تحلیل و اولویّت بندی شاخص های استراتژی توسعه شهری در محلاّت منطقه هشت شهر شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

رویکرد استراتژی توسعه شهری به‌مثابة برنامه­ای استراتژیک و در پاسخ به ناکارآمدی مدیریتی و کاهش کیفیّت زندگی شهرها از سال 1999 با هدف کاهش فقر، توسعه پایدار و ارتقای مشارکت و ایجاد حکمروایی خوب شهری مطرح شد. در این میان یکی از محورهای استراتژی توسعه شهری، رویکرد محلّه­محوری و توجّه به محلاّت شهری بوده است. از این­رو، پژوهش حاضر به اولویّت­بندی محلاّت (درب شازده، بازار مرغ، سنگ­سیاه و سردزک) منطقة هشت شهر شیراز براساس اصول چهارگانة استراتژی توسعة شهری (حکمروایی خوب شهری، بانکی­بودن، زیست­پذیری و رقابتی‌بودن) پرداخته است. داده­های مورد نیاز پژوهش از راه مطالعات کتابخانه­ای و تکمیل پرسش‌نامه گردآوری شده است. جامعة آماری پژوهش پیش رو را شهروندان چهار محلّه از محلاّت منطقة هشت شهر شیراز (24871 = N) تشکیل داده است که با استفاده از فرمول کوکران 318 نفر انتخاب و پرسش­نامة متناسب با جمعیّت هر محلّه به‌صورت تصادفی ساده در سطح محلاّت توزیع و تکمیل شد. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم­افزار اس.پی.اس.اس و آزمون آماری تی تک‌نمونه­ای و برای سطح­بندی محلاّت از مدل رال اسپیای بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از آزمون تی تک­نمونه­ای بیانگر آن است که میانگین­های کلّی شاخص­های استراتژی توسعة شهری در سطح محلاّت مزبور در سطح نامطلوبی به­سر می­برد؛ همچنین یافته­های مدل یادشده نشان­دهندة آن است که از مجموع محلاّت مورد مطالعه، محلاّت سردزک و درب شازده، به­ترتیب با کسب رتبة اوّل و دوّم و با امتیاز نهایی 5109/0 و 4634/0 در سطح تا حدّی برخوردار و محلاّت بازار مرغ و سنگ­سیاه به‌ترتیب با امتیاز نهایی 1638/0 و 0052/0 در سطح بسیار محروم قرار دارند.
 

کلیدواژه‌ها


ابراهیم­زاده، عیسی؛ قادرمرزی، جمیل (1394) تحلیلی بر کیفیّت مسکن محلاّت شهری راهکاری جهت بهبود کیفیّت زندگی شهروندان مطالعة موردی: محلاّت شهر دهگلان، جغرافیا و توسعه، 13 (40)، صص. 156-139.
اشرفی، یوسف (1388) CDS رویکردی جدید در برنامه­ریزی شهری در رویکردی تحلیلی، مدیریت شهری، 7 (23)، صص. 105-89.
امانیان، ابوالفضل (1395) مدیریت شهری و کیفیّت زندگی در شهر تهران (حوزة استراتژی توسعة شهر با رویکرد توانمندسازی محلاّت)، دوماهنامة شهرنگار، 16 (77-78)، صص. 45-32.
امینیان، ناصر؛ سیدنقوی، میرعلی؛ جهانیان، منوچهر؛ امامی، محسن (1396) وضعیّت ارزیابی شاخص­های حکمروایی مطلوب در توسعة گردشگری شهری (مورد مطالعه: شهر تهران)، اقتصاد و مدیریت شهری، 5 (18)، صص. 139-127.
ایزدی، پگاه؛ هادیانی، زهره؛ حاجی­نژاد، علی؛ قادری، جعفر (1396) بازآفرینی شهری با تأکید بر شناسایی و تحلیل خوشه‌های خلاّق فرهنگی (مطالعة موردی: بافت تاریخی - فرهنگی شیراز)، اقتصاد و مدیریت شهری، 5 (18)، صص. 40-21.
باقرعطاران، مرضیه؛ نخستین، مریم (1393) ارزیابی شاخص­های استراتژی توسعة شهری CDS در شهر قزوین، مهندسی ساختمان، (48)، صص. 98-91.
پوراحمد، احمد؛ قربانی، رامین؛ فرهادی، ابراهیم؛ درودی­نیا، عباس (1395) ارزیابی تطبیقی شاخص­های کیفیّت زندگی در محلاّت مسکونی (مطالعة موردی: شهر کامیاران)، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 4 (4)، صص. 548-519.
تقوایی، مسعود؛ حسینی­خواه، حسین؛ علیزاده­اصل، جبار (1394) استراتژی توسعة شهری با تأکید بر توانمندسازی محلاّت شهری مطالعة موردی: محلّة اکبرآباد یزد، آمایش جغرافیایی فضا، 5 (15). صص. 142-125.
توکلی، هانیه؛ مؤمنی، مهدی (1395) بررسی میزان تحّقق­پذیری شاخص­های حکمروایی خوب شهری با تأکید بر کیفیّت زندگی شهری (مطالعة موردی مناطق 1، 7 و 22 شهر تهران)، مطالعات مدیریت شهری، 8 (26)، صص. 18-2.
جمشیدزاده زیاری، ابراهیم (1382) بررسی و تحلیل هزینه­ها و اعتبارات شهرداری­های کشور طی سال­های 56-50 و 79-71، مدیریت و برنامه­ریزی کشور، 4 (13)، صص. 37-28.
خلیل­آبادی، حسن (1390) استراتژی توسعة شهری، انتشارات مهکامه، تهران.
دهانی، ناصر؛ نوشیروانی، یوسف؛ دانشی، الهام (1394) بررسی نقش بانکداری الکترونیک در ایران، اوّلین همایش ملّی اقتصاد صنعتی ایران، دانشگاه تبریز. تبریز.
رضایی، محمدرضا؛ کریمی، ببراز (1395) اولویّت­بندی و تعیین استراتژی­های توسعة شهر (CDS) شیراز با استفاده از AHP، نشریة پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 7 (24)، صص. 60-43.
رفیعیان، مجتبی؛ شاهین­راد، مهنوش (1387) راهبرد توسعة شهر در جهت تحقّق برنامه­ریزی توسعة شهری (با تأکید بر برنامة راهبردی شهر کرمان)، مطالعات اجتماعی ایران، 2 (2)، صص. 29-6.
رهنما، محمد­رحیم؛ اسدی، امیر؛ روستا، مجتبی (1393) برآورد قیمت مسکن در شهر مقدّس مشهد با استفاده از مدل کاپلان­مایر، اقتصاد و مدیریت شهری، 2 (8)، صص. 46-31.
رهنما، محمدرحیم؛ شریفی، بایزید (1395) تحلیل وضعیّت شهر اشنویه به­لحاظ شاخص­های راهبرد توسعة شهری (CDS)، جغرافیا و آمایش شهری - منطقه­ای، 6 (19)، صص. 42-27.
رهنما، محمدرحیم؛ غلام­زاده­خادر، مرتضی؛ جعفری­سیدآباد، وحید (1391) تحلیل جایگاه شاخص­های راهبرد توسعة شهری (CDS) در شهر چناران، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 12 (26)، صص. 125-107.
زیاری، کرامت­الله؛ قاسمی، سعید؛ مهدیان­بهنمیری، معصومه؛ مهدی، علی (1394) CDS، رویکردی مشارکتی در فرایند چشم­اندازسازی توسعة شهری (مورد پژوهش: شهر مهاباد)، جغرافیا و برنامه­ریزی، 20 (53)، صص. 201-167.
ساسان­پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه (1394) سنجش و ارزیابی زیست­پذیری شهری در مناطق بیست و دوگانة کلان‌شهر تهران، برنامه­ریزی منطقه­ای، 5 (18)، صص. 42-27.
شهرداری شیراز (1395) آخرین تقسیمات کشوری شهرستان شیراز، استانداری فارس، شیراز.
صابری، حمید؛ ضرابی، اصغر؛ محمدی، جمال (1391) اولویّت­بندی استراتژی­های توسعة شهر (CDS) با استفاده از فرایند تحلیل سلسله­مراتبی AHP (مطالعة موردی: کلان­شهر اصفهان)، فضای جغرافیایی، 12 (39)، صص. 75-59.
عبدالهی، علی‌اصغر؛ رختابناک، شهره (1393) ارزیابی عوامل مؤثّر بر پایداری توسعة محلّه در فرایند برنامه­ریزی شهری (نمونة موردی: محلّة سنگ­سیاه شیراز)، پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 5 (17)، صص. 122-103.
علیشائی، عظیم؛ کریمی، ببراز (1396) تحلیل استراتژی­های توسعة شهر ایلام با استفاده از مدل AHP، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 8 (28)، صص. 186-171.
فرجام، رسول (1396) تحلیل عوامل مؤثّر بر کاهش کیفیّت محیطی بخش مرکزی شهرها (موردپژوهی: بخش مرکزی کلان‌شهر شیراز)، برنامه­ریزی منطقه­ای، 7 (26)، صص. 176-161.
قلعه­دار، حسام (1382) مقایسة منابع درآمدی شهرداری­ها در کلان‌شهرهای ایران و بررسی تأثیرات کالبدی آن، پایان­نامة کارشناسی­ارشد شهرسازی، استاد راهنما: دکتر مهیار اردشیری، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه شیراز.
کارگر سامانی، امیر؛ کردنائیج، اسدالله؛ خداداد حسینی، حمید؛ موسوی شفایی، سید مسعود (1393) تأثیر رقابت­پذیری شهری بر رقابت­پذیری ملی، چشم­انداز مدیریت بازرگانی، 13 (4)، صص. 139-123.
محمدآبادی، جواد (1394) تحلیل استراتژیک توسعه شهر بیرجند با راهبرد توسعة شهری، پایان­نامة کارشناسی­ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، استاد راهنما: محمداجزاء شکوهی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
موحد، علی؛ کمان­رودی، موسی؛ ساسان­پور، فرزانه؛ قاسمی کفرودی، سجاد (1393) بررسی حکمروایی خوب شهری در محلّه‌های شهری (مورد مطالعه: منطقة 19 شهرداری تهران)، مطالعات برنامه­ریزی شهری، 2 (7)، صص. 176-147.
مهندسین مشاور پردا راز (1389)، بازنگری طرح تفصیلی منطقة 8 (بافت تاریخی) شیراز، شناخت و تحلیل وضعیّت موجود، مطالعات ساختار کالبدی و نظام فعّالیّتی، جلد چهارم، ویرایش اول.
نصیری هنده­خاله، اسماعیل (1394) تحلیل عوامل مؤثّر بر مشارکت شهروندان در فرایند استراتژی توسعة شهری (بررسی تطبیقی مناطق سه­گانة شهر قزوین)، جغرافیا و آمایش شهری - منطقه­ای، 5 (16)، صص. 180-161.
نظری، کامران؛ اکبری، پیمان؛ شهلایی، پیمان؛ دولتیاری، فروزان (1394) بررسی نقش بانکداری الکترونیکی با تأکید بر تنگناها و مشکلات آن در ایران، همایش سراسری مباحث کلیدی در علوم مدیریت و حسابداری، مرکز آموزش علمی و کاربردی هلال‌احمر استان گلستان، گرگان.
وارثی، حمیدرضا؛ تقوایی، مسعود؛ رضایی، نعمت­الله (1391) ساماندهی بافت فرسودة شهری (نمونة موردی: شهر شیراز)، برنامه­ریزی فضایی، 2 (2)، صص. 156-129.
یغفوری، حسین؛ اسکندری­ثانی، محمد؛ ارشد، حامد (1395) تحلیل جایگاه حکمروایی شایسته شهری و برنامه­ریزی راهبردی آن (مطالعة موردی: شهر بیرجند)، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 4 (3)، صص. 429-411.
Abdollahi, A., Rokhtabnak, Sh. (2014) Evalution of factors affecting the stability of neighborhoods in urban planning (Case study: Shirza Sang Siah neighborhood), Research and Urban Planning, 5 (17), pp. 103-122 (In Persian).
Alishaei, A., Karimi, B. (2017) Analysis of iilam city development strategies using the AHP model, Research and Urban Planning, 8 (28), pp. 171-186 (In Persian).
Amaniyan, A. (2016) Urban management and quality of life in Tehran (urban development strategy area with neighborhood empowerment approach), Journalist of Shahrnegar, 16 (77-78), pp. 32-45 (In Persian).
Aminian, N., Sayyed Naghavi, M., Jahaniyan, M., Emami, S. M. (2017) Assessing the indicators of good governance in development of urban tourism (Case study: City of Tehran), Urban Economics and Management, 5 (18), pp. 127-139 (In Persian).
Ashrafi, Y. (2009) CDS a new approach in urban planning, Urban and Rural Management, 7 (23), pp. 89-105 (In Persian).
Bagher Ataran, M., Nokhostin, M. (2014) Evaluation of urban development strategy indicators in qazvin, Construction Engineering, 48, pp. 91-98 (In Persian).
Bhuiyan, S. H. (2010) A crisis in governance: Urban solid waste management in Bangladesh, Habitat International, 34 (1), pp. 125-133.
Dahani, N., Noshirvani, Y., Daneshi, E. (2015) The role of e-banking in Iran, First National Conference of Industrial Economics of Iran, Tabriz University, Tabriz, Iran (In Persian).
Ebrahimzadeh, I., Ghadermarzi, J. (2015) An Analysis on the quality of housing in urban districts, A guideline to improve the guality of citizens' life case study: Dehgolan districts, Geography and Development, 13 (40), pp. 139-156 (In Persian).
Ebrahimzadeh, I., Shahraki, A. A., Shahnaz, A. A., Manouchehri Myandoab, A. (2016) Progressing urban development and life quality simultaneously, City. Culture and Society, 7 (3), pp. 1-8.
Farjam, R. (2017) Factor Analysis of urban environment quality in centeral part of cities case study: Central part of Shiraz, Regional Planning, 7 (26), pp. 161-176 (In Persian).
Ghaledar, H. (2003) Comparison of income sources of municipalities in metropolises of Iran and its physical effects, Master's degree in urban planning, Supervisor: Mahyar Ardashiri, Faculty of arts and architecture, University of Shiraz, Iran (In Persian).
Halla, F. (2007) A SWOT analysis of stratrgic urban development planinig: The case of Dar es Salaam city in Tanzania, Habitant International, 31 (1), pp. 130-142.
Izadi, P., Hadiyani, Z., Hajinejad, A., Qaderi, J. (2017) Regeneration by emphasizing on identification and analysis of cultural creative clusters (Case study: Shiraz Historical-Cultural Fabric), Urban Economics and Management, 5 (18), pp 21-40 (In Persian).
Jamshidzade Ziyari, E. (2003) Investigating and analyzing the costs and credits of municipalities in the years 56-50 and 79-71, Management and Planning of the Country, 4 (13), pp. 28-37 (In Persian).
Jovane, F., Seliger, G., Stock, T. (2017) Competitive suatainable golbalizaion general considerations and perspectives, Procedia Manufacturing, 8, pp. 1-19.
Kargar Samani, A., Kordnaij, A., Khodad Hosini, H., Mousavi Shafaei, S. M. (2014) The impact of urban competitiveness on national competitiveness, Business Management Perspective, 13 (4), pp. 123-139 (In Persian).
Khalilabadi, H. (2011) Urban development strategy, Mahkame publications, Tehran. (In Persian).
Marans, R. W. (2014) Quality of urban life and environmental sustainability studies, Future linkage opportunities, Hanitat Internatinoal, 45 (1), pp. 2-6.
Mohammad Abadi, J. (2015) Strategic analysis of birjand city development with urban development strategy, Master's degree in geography and urban planning, Supervisor: Mohammad Jaza Shokouhi, Faculty of letters and humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Iran (In Persian).
Movahed, A., Kamnroudi, M., Sasanpour, F., Ghasemi Kafaroudy, S. (2014) A survey of good urban governance in urban neighborhoods (Case study: Zone 12 of Tehran), Urban Planning Studies, 2 (7), pp. 147-176 (In Persian).
Mukhija, V. (2006), Challenges for international development planning: preliminary lessons from the case of the cities alliance, Cities, 23 (1), pp. 56-62.
Nasiri Hende Khale, E. (2015) Analysis of citizens participation in urban development strategy process, comparative analysis of three regions of Qazvin, Geography and Territorial Spatial Arrangement, 5 (16), pp. 161-180 (In Persian).
Nazari, K., Akbari, P., Shahlaei, P., Dulatyari, F. (2015) Evaluating the role of e-banking with emphasis on bottlenecks and problems in Iran, National Conference on Key Issues in Management and Accounting Sciences, Scientific and applied crescent scientific center of Golestan province, Gorgan (In Persian).
Ochoa, J. G., Lara, J., Parra, J. (2017) Proposal of a model to measure competitiveness through factor analysis, Contaduria y Administration, 62 (3), pp. 1-18.
Parda Raz Consulting Engineers (2010) Revision of detailed plan of region 8 (historical district) of Shiraz, cognition and analyze existing situation, Study of Physical Structure and Activity System, Volume four, First edit (In Persian).
Parnell, S. Robinson, J. (2006) Development and urban policy: Johannesburgs city development strategy, Urban Studies, 43 (2), pp. 337-355.
Pour Ahmad, A., Ghorbani, R., Farhadi, E., Doorudinia, A. (2017) A Comparative evaluation of life quality in residential neighborhoods, (Case study: Kamyaran city), Geographical Urban Planning Research, 4 (4), pp. 519-548 (In Persian).
Rafieiyan, M., Shahinrad, M. (2008) City development strategy to implement urban development planning (with emphasis on strategic plan of Kerman city), Iranian Social Studies, 2 (2), pp. 6-29 (In Persian).
Rahnama, M. R., Gholamzadeh Khader, M., Jafari Sidabad, V. (2012) Analysis of the status of urban development strategy indicators (CDS) in Chenaran, Applied Research of Geographic Sciences, 12 (26), pp. 107-125 (In Persian).
Rahnama, M. R., Sharifi, B. (2016) Analysis the status of Oshnaviyeh city based on city development strategy indicators (CDS), Geography and Territorial Spatial Arrangement, 6 (19), pp. 27-42(In Persian).
Rahnama, M., Asadi, A., Rusta, M. (2014) Housing price in holy city of Mashhad using the Kaplan Meier model (Survival curve), Urban Economics and Management, 2 (8), pp. 31-46 (In Persian).
Rasoolimanesh, S. M, Jaafar, M., Badarulzaman, N. (2014) Examining the contributing factors for the successful implementation of city development strategy in Qazvin Iran, Cities, 41 (Part A), pp. 10-19.
Rasoolimanesh, S. M, Jaafar, M., Badarulzaman, N., Ramayah, T. (2015) Investigating a framework to facilitate the implementation of city development strategy using balanced scorecard, Habitat International, 46, pp. 156-165.
Rezaei, M. R., Karimi, B. (2016) Determining the Shiraz city development strategies and prioririzing them by them, Research and Urban Planning, 7 (24), pp. 43-60 (In Persian).
Saberi, H., Zarabi, A., Mohammadi, J. (2012) Preference of city development strategies using analytic hierarchy process (AHP) Case study: Esfahan metropolis, Geographic Space, 12 (39), pp. 59-75 (In Persian).
Sasanpour, F., Tavalaiy, S., Asasabadi, J. (2015) Study of urban livability in twenty-two districts of Tehran metropolitan, Regional Planning, 5 (18), pp. 27-42. (In Persian)
Schouten, M. A. C., Mathenge, R. W. (2010) Communal sanitation alternatives for slums: A case study of Kibera, Kenya, Physics and Chemistry of the Earth, 35 (13-14), pp. 815-822.
Shiraz Municipality (2016) The last divisions of the city of Shiraz, Fars governorate, Shiraz (In Persian).
Taghvaei, M., Hosseinekhah, H., Alizadeh Asl, J. (2015) The city development strategy with emphasis on improving urban neighborhoods (Case study: Neighborhoodsof Akbar Abad, Yazd), Geographical Planning of Space Quarterly, 5 (15), pp. 129-148 (In Persian).
Tavakoli, H., Moemeni, M. (2016) Investigating the attainability of good urban governance indexes by emphasizing on urban life quality (Case study districts 1, 7 and 22 of Tehran city), Urban Management Studies, 8 (26), pp. 2-18 (In Persian).
Turkoglu, H. (2015) Sustainable development and quality of urban life, Procedia-Social and Behavioral Sciences. 202, pp. 10-14.
Varesi, H., Taghvaei, M., Rezaei, N. (2012) Investigating the role of intra-firm characteristics in improving networking interactions and their innovation capabilities in Tabriz metropolitan region, Spatial Planning, 2 (2), pp. 129-156 (In Persian).
World Bank (2000) Urban development strategy and city assistance program in East Asia, Pacific Consutants International, Almec corporation.
Yaghfoori, H., Eskandari sani, M., Arshad, H. (2016) Analysis of the role of good urban governance and strategic planning (Case study: Birjand city), Geographical Urban Planning Research, 4 (3), pp. 411-429 (In Persian).
Yang, B., Xu, T., Shi, L. (2017) Analysis on sustainable urban development levels and trends in China’s cities, Cleaner Production, 141, pp. 868-880.
Ziyari, K., Gasemi, S., Mahdian Behnammiri, M., Mahdi, A. (2015) CDS as Participatory approach in future visioning of city development process: Case study of Mahabad, Geography and Planning, 19 (53), pp. 167-201 (In Persian).