بررسی نقش فعّالیّت زنان روستاهای دهستان اسحاق آباد شهرستان نیشابور در دستیابی به توسعه پایدار روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکدة علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکدة علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

زنان روستایی به­مثابة نیمی از جمعیّت، افزون بر انجام وظایف مادری و همسری، در توسعة پایدار روستایی نقش کلیدی ایفا می­کنند؛ درواقع آنان به­منزلة پرورش­دهندگان نسل­های آینده و تأثیری که بر تفکّر آنان درزمینة به­کارگیری و استفاده از منابع می­گذارند و همچنین فعّالیّت­های بی­شماری که بر دوش آن­ها است؛ نقش بسزایی در دستیابی به توسعة پایدار روستایی دارند؛ امّا باوجود فعّالیّت زیاد زنان در جوامع روستایی، نقش آنان در توسعة پایدار روستایی کم‌اهمّیت درنظر گرفته می­شود؛ ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش فعّالیّت زنان در دستیابی به توسعة پایدار روستایی در دهستان اسحاق­آباد شهرستان نیشابور است. جامعة آماری پژوهش شامل همة زنان بالای 15 سال ساکن روستاهای دهستان اسحاق‌آباد است که براساس آمار سال 1390 برابر با 3921 نفر هستند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با 384 نفر تعیین شد. به­ منظور تجزیه و تحلیل اطّلاعات از آزمون تی تک‌نمونه‌ای، همبستگی پیرسون و تکنیک پرومته استفاده شد. یافته­های پژوهش بیانگر آن است که با توجّه به نتایج آزمون تی تک­نمونه­ای، فعّالیّت زنان در بخش کشاورزی - دامداری و صنعت به­استثناء بخش خدمات، سبب پیش­برد دهستان اسحاق­آباد به­سمت توسعة پایدار شده است؛ همچنین نتایج آزمون همبستگی پیرسون گویای رابطة مستقیم و معنی­دار میان ابعاد توسعة پایدار است. نتایج دیگر پژوهش بیانگر آن است که بیشترین تأثیر اشتغال زنان در دهستان مورد مطالعه ابتدا در بخش اقتصادی بوده؛ سپس سبب ارتقاء شاخص­های اجتماعی و درنهایت شاخص­های فرهنگی شده است. نتایج آزمون پرومته نیز بیانگر آن است که در میان روستاهای دهستان مورد مطالعه، روستای اسحاق‌آباد بالاترین رتبه و روستای عزیزیه کمترین رتبه را ازنظر ابعاد توسعة پایدار دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آگهی، حسین؛ پزشکی­راد، غلام­رضا (1378). ارزشیابی کار زنان روستایی در کشورهای درحال‌توسعه. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 32 (28)، 181-212.
امینی، عباس؛ طاهری، علی­حسین (1395). تحلیلی بر نقش­پذیری زنان روستایی در فعّالیّت­های اقتصادی و عوامل مؤثّر بر آن: مورد مطالعه مناطق روستایی بخش سیمکان در شهرستان جهرم. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 12 (2)، 37-51.
جهاد کشاورزی زبرخان (1388). سیمای کشاورزی شهرستان نیشابور در سال 1387. 1-50.
خانی، فضیله؛ احمدی، منیژه (1388). تبیین عوامل مؤثّر بر مشارکت زنان در تصمیم­گیری­های اقتصادی - اجتماعی در مناطق روستایی. پژوهش زنان، 7 (4)، 95-113.
خراشادی­زاده، مهدیه؛ اسمعیل­نژاد، مرتضی (1393). نقش زنان در توسعۀ پایدار روستایی مطالعۀ موردی: روستای خراشاد شهرستان بیرجند. مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان، 8 (3)، 7-27.
دادورخانی، فضیله (1385). توسعۀ روستایی و چالش­های اشتغال زنان. پژوهش­های جغرافیایی، 38 (55)، 171-188.
روح‌افزا، فائزه؛ اکرامی، عطیه (1388). ضرورت توجّه به اهمّیت نقش زنان در راستای اهداف توسعۀ پایدار. فرهنگ، (70)، 169-194.
ریاحی، وحید؛ جوان، فرهاد؛ پوردیان، حورماه؛ موسی­زاده، فاطمه (1395). تحلیل اثرات فعّالیّت­های اقتصادی زنان در پایداری محیط‌زیست نواحی روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان لوداب شهرستان کهگیلویه و بویراحمد(. پایداری،توسعه و محیط‌زیست، 3 (4)، 51-64.
سازمان جهانی خواربار و کشاورزی «فائو» (1374). نقشزناندرتوسعۀکشاورزی. ترجمه: غلامحسین صاحب نصب. تهران: وزارت جهاد سازندگی، معاونت ترویج و مشارکت مردمی.
سجاسی قیداری، حمداله؛ صادقلو، طاهره؛ پالوج، مجتبی (1392). اولویت‌بندی راهبردهای توسعۀ معیشت پایدار روستایی با مدل ترکیبی سوات – تاپسیس - فازی: مطالعه موردی شهرستان خدابنده. روستا و توسعه، 16 (2)، 85-110.
سعدی، حشمت‌الله؛ یعقوبی فرانی، احمد؛ زلیخایی سیار، لیلا؛ قهرمانی، فاطمه (1396). تحلیل موانع و محدودیت­های اشتغال زنان روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان تویسرکان). پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 6 (17)، 35-48.
سکاران، اوما (1381). روش­های تحقیق در مدیریت. ترجمه: محمد صائبی و محمود شیرازی. چاپ دوم، تهران: انتشارات مؤسّسة عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی.
شفیعی ثابت، ناصر؛ یوسفی، سمیه (1397). جایگاه مشارکت زنان در توسعۀ سکونت­گاه­های محلّی مطالعۀ موردی: ناحیۀ گیلوان و آب بر شهرستان طارم. جغرافیایی آمایش محیط، 11 (43)، 77-96.
شکوری، علی؛ بهرامی، شقایق (1393). مطالعۀ تأثیر گردشگری روستایی بر کاهش فقر از منظر معیشت پایدار: مورد روستاهای قلعه‌نو و کلین شهرستان ری. توسعۀ روستایی، 6 (1)، 1-24.
شهشهانی، سهیلا (1376). ضرورت توسعه، تعادل جنسی کار و دانش، مجموعه­مقالات گردهمایی زنان، مشارکت و کشاورزی 1400، (صص 195-216). انتشارات وزارت کشاورزی.
صالحین، شهرزاد (1382). نحوۀ صرف وقت زنان روستایی. پژوهش زنان، 1 (7)، 31-59.
صفایی­پور، مسعود؛ زادولی خواجه، شاهرخ (1395). تحلیلی بر موانع مشارکت اقتصادی زنان در ایران (نمونۀ موردی: کلان‌شهر تبریز). جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 5 (1)، 63-85.
طاهری، علی (1380). درآمدی بر جغرافیا و تاریخ نیشابور. نیشابور: انتشارات شادیاخ.
علیایی، محمدصادق؛ رضوانفر، احمد؛ اکبری، مرتضی (1388). تحلیل عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثّر بر سهم زنان روستایی از درآمد خانوار: مطالعۀ موردی شهرستان دیواندره. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 16 (1)، 12-22.

فاضل­نیا، غریب؛ هاشمی، رضوان (1394). تحلیل باورهای اجتماعی - فرهنگی بازدارندۀ مشارکت زنان روستایی در فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت توسعۀ پایدار روستایی مطالعۀ موردی: شهرستان رستم. زن و جامعه، 6 (21)، 41-66.

فال سلیمان، محمود؛ صادقی، حجت‌الله (1390). بررسی جایگاه و نقش زنان روستایی در جریان پروژۀ بین‌المللی ترسیب کربن در شهرستان سربیشه در جهت توسعۀ محلّی پایدار. مجموعه­مقالاتاوّلینهمایشملّیبیابان، (صص 13-27). تهران: مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان دانشگاه تهران.
قنبری، یوسف؛ رحیمی، حمزه؛ احمدیان، مهدی (1392). سنجش و ارزیابی شاخص کیفیّت زندگی در مناطق روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان میانده، شهرستان فسا). پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 2 (3)، 73-95.
لهسایی­زاده، عبدالعلی (1379). جامعه‌شناسی توسعۀ روستایی. تهران: نشر روز.
میرلطفی، محمودرضا؛ بندانی، میثم؛ شهرکی، سعیده (1392). بررسی نقش کار پنهان زنان در سطح رفاه خانوار روستایی (مطالعۀ موردی: زنان روستایی شهرستان هامون). برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، 3 (3)، 49-68.
نوری زمان­آبادی، هدایت الله؛ علی محمدی، نرگس (1388). تحلیلی بر فعالیت­های اقتصادی زنان روستایی، مطالعۀ موردی منطقه براآن شهرستان اصفهان. جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، 2 (2)، 87-104.
Refrences
Adedayo, A. G., Oyun, M. B., Kadeba, O. (2010). Access of rural women to forest resources and its impact on rural household welfare in North Central Nigeria. Forest policy and economics, 12 (6), 439-450.
Aghiehi, H., Pazekhradad, G. (1999). Evaluation of Rural Women's Work in Developing Countries. Agricultural Economics and Development, 32 (28), 212-181. (In Persian)
Amini, A., Taheri, A. H. (2016). An Analysis on the Role-Playing of Rural Women's Economical Activities and its Determinants: The case of Simakan County. Iranian Agricultral Extension and Rducation, 12 (2), 37-51.
Anthopoulou, T. (2010). Rural women in local agrofood production: Between entrepreneurial initiatives and family Original Research Article strategies. Case study in Greece. Journal of Rural studies, 4 (26), 403-394
Dadvarkhani, F. (2006). Rural Development and the Challenges of Women's Employment. Geographical Research, 38 (55), 188-171. (In Persian)
Falsoleiman, M., Sadeghi, H. (2011). Investigating the Role of Rural Women in the International Carbon Sequestration Project in Sarbisheh City for Sustainable Local Development. Proceedings of the First National Wildlife Conference, (pp. 13-27). Tehran: University of Tehran International Research Center. (In Persian)
Fazel Nia, G., Hashemi, R. (2015). Analysis of Socio – Cultural Inhibitory Beliefs of Rural Women's Participation in Planning and Management Process of Rural Development (Case Study: The City of Rustam). Woman and Society, 6 (21), 41-66. (In Persian)
Ghanbari, Y., Rahimi, H., Ahmadian, M. (2013). Assessment and Evaluation of Quality of Life Index in Rural Areas (Case Study: Mianeh Village, Fasa County). Rural Research and Planning, 2 (3), 95-73. (In Persian)
Julie, R. (1997) Third World Employment, Issues and Strategy, translated by Ahmad Khazaei, Ministry of Planning and Budget, Tehran. (In Persian)
Kaur, S., Punia, R. K. (1988). Work participation of women in rural households: an empirical study in Guru Nanak.Journal of Sociology, 9 (2), 51-77.
Khani, F., Ahmadi, M. (2009). Explaining Factors Affecting Women's Participation in Socio-Economic Decision Making in Rural Areas. Women's Research, 7 (4), 113-95. (In Persian)
Khorashadizadeh, M., Esmaeil Nejad, M. (2014). The Role of Women in Sustainable Rural Development Case Study: Khorashad Village of Birjand County. Khorasan Cultural-Social Studies, 8 (3), 27-7. (In Persian)
Lahsayizadeh, A. (2000). Sociology of Rural Development. Tehran: Nashrerouz Publishing. (In Persian)
Mirlotfi, M., bandani, M., shahraki, S. (2013). The role of the hidden work of women in rural household welfare (Case study: Rural women in Hamoon city). Spatial Planning, 3 (3), 49-68. (In Persian)
Nouri Zamani Abadi, H., Ali Mohammadi, N. (2009). An Analysis of the Economic Activities of Rural Women, Case Study of Baraan District of Isfahan. Geography and Environmental Planning, 2 (2), 87-104. (In Persian)
Olyaie, M. S., Rezvanfar, A., Akbari, M. (2010). Study of Influencing Socio-economic Factors on Rural Women Contribution in Household Income A Case Study of Divandarreh. Agricultural Sciences and Natural Resources, 16 (1), 12-22. magiran.com/p752489. (In Persian)
RehmanAlvi, T. U., Hanif, I., Feryal, I., Waraich, I. A., Mortaza, N. (2012). Women Participation in Socio-Economic Development in Agriculture Areas of Pakistan. Universal Journal of Management and Social Sciences, 2 (10), 9-20.
Riahi, V., Javan, F., Pourdian, H., Mousazadeh, F. (2016). Analysis of Women’s Economic Activity on Rural Areas Environmental Sustainability (Case Study: Rural District Ludap, Kohgiluyeh and Boyer Ahmad), Sustainability. Development and the Environment, 4 (3), 51-64. (In Persian)
Rouhafza, F., Ekrami, A. (2009). The Need to Pay Attention to the Importance of Women's Role in Sustainable Development Goals. Culture, (70), 164-194. (In Persian)
Saadi, H., Yaghoubi Faran, A., Zolikhaei Sayar, L., Ghahramani, F. (2016). Analysis of Barriers and Restrictions on Employment of Rural Women (Case Study: Tuyserkan County). Rural Research and Planning, 6 (17), 48-35. (In Persian)
Safaipour, M., Zadeh Vali Khajeh, SH. (2016). An Analysis of the Barriers to Women's Economic Participation in Iran (Case Study: Tabriz Metropolitan Area). Economic Sociology and Development, 5 (1), 63-85. (In Persian)
Sakaran, U. (2002). Management Research Methods. Translated by Mohammad Saebi and Mahmoud Shirazi, Second Edition, Tehran: Publications of Higher Education and Research Institute of Management and Planning. (in Persian)
Salehin, S. (2003). How to spend time in rural women. Women's Research, 1 (7), 59-31. (In Persian)
Shafiei, N., Yosefi, S. (2019). Role of women's participation in the development of local settlements A case study of Gilvan & Ab –bar area in the Tarom. Enviromental Based Territorial Planning, 43 (11), 77-96. (In Persian)
Shahshahani, S. (1997). The Need for Development, Sexual Balance of Work and Knowledge. Proceedings of the Women's Forum, Participation and Agriculture 1400, (pp. 195-216). Ministry of Agriculture Publications. (In Persian)
Shakoori, A., Bahrami, S. (2014). A Study of the Rural Tourism Impact on Poverty Reduction Using a Sustainable Livelihood Perspective (Villages of Glaehnou and Galin in Rey County). Community Development (Rural and Urban Communities), 6 (1), 1-24. doi: 10.22059/jrd. 2014.52069. (In Persian)
Smith, K. E., Glauber, R. (2013). exploring the spatial wage penalty for women: Does it matter where you live? Original Research Article. Social Science Research, 42 (5), 1390-1401.
Sojasi, H., Sadqlou, T., Paluj, M. (2013). rioritizing the Development of Rural Sustainable Subsistence with an Integrated SWOT-TOPSIS-Fuzzy Model. Village and Development, 16 (2), 85-110. (In Persian)
Taheri, A. (2001). An Introduction to Geography and History of Neyshabur. Neyshabour: Shadiak Publications. (In Persian)
World Bank. (2003). Sustainable Development in A Dynamic World-Transforming institutions, growth, and quality Of Life. A Copublicarion of The World Bank And Oxford University Press.
World Food Organization “FAO”. (1995). The Role of Women in Agricultural Development. translated by Gholam Hossein. Ministry of Jihad Sazandegi, Tehran: Deputy for Promotion and Public Participation. (In Persian)
Zebarkhan Agricultural Jihad. (2009). Agricultural Landscape of Neyshabur City in 2008. 1-50. (In Persian)