تحلیل عوامل مؤثّر بر پژمردگی شهری در ناحیه 3، منطقة 12، شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

با رشد شتابان شهرنشینی و گسترش فیزیکی شهرها، پدیدۀ پژمردگی شهری، بافت مرکزی بسیاری از شهرهای بزرگ جهان توسعه­یافته و درحال­توسعه را دربر گرفته است. پژمردگی شهری، تنزّل عملکردی و کالبدی بافت مسکونی و درپی آن، فضای اجتماعی شهر است. هستة مرکزی شهر تهران که در گذشته­ای نه­چندان دور، از مراکز مهم و پویای این شهر محسوب می­شد، اکنون نشانه­های پژمردگی شهری را در خود آشکار ساخته است. براساس این، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل عوامل مؤثّر بر پژمردگی شهری در ناحیة 3، منطقة 12، شهر تهران است. داده‌های مورد نیاز با استفاده از پرسش­نامة محقّق‌ساخته، به­طور تصادفی ساده از دویست خانوار ساکن در محدودة مورد مطالعه گردآوری شده است. از آزمون آماری تی تک­نمونه­ای برای مقایسة میانگین­ها، تحلیل عاملی برای کاهش تعداد متغیّرهای مستقل و شناسایی ابعاد پژمردگی شهری و درنهایت از تحلیل رگرسیون برای شناسایی عوامل مؤثّر بر شکل­گیری پدیدة پژمردگی شهری در ناحیة 3، منطقة 12 شهر تهران در محیط نرم­افزار آماری اِس.پی.اِس.اِس. استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که براساس ادراک ذهنی ساکنان محلّی و نتایج حاصل از آزمون آماری تی تک­نمونه­ای، ناحیة 3، منطقة 12 شهر تهران دچار وضعیّت پژمردگی شهری شده است. نتایج تحلیل عاملی بیانگر آن است که پژمردگی شهری، پدیده­ای چندبُعدی و پیچیده است. درمیان ابعاد گوناگون پدیدۀ پژمردگی، چهار عامل ویژگی­های اجتماعی محلّه، کیفیّت فیزیکی محلّه، کیفیّت مسکن و سرمایة اجتماعی، مهم­ترین پیش‌بینی‌کننده‌های پژمردگی شهری در محدودة مورد مطالعه هستند. این چهار عامل، بیش از 67% واریانس پژمردگی شهری را در محدودة مورد بررسی تبیین می­کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


داداش­پور، هاشم؛ میری لواسانی، سید امیررضا (1393). تحلیل الگوهای فضایی پراکنده­رویی در کلان­شهر تهران. برنامه‌ریزی فضایی، 5 (1)، 123-146.
رضوانی، محمدرضا؛ متکان، علی­اکبر؛ منصوریان، حسین؛ ستاری، محمدحسین (1388). توسعه و سنجش شاخص­های کیفیّت زندگی شهری. مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 1 (2)، 87-110.
زنگانه، احمد (1392). تبیین پژمردگی شهری در منطقة 12 شهر تهران. رسالة دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تهران.
زیاری، کرامت­الله؛ منصوریان، حسین؛ ستاری، محمدحسین (1394). توزیع مکانی شاخص­های کیفیّت مسکن در شهر تهران: رویکرد تحلیل اکتشافی داده­های مکانی. برنامه­ریزی فضایی، 2 (17)، 75-92.
سیف­الدّینی، فرانک (1389). فرهنگ شهرسازی. تهران: آییژ.
عندلیب، علیرضا؛ مسعود، محمد؛ یوسفی آذر، سوگند (1393). تأثیر توسعة شهر تهران بر گسترش بافت­های فرسوده (مشکلات و تنگناهای محلّة هفت­چنار - بریانک از منظر گسترش بافت فرسوده). ماهنامة علمی - پژوهشی باغ نظر، 11 (30)، 77-88.
فرجام، رسول (1396). تحلیل عوامل مؤثّر بر کاهش کیفیّت محیطی بخش مرکزی شهرها (مورد مطالعه: بخش مرکزی کلان­شهر شیراز). برنامه­ریزی منطقه­ای، 7 (26)، 161-176.
مرکز آمار ایران (1395) www.amar.org.ir.
منصوریان، حسین (1393). تبیین الگوهای رشد شهری در منطقة کلان­شهری تهران. رسالة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران.
Refrences
Andalib, A., Masoud, M., Yousefi azarabarghani, S. (2014). Impacts of Urban Development on Deteriorated Areas in Tehran Metropolis (Problems and limitations of deteriorated fabric development of Haft Chenar-Beryanak neighborhood). Bagh-e Nazar, 11(30), 3-14. (In Persian)
Bettman, A. (1926). The Present State of Court Decisions on Zoning. City Planning, 2(1), 24-35.
Breger, G. E. (1967). The Concept and Causes of Urban Blight. Land Economics: A Quarterly Journal Devoted to the Study of Economic and Social Institutions, 43 (4), 369-376.
Carpenter, J., lees, L. (1995). Gentrification in New York, London and Paris, an Introduction comparison. Urban and Regional Research Journal, 19 (2), 286-303.
Chetty, M. (2014). Urban Renewal: A Case Study of Clare Estate, Durban. M.A. Thesis in town and regional Planning, University of KwaZulu-Natal, Durban.
Dadashpoor, H., Miri Lavasani, A. R. (2015). Analysis of Spatial Patterns of Sprawl in Tehran Metropolitan Region. Spatial Planning, 5 (1), 123-146. (In Persian)
Downs, A. (1994). New Visions for Metropolitan America. Cambridge: The Brookings Institution Press.
Eldsberg, ‌E. (1999). Mixed-Use­ Development as­ a Neighborhood­ Revitalization Strategy: Obstacles and Approaches o Financing. M.A. Thesis in City Planning, Yale University.
Farjam, R. (2017). Factor Analysis of urban environment Quality in central part of cities Case study: Central part of Shiraz. Regional Planning, 7 (26), 161-176. (In Persian)
Greenberg, M., Crossney, K. (2007). Perceived Neighborhood Quality in the United States: Measuring Outdoor, Housing and Jurisdictional Influences. Socio-Economic Planning Sciences, 41 (3), 181-194.
Hortas-Rico, M. (2015). Sprawl, Blight, and the role of Urban Containment Policies: Evidence from U.S Cities. Journal of Regional Science, 55 (2), 298-323.
Lind, K., Schilling, J. (2015). Abating Neighborhood Blight with Collaborative Policy Networks-Where Have We Been, Where Are We Going?. The University of Memphis Law Review, 46, 803-855.
Maghelal, P., Arlikatti, S., Andrew, S., Jang, H. (2014). Assessing blight and its economic impacts: A case study of Dallas, TX. WIT Transactions on Ecology and The Environment, 181, 187-197.
Mansourian, H. (2014). Explanation of the Urban Growth Patterns in Tehran Metropolitan Region. A thesis for the degree of Ph.D in Geography and Urban Planning, University of Tehran. (In Persian)
Martinez, S. C. (2000). The Housing Act of 1949: Its place in the realization of the American dream of homeownership. Housing Policy Debate, 11 (2), 467-488.
Miekley, A. E. (2008). Counting Broken Windows: pursuing an objective measurement of blight. Master's Thesis, Ohio State University.
Mzamo, B. (2018). Assessing the relationship between Urban Blight and City Attractiveness: The Case of Mthatha CBD. Master Thesis in Town and Regional Planning, University of Kwazulu Natal.
Newman, G., Park, Y., Bowman, B., Lee, R. (2018). Vacant urban areas: Causes and interconnected factors. Cities, 72 (Part B), 421-429.
Rezvani, M. R., Matkan, A. A., Mansourian, H., Sattari, M. H. (2009). Development and Assessment of indicator of Urban Life Quality. Urban Regional Studies and Research, 1 (2), 87-110. (In Persian)
Robick, B. (2011). Blight: The Development of a Contested Concept. Ph.D. Dissertation in Urban Planning, Carnegie Mellon University.
Ruberg, J. (2008). City Decay and the Creative Class. thesis Master of Architecture, University of Cincinnati.
Seifolddini, F. (2010). The Dictionary of Urbanism. Tehran: Aeig Publication. (In Persian)
Weaver, R., Bagchi-Sen, S. (2013). Spatial analysis of urban decline: The geography of blight. Applied Geography, 40, 61-70.
Wilbur, C. A. (2008). Contemporary image in urban blight over the Rhine Flatiron Buildings. Master thesis Science in Architecture, University of Cincinnati.
World Cities Report (2016). Urbanization and Development: Emerging futures.UN Habitat, Available. from http://wcr.unhabitat.org/wp-content/uploads/2017/02/WCR-2016-Full-Report.pdf.
Yalcinta, H. A. (2008). Evaluating the Impact of Urban Competitive Advantages on Economic Revitalization of Deprived Inner Cities through a Case Study Held in Istanbul. A Thesis Submitted for the Degree of Doctor of Philosophy in City and Regional Planning, University of Istanbul.
Zanganeh, A. (2014). Explanation of the Urban Blight in District twelve of Tehran. A thesis for the degree of Ph.D in Geography and Urban Planning, University of Tehran. (In Persian)
Zayyari, K., Mansourian, H., Sattari, M. H. (2015). Spatial distribution of quality of housing indicators in Tehran city: Exploratory Spatial Data Analysis Approach. Spatial Planning, 5 (2), 75-92. (In Persian)