن­ها ازسوی گروه­های ذی­نفع ضعیف ارزیابی شده است) و سایر ابعاد مدیریت یکپارچة گردشگری استان مازندران در دو ربع سوم و چهارم قرار گرفته­اند.

کلیدواژه‌ها


ادارة کلّ امور اقتصادی و دارایی مازندران (۱۳۹۳). تحلیلی بر وضعیّت اقتصادی استان مازندران در سال ۱۳۹۳. وزارت امور اقتصادی و دارایی.
بیگی، محمدرضا (۱۳۸۸). عوامل مؤثّر بر تحقّق مدیریت یکپارچة سیستم حمل‏ونقل شهری در کلان‏شهر تهران. پایان‌نامة کارشناسی­ارشد مدیریت شهری، دانشگاه علامه طباطبایی.
دبیر، علیرضا (۱۳۹۰). طرّاحی مدل استقرار مدیریت یکپارچة شهری با رویکرد قابلیت. رسالة دکتری مدیریت منابع انسانی، دانشگاه شهید بهشتی.
دویران، اسماعیل؛ کاظمیان، غلامرضا؛ مشکینی، ابوالفضل؛ رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا؛ کلهرنیا، بیژن (۱۳۹۱). مدیریت یکپارچة شهری در ساماندهی سکونتگاه‏های غیر رسمی شهرهای میانی. مدیریت شهری، 10 (۳۰)، 53-68.
رمضان‏نژاد، یاسر (۱۳۹۵). طراحی الگوی ظرفیت‏سازی نهادی توسعة پایدار گردشگری (مطالعة موردی: سواحل روستایی استان گیلان). رسالة دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه تربیت مدرس.
سرور، رحیم؛ آشتیانی عراقی، مجیدرضا؛ اکبری، مجید (۱۳۹۶). واکاوی عوامل مؤثّر بر تحقّق‏پذیری مدیریت یکپارچة شهری (مورد مطالعه: کلان‌شهر تهران). جغرافیا، ۱۵ (۵۲)، 37-52.
صیدی، فاطمه (۱۳۹۵). ارائة الگوی مدیریت یکپارچة خدمات اجتماعی در حوزة آسیب‏های اجتماعی (نمونة موردی شهر تهران). پایان‌نامة کارشناسی­ارشد مدیریت شهری، دانشگاه علامه طباطبایی.
ضرغام بروجنی، حمید؛ توحیدلو، معصومه (۱۳۹۰). الگوی مدیریت اثربخش گردشگری مورد مطالعه: مقصد مذهبی مشهد. مطالعات گردشگری، ۶ (۱۶)، ۵۲-۲۵.
عزیزپور، فرهاد؛ فتحی‏زاده، فرح (۱۳۹۶). موانع و چالش‏های تحقّق مدیریت یکپارچة گردشگری در کلان‏شهر مشهد. گردشگری شهری، ۴ (۲)، 47-60.
عزیزی، محمدمهدی؛ ابویی اردکان، محمد؛ نوری، نسرین (۱۳۹۰). نقش قوانین و مقررات در تحقّق مدیریت یکپارچه در مجموعة شهری تهران. آرمان‏شهر، ۴ (۶)، 117-128.
علی‏اکبری، اسماعیل؛ رهنمایی، محمدتقی؛ صفرعلی‏زاده، اسماعیل (۱۳۹۴). مدیریت یکپارچة گردشگری، راهبردی برای توسعة منطقه‏ای در استان آذربایجان غربی. برنامه‏ریزی منطقه‏ای، ۵ (۱۹)، 1-12.
کاظمیان، غلامرضا؛ میرعابدینی، سیده زهره (۱۳۹۱). شناسایی ابعاد و راهکارهای تحقّق مدیریت یکپارچة شهری با روش فراتلفیق. چهارمین کنفرانس برنامه‏ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
کریمی‏پور، یدالله؛ کریمی‏پور، کوثر (۱۳۹۱). مدیریت یکپارچة مناطق ساحلی و رویکردهای نظامی. انجمن جغرافیای ایران، ۱۰ (۳۳)، 71-86.
مهندسین مشاور سازه­پردازی ایران (۱۳۸۴). مطالعات طرح مدیریت یکپارچة گردشگری ساحلی کشور. گزارش مطالعه، تعریف و تبیین محدودة مناطق ساحلی کشور.
مؤمنی، مصطفی؛ صرافی، مظفر؛ قاسمی خوزانی، محمد (۱۳۸۶). ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی - فرهنگی و ضرورت مدیریت یکپارچه در کلان‏شهر مشهد. جغرافیا و توسعه، ۶ (۱۱)، 13-38.
میرزایی، روزبه (۱۳۸۶). چارچوب مناسب مدیریت هم‏پیوند گردشگری در مناطق تحت حفاظت ایران. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد مدیریت گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی.
میرعابدینی، سیده زهره (۱۳۸۸). امکان‏سنجی تحقّق مدیریت یکپارچة شهری با تأکید بر سطح تصمیم‏گیری. پایان‌نامة کارشناسی­ارشد مدیریت شهری، دانشگاه علامه طباطبایی.
Refrences
Ali Akbari, E., Rahnamaei, M. T., Safaralizadeh, E. (2015). Tourism integrated management as a strategy for regional development of the West Azerbaijan province. Regional planning, 5 (19), 1-12. (In Persian)
Almeida, J., Costa, C., De Silva, F. N. (2017). A framework for conflict analysis in spatial planning for tourism. Tourism Management Perspectives, 24, 94-106.
Alvez, F. L., Sousa, L., Almodovar, M. R. (2013). Integrated Coastal Zone Management (ICZM): a review of progress in Portuguese implementation. Regional Environmental Change, 13 (5), 1031-1042.
Anfuso, G., Williams, A. T., Cabrera Hernández, J. A., Pranzini, E. (2016). Coastal scenic assessment and tourism management in western Cuba. Tourism Management, 42, 307-320.
Antara, M. (2016). Comparison of four patterns management of coastal tourism destination in Bali- Indonesia. E-Journal of Tourism Udayana University, 3 (1), 1-16.
Azizi, M. M., Abouei Ardakani, M., Nouri, N. (2011). The role of laws and regulations in integrated management of Tehran city. Arman Shahr, 4 (6). 117-128. (In Persian)
Azizpour, F., Fathizadeh, F. (2017). Constraints and challenges of tourism integrated management in mega city of Mashhad. Urban tourism, 4 (2), 47-60. (In Persian)
Beygi, M. (2009). Factors influencing the integrated urban transportation system management in Tehran metropolis. Master thesis in urban management, Allameh Tabataba'i University. (In Persian)
Bousset, J. P., Skuras, D., Tesitel, J. Marsat J. B., Petrou, S. (2010). A decision support system for integrated tourism development: rethinking tourism policies and management strategies. Tourism Geographies, 9 (4), 387-404.
Carlson, M., Stelfox, B. (2011). Integrated resources management and planning, in R. J. Hudson, Animal andPlant Productivity, in Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS). Oxford, UK: Developed under the Auspices of the UNESCO, Eolss Publishers. Retrieved December 10, 2012, from http://www.eolss.net
Consulting Engineers company of Sazeh Pardazi Iran (2005). Studies of integrated coastal tourism management plan of Iran. Definition and Explanation of Coastal Areas of Iran. (In Persian)
Cornish, A. S. (2010). Enhancing Horizontal Integration in Integrated Coastal Zone Management, PhD thesis, University of Deakin, Melbourne, Australia.
Dabir, A. (2011). Designing an integrated urban management deployment model with capability approach, PhD Thesis in human resource management. Beheshti University. (In Persian)
Daviran, E., Kazemian, G. R., Meshkini, A., Roknodin Eftekhari, A., Kalhornia, B. (2012).Integrated urban management in organizing informal settlements in middle cities. Urban management, 10 (30), 53-68. (In Persian)
Department of economic and financial affairs of Mazandaran (2014). Analysis of the economic situation of Mazandaran province in 2014. Ministry of Economic Affairs and Finance. (In Persian)
European commission (2010). Integrated environmental management, Technical Report: Luxembourg.
Fang, W. & Dakui, Z. (2014). The Study on Strategy of Sustainable Development in Coastal Tourism Resources from the Global Change Perspective. Resources and Ecology, 5 (1), 32-42.
Hall, C. M. (2011). Trends in ocean and coastal tourism: the end of the last frontier. Ocean and Coastal management, 44 (9-10), 601-618.
Hall, C. M., Harkonen, T. (2006). Lake Tourism: An Introduction to Lacustrine Tourism Systems. In: C. M. Hall & T. Härkönen (Eds.), Lake Tourism an Integrated Approach to Lacustrine Tourism System, (pp. 3-26). UK: Channel View Publications.
Harvey, N., Caton, B. (2010). Coastal management in Australia. Australia: The University of Adelaide publishment.
Hildebrand, L. P. (1997). Participation of Local Authorities and Communities in Integrated Coastal Zone Management. In: B. U. Haq, S. M. Haq, G. Kullenberg & J. H. Stel (Eds.), Coastal zone management imperative for maritime developing nations. USA: Springer.
Imran, S. (2013). Toward an integrated systems approach to sustainable tourism management in protected area, PhD thesis, University of Southern Queensland, Australia.
Isager, L. (2008). Final report of Global zone management in developing countries with Kenya as a particular example. Geocenter Denmark, 52, 34-49.
Karimipour, Y., Karimipour, K. (2012). Coastal integrated management and military approaches. Iran's geography association, 10 (33), 71-86. (In Persian)
Kazemian, G. R., Mirabedini, S. Z. (2012). Identification of dimensions and strategies for realization of integrated urban management by meta-synthesis method. The fourth conference of urban planning and management, Mashhad. (In Persian)
Lai, I., Hitchcock, M. (2015). Importance – performance analysis in tourism: A framework for researchers. Tourism management, 48 (3), 34-49.
Ming, G. (2007). Coastal tourism in Dalian China. Ph.D. thesis, National university of Singapore, Singapore.
Mirabedini, S. Z. (2009).Feasibility Study of Urban Integrated Management with Emphasis on Decision Level. Master thesis in urban management, Allameh Tabataba'i University. (In Persian)
Mirzaei, R. (2007). An appropriate framework for tourism integrated management in protected areas of Iran. Master thesis in tourism management, Allameh Tabataba'i Unibersity. (In Persian)
Momenei, M., Sarrafi, M., Qasemi Khozani, M. (2008). The structure and function of religious-cultural tourism and the necessity of integrated management in Mashhad metropolis. Geography and development, 6 (11), 13-38. (In Persian)
Mougouei, R., Hosseini, S., Alemozafar, R. (2017). Strategic programming of coastal tourism (Case study: Nowshahr). Oceanology, 8 (29), 25-33. (In Persian)
Ramezan Nejad, Y. (2016). Designing an Institutional Capacity Building Model for Sustainable Tourism Development (Case Study: Rural Beaches of Guilan Province). Ph.D. Thesis in governmental management, Tarbiat Modarres University. (In Persian)
Sarvar, R., Ashtiani Araqi, M. R., Akbari, M. (2017). Investigating the factors affecting the achievement of integrated urban management (Case Study: Tehran Metropolice). Geography, 15 (52), 37-52. (In Persian)
Seyedi, F. (2016). Presenting Integrated Management Model of Social Services in the Field of Social Injury (Case Study: Tehran). Master thesis in urban management, Allameh Tabataba'i University. (In Persian)
Wall, G. (2007). Tourism in the coastal zone: Perspectives from Hainan, P.R. China, special Section: Tourism and Regional Science. Regional Analysis and Policy, 37 (3), 193-198.
Weiss Reid, J. (2004). Researching the role of communities in integrated coastal management in Nova Scotia, Master thesis, Dalhousie University, Halifax, NS.
Wongthong, P., Harvey, N. (2014) Integrated coastal management and sustainable tourism: A case study of the reef-based SCUBA dive industry from Thailand. Ocean and Coastal Management, 95, 138-146.
Zargham Borujeni, H., Towhid Lu, M. (2011). Effective tourism management model (Case study of religious destination - Mashhad). Tourism management studies, 6 (16), 24-52. (In Persian)