تعیین مناطق مناسب به منظور توسعه فیزیکی شهرها برمبنای پارامترهای ژئومورفولوژی (مطالعه موردی: شهر بانه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناس‌ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، لارستان، ایران

چکیده

روند توسعه شهری در طی سال­های اخیر سبب پیشروی نواحی سکونت­گاهی به­سمت مناطق خطر‌آفرین شده است. در این میان، شهرهایی که در مناطق کوهستانی قرار دارند، بیشتر با این مشکل مواجه شده­اند. شهر بانه به‌مثابة یکی از شهرهای نواحی کوهستانی در غرب کشور، روند شتابان توسعة شهری دارد. با توجّه به اهمّیّت موضوع، در نوشتار پیش رو به تعیین مناطق مستعدّ توسعة نواحی سکونت­گاهی در شهر بانه پرداخته شده است. در پژوهش حاضر به‌منظور اهداف مورد نظر از هشت پارامتر لیتولوژی، فاصله از گسل، ارتفاع، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی و فاصله از راه ارتباطی استفاده شده است. پس از تهیّة لایه­های اطّلاعاتی و فازی‌سازی آن­ها، با استفاده از مدل AHP به هرکدام از آن­ها وزن داده شده و سپس وزن به‌دست‌آمده بر روی لایه­های اطّلاعاتی اعمال شده است و درنهایت لایه­های اطّلاعاتی با استفاده از عملگر گامای فازی باهم تلفیق و ترکیب شده است و نقشة نهایی حاصل شده است. نقشة به‌دست‌آمده از تلفیق لایه­های اطّلاعاتی به پنج کلاس تناسب خیلی­زیاد، زیاد، متوسّط، کم و خیلی­کم تقسیم شده است. ارزیابی کلاس­ها بیانگر این است که تنها حدود ۳۰% از محدودة مورد مطالعه در کلاس­های با تناسب زیاد و خیلی­زیاد قرار دارد که بیانگر این است که شهر بانه به‌منظور اهداف توسعة شهری با محدودیت­های زیادی روبه­رو است.
 

کلیدواژه‌ها


رجایی، عبدالحمید (۱۳۷۳) ژئومورفولوژی کاربردی در برنامه­ریزی و عمران ناحیه­ای، انتشارات سمت، تهران.
رجایی، عبدالحمید (1387) کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط، چاپ سوّم، نشر قوم، تهران.
رهنمایی، محمدتقی؛ شاه‌حسینی، ‌پروانه (۱۳۸۷) فرایند برنامه­ریزی شهری در ایران، انتشارات سمت، تهران.
زمردیان، محمدجعفر (۱۳۸۹) کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه­ریزی شهری و روستایی، چاپ سوّم،انتشارات سمت، تهران.
شایان، سیاوش؛ پرهیزکار، اکبر؛ سلیمانی شیری، مرتضی (۱۳۸۸) تحلیل امکانات و محدودیت­های ژئومورفولوژیک در انتخاب محورهای توسعة شهری (نمونة موردی: شهر داراب)، مجلّة برنامه­ریزی و آمایش فضا، ۱۳ (۳)، صص. ۵۳-۳۱.
قنواتی، عزت اله؛ عظیمی، آزاده؛ فرجی ملایی، امین (۱۳۹۰) تعیین جهات بهینه توسعة شهر براساس پارامترهای محیطی (مطالعة موردی: شهر بابلسر)، مجلّة برنامه­ریزی و آمایش فضا، ۱۵ (۳)، صص. ۸۲-۵۹.
کرم، امیر؛ محمدی، اعظم (1388) ارزیابی و پهنه­بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامونی بر پایه فاکتورهای طبیعی و روش فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی (AHP)، فصلنامة جغرافیای طبیعی، ۱ (۴)، صص. 74-59.
مقیمی، ابراهیم (1385) ژئومورفولوژی شهری، چاپ دوّم، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مقیمی، ابراهیم؛ صفاری، امیر (۱۳۸۹) ارزیابی ژئومورفولوژیکی توسعة شهری در قلمروی حوضه‌های زهکشی سطحی (مطالعة موردی: کلان­شهر تهران)، مجلّة برنامه­ریزی و آمایش فضا، ۱۴ (۱)، صص. ۳۱-۱.
نادرصفت، محمدحسین (۱۳۷۹) ژئومورفولوژی مناطق شهری، انتشارات پیام­نور، تهران.
نظریان، علی‌اصغر؛ تولایی، سیمین (۱۳۸۵) تعیین جهت توسعة فیزیکی شهر اندیمشک با استفاده از داده­های ماهوارهای (RS) و سیستم اطّلاعات جغرافیایی (GIS)، فصلنامة جغرافیای سرزمین، ۳ (۹)، صص. ۹-۱.
نگارش، حسین (۱۳۸۲) کاربرد ژئومورفولوژی در مکان­گزینی شهرها و پیامدهای آن، مجلّة جغرافیا و توسعه، ۱ (۱)، صص. ۱۵۰-۱۳۳.
Dewan, A. M., Yamaguchi, Y. (2009) Land use and land cover change in Greater Dhaka, Bangladesh: Using remote sensing to promote sustainable urbanization, Applied Geography, 29 (3), pp. 390-401.
Jat, M. K., Garg, K. K., khare, D. (2007) Monitoring and modelling of urban sprawl using remote sensing and GIS techniques, International Journal of applied earth observation and Geoinformation, 10 (1), pp. 26-43.
Yan-Sui, L., Jie-Yong, W., Li-Ying, G. (2006) GIS based assessment of land suitabality for optimal Allocation in the qinling mountains, Pedosphere, 16 (5), pp. 579-586.