شناسایی چالش های توسعه کشاورزی پایدار در جنوب استان کرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار توسعه کشاوری، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران

2 دانشجوی دکتری آموزش کشاورزی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

به­ کارگیری بی­رویه نهاده­ای تولید به‌منظور افزایش عملکرد طی دهه­های اخیر و درنتیجه تخریب محیط‌زیست و سلامت انسان­ها، اهمّیّت توجّه به پایداری کشاورزی و استمرار تولید همراه با حفظ منابع طبیعی را دوچندان کرده است. در این راستا شناسایی موانع و چالش­های توسعة کشاورزی پایدار امری ضروری به­نظر می­رسد تا برنامه­ریزان و سیاست­گذاران کشاورزی و محیط‌زیست بتوانند با استفاده از آن‌ها برنامه­ریزی­های مناسبی برای توسعة کشاورزی پایدار داشته باشند، لذا در پژوهش حاضر این مبحث در منطقة جنوب استان کرمان که سهم قابل ملاحظه­ای در تولیدات کشاورزی دارد، بررسی شد. در این پژوهش پیمایشی، جامعة آماری شامل همة کشاورزانی بود که در سال­های 1396-1380 ازسوی جهاد کشاورزی جنوب استان کرمان، به­مثابة کشاورز نمونه برگزیده شده بودند (374 N =). اطّلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسش­نامه و مطالعات کتابخانه­ای گردآوری شد. به‌منظور تعیین قابلیّت اعتبار محتوایی، ازنظر متخصّصین و برای بررسی پایایی ابزار اندازه­گیری از آلفای کرونباخ (81/0) استفاده شد. در پژوهش حاضر به‌منظور تحلیل داده­ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی از نرم‌افزارهای آماری اِس.پی.اِس.اِس و لیزرل استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که پنج عاملِ حمایتی - پشتیانی، تحقیقی - ترویجی، بازارنهاده و محصول، فنّی و تکنولوژیکی و فرهنگی – اجتماعی، به­ترتیب توانستند 9/19%، 6/18%، 5/14%، 4/10% و 3/7% از واریانس و درمجموع 90/70% از واریانس کلّ چالش­
 

کلیدواژه‌ها


احمدپور، امیر؛ مرادیان، محسن (1393) عوامل مؤثّر بر پذیرش کشاورزی پایدار ازدیدگاه کلزاکاران استان گلستان، دانش نوین کشاورزی پایدار، 10 (2)، صص. 10-1.
افراخته، حسن؛ حجی­پور، محمد؛ گرزین، مریم؛ نجاتی، بهناز (1392) جایگاه توسعة پایدار کشاورزی در برنامه­های توسعة ایران، مطالعة موردی: برنامه­های پنج‌سالة پس از انقلاب، سیاست­های راهبردی و کلان، 1 (1)، صص. 62-43.
پاپ­زن، عبدالحمید؛ شیری، نعمت­اله (1391) بررسی موانع و مشکلات توسعة کشاورزی ارگانیک، اقتصاد فضا و توسعة روستایی، 1 (1)، صص. 126-113.
جمشیدی، امید؛ اسدی، علی؛ مطیعی، ناصر (1395) تحلیل سازوکارهای توسعة پایداری در واحدهای گلخانه‌ای استان البرز، مجلّة تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 2-47 (1)، صص. 195-181.
جمشیدی، امید؛ حاجی میررحیمی، سید داود (1395) بررسی عوامل مؤثّر بر نگرش گلخانه­داران به کشاورزی پایدار در استان البرز، راهبردهای توسعة روستایی، 3 (10)، صص. 285-267.
حیدری ساربان، وکیل؛ باختر، سهیلا؛ زیارتی، مینا (1397) تأثیر سرمایة اجتماعی بر توسعة پایدار در مناطق روستایی (مطالعة موردی: روستا­های استان کرمانشاه)، جغرافیا و پایداری محیط، 8 (27)، صص. 74-59.
خراسانی، محمدامین؛ مقدادی، شبنم (1390) نگاهی به تفاوت‌های کشاورزی پایدار با کشاورزی ارگانیک، ماهنامة کشاورزی و توسعة پایدار، 37، صص. 40-36.
دانشور، وحید؛ علوی، سید ناصر (1386) بررسی عوامل مؤثّر بر کارایی فنّی گلخانه‌داران خیارکار مطالعة موردی در شهرستان جیرفت، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.
داودی، هانیه؛ مقصودی، طهماسب (1390) بررسی دانش کشاورزی پایدار در بین سیب­زمینی­کاران شهرستان شوشتر، تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 2-42 (1)، صص. 274-265.
رنجبر، زهرا؛ کرمی، عزت­اله (1392) واکاوی علّی مدل پایداری نظام‌های زراعی گندم آبی و دیم در بین کشاورزان استان کرمانشاه «کاربرد مدل معادلات ساختاری»، مجلّة تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 44 (1)، صص. 141-131.
زمانی، امید؛ صبوحی صابونی، محمود؛ نادر، هیمن (1389) تعیین الگوی زراعی درجهت کشاورزی پایدار، با استفاده از برنامه‌ریزی کسری فازی با اهداف چندگانه (مطالعة موردی: شهرستان پیرانشهر)، دانش کشاورزی و تولید پایدار، 20 (4)، صص. 112-101.
شریفی، امید (1395) طرّاحی الگو جهت پایداری واحدهای بهره‌برداری گلخانه‌ای جنوب استان کرمان،رسالة دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، استاد راهنما: علی اسدی، دانشگاه تهران، تهران.
عباسی، فاطمه؛ چیذری، محمد؛ اسدی، علی (1391) تحلیل موانع پذیرش فنّاوری‌های راهبردی مدیریت جامع تولید و حفاظت از محصولات باغی از دیدگاه گلخانه­داران استان اصفهان، تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 43 (3)، صص. 434-421.
علیپور، حسن؛ فلاح جلودار، ربیع؛ مقدس فریمانی، شهرام (1387) دانش و گرایش محقّقان سازمان ترویج، آموزش و تحقیقات کشاورزی نسبت به کشاورزی پایدار، پژوهش و سازندگی در امور زراعت و باغبانی، 21 (81)، صص. 119-111.
کلانتری، خلیل (1392) مدل‌سازی معادلات ساختاری در تحقیقات اجتماعی - اقتصادی (با برنامة LISREL و SIMPLIS چاپ دوّم، انتشارات فرهنگ صبا، تهران.
کوچکی، علیرضا؛ نصیری محلاتی، مهدی؛ مرادی، روح­اله؛ منصوری، حامد (1392) پهنه‌بندی وضعیّت توسعة کشاورزی پایدار در ایران و ارائة راهبردهای پایداری، نشریة دانش کشاورزی و تولید پایدار، 23 (4)، صص. 197-179.
میرسلیمی، سید حمزه؛ فرهادیان، همایون؛ خیری، شقایق؛ خسروانی، فرهاد (1393) بررسی عامل‌های مؤثّر بر نظر کشاورزان استان البرز در پذیرش کشاورزی ارگانیک، راهبردهای توسعة روستایی، 1 (3)، صص. 163-139.
نوری، سید هدایت­الله؛ هاشمی، صدیقه؛ محمودی، سمیرا؛ طباطبایی، حجت­اله (1395) اثرات سرمایة اجتماعی بر توسعة پایدار کشاورزی در روستاهای دهستان آباده طشک، اقتصاد فضا و توسعة روستایی، 5 (17)، صص. 55-37.
هومن، حیدر علی (1393) مدل­یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل (با اصلاحات)،چاپ ششم، انتشارات، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران.
یعقوبی، جعفر؛ جوادی، علی (1393) موانع تولید محصولات ارگانیک ازدیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی، دانش کشاورزی و تولید پایدار، 24 (1)، صص. 68-57.
Abbasi, F., Chizari, M., Asadi, A. (2012) An analysis of the barriers hindering the adoption of technologies related to the strategies employed in the integrated management of horticultural crops' production and protection as percieved by green house keepers, Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 43 (3), pp. 421-434 (In Persian).
Adenle, A., Azadi, H., Manning, L. (2017) The era of sustainable agricultural development in Africa: Understanding the benefits and constraints, Food Reviews International, 34 (5), pp. 411-433.
Afrakhteh, H., Hajipour, M., Gourzin, M., Nejati, B. (2013) The situation of sustainable agricultural development in Iran development plans case: Five-year plans after the revolution, Quarterly Journal of The Macro and Strategic Policies, 1 (1), pp. 43-62 (In Persian).
Ahmadpour, A., Moradian. (2015) Factors affecting on canola farmers’ adoption of sustainable agriculture in Golestan province, Iran, Agroecology Journal, 10 (2), pp. 1-10 (In Persion).
Ajzen, I. (1991) The theory of planned behavior, Organizational Behavior and Human Decission Processes, 50 (2), pp. 179-211.
Alipor, H., Falah Jolodar, R, Moghadase Farimani, Sh. (2008) The knowledge and attitudes of researchers at the organization for the promotion, education and research of agriculture to sustainable agriculture, Journal of Research and Development in Agriculture and Horticulture, 21 (81), pp. 111-119 (In Persian).
Aref, F. (2010) Barriers of agricultural development in Iran: A case study of Fars province, Journal of American Science, 6 (11), pp. 1034-1037.
Bosshaqh, M. R., Afzalinia, F., Moradi, H. (2012) Measuring indicators and determining factors affecting sustainable agricultural development in rural areas-A case study of Ravansar, Iran, International Journal of Agricultural Science,2 (6), pp. 550-557.
Brown, B., Hanson, M., Liverman, D., Merideth, R. (1987) Global sustainability: toward definition, Environmental Management, 11 (6), pp. 713-719.
Cochran, J. (2003) Patterns of sustainable agriculture adoption/non-adoption in Panama. Science in agriculture and biosystems engineering with a concentration in neo-tropical environmental options, Ph.D. thesis, supervisor: Bonnell, R., McGill University, Canada.
Daneshvar, V., Alavi, S., N. (2007) Investigating the factors affecting the technical efficiency of cucumber greenhouses in a case study in Jiroft county, Sixth Iranian Agriculture Economics Conference, pp. 52-65 (In Persian).
Davoodi, H., Maghsoudi, T. (2012) Analysis of potato growers’ knowledge about sustainable agriculture in Shushtar township, Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 42 (2), pp. 265-274 (In Persian).
Dobermann, A., Nelson, R. (2013) Opportunities and solutions for sustainable food production, Prepared by the co-chairs of the sustainable development solutions network thematic group on sustainable agriculture and food production.
Haidari Sareban, V., Bakhtar, S., Ziarati, M. (2018) The impact of social capital on sustainable development of agriculture in rural areas (Case study: Kermanshah province villages), Geography and Sustainability of Environment, 8 (27), pp. 59-74 (In Persian).
Hooman, H. (2014) Structural equation modeling using laserlearn software (with Reforms), sixth edition, publications, Organization for the study and compilation of humanities books of Universities (SAMT), Tehran (In Persian).
Jamshidi, O., Asadi, A., Motiee, N. (2016) investigating the strategies of sustainability development in greenhouses of Alborz province, Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 47-2 (1), pp. 181-196 (In Persian).
Jamshidi, O., Haji Mirrahimi, S. (2016) Factors affecting attitude of the greenhouse owner towards sustainable agriculture in Alborz province, Journal of Rural Development Strategies, 3 (10), pp. 267-285 (In Persian).
Joreskog, K., Sorbom, D. (2001) LISREL 8: User’s reference guide,Scientific software international, Chicago.
Kalantari, K. (2013) Modeling structural equations in socio-economic research (with LISREL and SIMPLIS software), Farhange Sabba press, Tehran (In Persian).
Khorasani, M., Meghdadi, Sh. (2011) A look at the differences in sustainable agriculture with organic farming, Journal of Agricultural and Sustainable Development, 37, pp. 36-40 (In Persian).
Kline, P. (2005) Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed),Guilford press, New York.
Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M., Moradei, R., Mansoori, H. (2014) Assessing sustainable agriculture development status in Iran and offering of sustainability approaches, Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 23 (4), pp. 179-197 (In Persian).
Liu, W., Wu, W., Wang, X., Wang, M., Bao, Y. (2007) A sustainability assessment of a high-yield agroecosystem in Huantai County, China, International Journal of Sustainable Development & World Ecology,14 (6), pp. 565-573.
Martin, R. A. (2009) Assessment of the adoption of sustainable agricultural practices implication for agricultural education,Journal of Agricultural Education, 36 (3), pp. 34 -42.
Menozzi, D., Fioravanzi, M., Donati, M. (2015) Farmer’s motivation to adopt sustainable agricultural practices, Bio-based and Applied Economics, 4 (2), pp. 125-147.
Mirsalimi, H., Farhadian, H., Kheiri, S., Khosravani, F. (2014) Investigation of factors affecting the adoption of organic farming by farmers in Alborz province, Journal of Rural Development Strategies, 1 (3), pp. 139-163 (In Persian).
Nori, S. H, Hashemi, S, Mahmodi, S, Tabatabaee, H. (2016) The impact of social capital on sustainable development of agriculture in villages of Abadeh Tashak, Journal of the Space Economy and Rural Development, 5 (17), pp. 37-55 (In Persian).
Papzan, A., Shiri, N. (2012) Study of the problems of development of organic farming, Journal of the Space Economy and Rural Development, 1 (1), pp. 113-126 (In Persian).
Pender, J., Place, F., Ehui, S. (1999) Strategies for sustainable agricultural development in the East African Highlands, International food policy research institute, EPTD discussion paper No. 41.
Powers, K. (2010) Sustainability assessment of the grow gardens, Social Ecological System, 1 (3), pp. 32-56
Ranjbar, Z., Karami, E. (2013) Sustainability of irrigated and rainfed wheat production systems among farmers in Kermanshah province: Application of structural equation modeling, Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 44 (1), pp. 131-141 (In Persian).
Rigby, D., Caceres, D. (2001) Organic farming and the sustainable agricultural systems, Agricultural Systems, 68 (1), pp. 21-40.
Schreinemachers, P., Berger, T., Sirijinda, A., Praneetvatakul, S. (2009) The diffusion of greenhouse agriculture in Northern Thailand: Combining econometrics and agent‐based modeling, Canadian Journal of Agricultural Economics/Revue Canadienne D'agroeconomie, 57 (4), pp. 513-536.
Sharifi, O. (2016) Pattern design for sustainability of greenhouse utilization units in the South of Kerman province, Agriculture development, PhD thesis, Supervisor: Ali Asadi, Agricultural development, University of Tehran, Tehran (In Persian).
Subedi, M., Hocking, T., Fullen, M., McCrea, A., Milne, E. (2009) Lessons from participatory evaluation of cropping practices in Yunnan Province, China: Overview of the effectiveness of technologies and issues related to technology adoption, Sustainability, 1 (3), pp. 628-661.
Terano, R., Mohamed, Z., Shamsudin, M., Latif, I. (2015) Factors influencing intention to adopt sustainable agriculture practices among paddy farmers in Kada, Malaysia, Asian Journal of Agricultural Research, 9 (5), pp. 268-275.
Van Thanh, N., Yapwattanaphun, C. (2015) Banana farmer’s adoption of sustainable agriculture practices in the Vietnam uplands: The case of Quang Tri province, Agricultureand Agricultural Science Procedia, 5, pp. 67-74.
Velten, S., Leventon, J., Jager, N., Neing, J. (2015) What is sustainable agriculture? A systematic review, Sustainability, 7 (6), pp, 7833-7865.
Yaghoubi, J., Javadi, A. (2014) Barriers to production of organic crops from viewpoint of agricultural jihad experts, Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 24 (1), pp. 57-68 (In Persian).
Zamani, O., Sabouhi Saboni, M., Nader, H. (2009) Determining cropping pattern corresponding sustainable agriculture by using multi-objective fuzzy fractional programming: A case of Piranshahar city, Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 20 (4), pp. 101-112 (In Persian).
Zhen, L., Zoebischm M. (2006) Resource use and agricultural sustainability: risks and consequences of intensive cropping in China, Journal of Agriculture Beiheft 86, ISBN-13: 9783899582215, 202.
Zhou, Y. (2010) Smallholder agriculture, sustainability and the syngenta foundation, Syngenta Foundation for Sustainable Agriculture, Available in /www.syngentafoundation, pp. 1-15.